Czarownik Gałczyński
Udostępnij3 Skomentuj
Tygodnik Wprost Wydanie: 9/2003 (1057)
Okładka tygodnika Wprost nr 9/2003 (1057)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Czarownik Gałczyński

Dodano:   /  Zmieniono: 
Z ducha Gałczyńskiego wywodzą się Młynarski, Kofta, Wasowski
Pół wieku po śmierci autor "Zaczarowanej dorożki" jest jednym z najczęściej wydawanych polskich poetów. Przetrzymał modę na awangardę, twórczość politycznie zaangażowaną, a nawet postmodernizm. Jego "Prośbą o wyspy szczęśliwe" zachwycają się kolejne pokolenia czytelników. Młodzieńczy flirt ze skrajną prawicą czy wiernopoddańcze strofy o Stalinie, którymi podniecają się zawodowi lustratorzy literatury, to tylko margines w twórczości Gałczyńskiego. "Zielony Konstanty" pisał tak, jakby PRL nigdy nie istniała albo była jakimś dziwacznym żartem historii. W roku ustanowionym przez Sejm Rokiem Gałczyńskiego można by poecie nadać tytuł wieszcza - obok Mickiewicza i Słowackiego. Żadna akademia literatury na świecie (łącznie z noblowską!) nie nakłada przecież na nas obowiązku honorowania tylko twórców śmiertelnie poważnych.

My wszyscy z Gałczyńskiego
Znaczenie Gałczyńskiego dla polskiej kultury należy mierzyć nie tylko liczbą sprzedanych tomików poezji, ale też wpływem, jaki wywarł na tę kulturę. Gdyby nie absurdalny humor "Teatrzyku Zielona Gęś", nie byłoby pewnie słynnych teatrzyków studenckich: Bim Bomu i STS. Z ducha Gałczyńskiego wywodzą się najbardziej finezyjni kabareciarze i satyrycy: Wojciech Młynarski, Jonasz Kofta, Jerzy Wasowski, Jacek Janczarski. Do fascynacji twórczością "poety nienobliwego" przyznawali się także artyści liryczni - chociażbyAgnieszka Osiecka i Bułat Okudżawa. Jedna z najlepszych piosenek Marka Grechuty "Ocalić od zapomnienia" to fragment, o ironio, pisanych na zamówienie socrealistycznej propagandy "Pieśni" Gałczyńskiego. Mało kto wie, że istniały poważne plany zastąpienia "Mazurka Dąbrowskiego" innym dziełem mistrza, przywoływanym do obrzydzenia na wszystkich akademiach - "Ukochanym krajem". Ponoć sprzeciwił się temu sam Stalin, wyświadczając tym przysługę poecie, którego twórczość daleka jest od koturnowości.
Oryginalny humor mistrza Konstantego Ildefonsa trafia nawet do najbardziej odpornych na poezję. Twórczość autora "Listów z fiołkiem", wolna od naszych narodowych obsesji i skłonności mitotwórczych, nie wymaga bowiem od odbiorcy znajomości kontekstu i umiejętności czytania między wierszami. To przesądza o jej popularności.

Moskwa w pomarańczach
Gałczyński nie był kryształową postacią: alkoholik, kobieciarz i błazen, nie lubiany w środowisku literackim konformista. Zdarzyło mu się napisać wredny "Poemat dla zdrajcy", komentujący emigrację Czesława Miłosza. Przyszły noblista odpłacił mu "Zniewolonym umysłem", portretując Gałczyńskiego jako Deltę - poetę o duszy dworaka. Z drugiej flanki atakowali autora "Niobe" zdeklarowani staliniści. Ważykowi, doradzającemu mu, by "ukręcił łeb rozwydrzonemu kanarkowi, który zagnieździł się w jego wierszach", Gałczyński odpowiedział: "Kanarkowi łeb można ukręcić, ale wtedy wszyscy zobaczą klatkę. Co zrobić z klatką, koledzy?". Jego wiersz o "Moskwie tonącej w pomarańczach" był powszechnie odbierany jako kpina z ojczyzny światowego proletariatu.
Gałczyński był pełen sprzeczności i słabości, których wcale nie ukrywał. Był spragnionym zaszczytów i sławy oportunistą, ale też niepoprawnym buntownikiem - lirycznym pieśniarzem z upodobaniem rozprawiającym się z romantycznym pozerstwem i snobizmem ("Śmierć inteligenta"). Nieśmiertelność zapewnił mu "Teatrzyk Zielona Gęś" - z groteskowo-fantastycznymi bohaterami, takimi jak Hermenegilda Kociubińska (postać wymyślona specjalnie dla Ireny Kwiatkowskiej), Profesor Bączyński, Gżegżółka czy Osiołek Porfirion. Na słabości i niechlubne postępki Gałczyńskiego patrzymy dziś z pobłażaniem. Jego duch będzie nas nawiedzał jeszcze długo, podczas gdy dorobek jego kolegów pokryje kurz zapomnienia.

Więcej możesz przeczytać w 9/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 9/2003 (1057)

  • Na stronie - Chirac w tabletce, Rywin w czopku2 mar 2003 — Gdyby Chirac nie istniał, należałoby go czym prędzej wymyślić - jak wymyślono tabletkę na przeczyszczenie.3
  • Peryskop2 mar 2003 — Polskie żywe tarcze - Chciałabym wyjechać do Iraku jako żywa tarcza, czy państwo mogą mi pomóc? - zapytaliśmy telefonicznie pracownicę ambasady Iraku w Warszawie. - Jest mało chętnych. Wezmę namiary i skontaktuje się z panią organizacja,...8
  • Dossier2 mar 2003 — LESZEK MILLER, premier RP "Będziemy przemawiać wtedy, kiedy uznamy za stosowne i będziemy mówić to, co uważamy za stosowne. Obojętne, czy to się komuś podoba, czy nie podoba" Program I Polskiego Radia KRZYSZTOF JANIK, minister...9
  • Z życia koalicji2 mar 2003 — No proszę, ktoś się wreszcie zainteresował billingami Lwa Rywina. "Rzeczpospolita" podała, że kilkanaście razy wydzwaniał on do Brunatnego Roberta. O rybach rozmawiali. Spiskową teorię dziejów ukuł od razu Tomasz Nałęcz. Znacznie...10
  • Z życia opozycji2 mar 2003 — Z pewnym opóźnieniem Liga Polskich Rodzin spostrzegła, że poseł Kopczyński to człowiek postrzegający rzeczywistość nieco inaczej niż zwykły śmiertelnik. Zauważywszy to, postanowiła wycofać go z sejmowej komisji śledczej badającej sprawę...11
  • M&M2 mar 2003 — PYTANIE ZA PYTANIE - Felieton Marka Majewskiego12
  • Idealna kasa2 mar 2003 — Jak wyciągnąć pieniądze z unijnej kasy, najlepiej wiedzą Fundacja Idealna Gmina i Związek Powiatów Polskich, które wygrały przetarg na kampanię informacyjną dla rolników na Opolszczyźnie.12
  • Playback2 mar 2003 — 12
  • Fotoplastykon2 mar 2003 — 14
  • Poczta2 mar 2003 — Listy od czytelników16
  • Kadry2 mar 2003 — 17
  • Polityczne odszczurzanie2 mar 2003 — Ranking polityków: Rywin szkodzi Millerowi i Kwaśniewskiemu18
  • Niewinni czarodzieje2 mar 2003 — Afera Rywina może odsłonić kulisy nielegalnego finansowania polityki22
  • Lotniskowiec Polska2 mar 2003 — W Białej Podlaskiej, Mińsku Mazowieckim, Powidzu i Świętoszowie powstaną amerykańskie bazy wojskowe.26
  • Powódź błędów2 mar 2003 — Po wiosennej odwilży Wrocław i inne miasta znowu znajdą się pod wodą32
  • Mroczne pocałunki2 mar 2003 — Demon partyjności nawiedza i dawnych członków PZPR, i ich śmiertelnych wrogów35
  • Giełda i wektory2 mar 2003 — Hossa ŚwiatKod klientaW brytyjskich hipermarketach Tesco zamiast kodów kreskowych na towarach pojawią się elektroniczne chipy. Wkrótce będzie wystarczyło przejechać wózkiem wypełnionym zakupami przez bramkę, by się dowiedzieć,...36
  • Klient obdzierany ze skóry2 mar 2003 — Co szóstą zarobioną złotówkę płacimy oszustom38
  • Źle, ale nie beznadziejnie2 mar 2003 — Nie grozi nam katastrofa finansów publicznych, ale może nas czekać kilka lat chudych44
  • Sprawiedliwość aspołeczna2 mar 2003 — Jak Grzegorz Kołodko ulży nam, sięgając do naszej kieszeni46
  • Azjatycki poligon2 mar 2003 — Nie zdobędziemy azjatyckich rynków tak łatwo jak przed laty, gdy sprzedawaliśmy dosłownie wszystko, co byliśmy w stanie wyprodukować - przyznaje pułkownik Ryszard Brdak, polski attaché wojskowy w Delhi.48
  • Siła etatyzmu2 mar 2003 — Wspieranie interwencjonizmu przysparza popularności, obrona wolności gospodarczej naraża na ataki52
  • Szkoła totalitaryzmu2 mar 2003 — Czas sobie wyraźnie powiedzieć, że sukcesy Leppera mają źródło w nieuctwie polityków53
  • Supersam2 mar 2003 — Zegarki marzeń Zegarki dla kobiet DreamLine ARC Baguette firmy Roamer łączą niezawodność szwajcarskiego mechanizmu z elegancją, podkreśloną przez duże rzymskie cyfry i precyzyjne wykończenia kopert oraz bransolet. Czasomierze wykonane są ze stali...54
  • Wszechnica Wiedzy Wszelakiej2 mar 2003 — Rząd a nauka www.science.gov Nad czym aktualnie pracują podległe rządowi USA agencje i instytucje naukowe? Kto ciekaw, może to sprawdzić w witrynie Science.gov. Znajdzie tu katalog stron placówek naukowych oraz konkretnych projektów...55
  • Generacja Piotrusia Pana2 mar 2003 — Dwie trzecie młodych Europejczyków pasożytuje na rodzicach. W Polsce 45 proc. ludzi przed 30 mieszka z rodzicami.56
  • Proboszcz na akord2 mar 2003 — Polscy księża naśladują Marka Kotańskiego60
  • Klubomaniacy2 mar 2003 — Muzyka klubowa wypiera techno62
  • Robot-nik2 mar 2003 — Współczesne pomoce domowe są leniwe i podkradają pieniądze. Kiedy nie ma cię w domu, wylegują się na twojej kanapie i popijają twoją whisky.63
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta - Lewy do prawego2 mar 2003 — Drogi Robercie! Piszę, aby Ci się poskarżyć na los mańkuta. Zapytasz pewnie: a jakież to problemy może mieć człowiek leworęczny w kuchni lub przy stole (bo przecież nasza korespondencja zazwyczaj dotyczy kwestii kulinarnych)? W kuchni nawet nie...64
  • Krzyk rafy2 mar 2003 — Rafy koralowe, kilka lat temu uznane za niemal całkowicie martwe, mogą się odradzać - wynika z najnowszych badań raf koralowych, które ogłosił Klaus Toepfer, dyrektor generalny UNEP.66
  • Druga płeć - Pan Niepokorny2 mar 2003 — Mężczyźni zapewne zdziwiliby się, słysząc, że długość męskiego penisa zajmuje ostatnie miejsce na liście kobiecych priorytetów Małgorzata Domagalik Prezydent Lyndon Johnson pytany przez dziennikarzy, dlaczego Amerykanie walczą w Wietnamie,...67
  • Polski król Mandżurii2 mar 2003 — W latach dwudziestych minionego wieku Władysław Kowalski stworzył na Dalekim Wschodzie małą Rzeczpospolitą68
  • Know-how2 mar 2003 — Krajobraz po katastrofie Prof. MIKE GRUNTMAN, dyrektor programu astronautyki i projektowania statków kosmicznych na Uniwersytecie Południowej Kalifornii w Los Angeles, dla "Wprost": - Nie patrzę optymistycznie na rosyjski udział w...71
  • Nakręceni2 mar 2003 — W globalnej konkurencji zaczynamy uczestniczyć wszyscy, a środki dopingujące zakazane w sportowej rywalizacji coraz częściej są wykorzystywane w życiu codziennym. Prawie 60 proc. zatrudnionych (o 10 proc. więcej niż przed dziesięcioma laty)...72
  • Wróżenie z krwi2 mar 2003 — Wkrótce się dowiemy, kiedy umrzemy78
  • Zachować twarz2 mar 2003 — Firmy farmaceutyczne wysunęły się na czoło pacjenta79
  • Bez granic2 mar 2003 — Wybuch (cen) ropy Podczas rozładunku barki z propanem na cyplu Staten Island niedaleko Nowego Jorku wybuchł pożar w gigantycznym terminalu naftowym. Kilka minut po wybuchu ceny ropy na giełdzie w Londynie wzrosły o dolara za baryłkę. Baza należąca...80
  • Drogi przyjaciel Saddam2 mar 2003 — Ile jest biegów we francuskim czołgu? Pięć wstecznych i jeden do przodu - na wypadek ataku z tyłu".82
  • Skazany na siebie2 mar 2003 — Zimny drań"- mówią wrogowie, ma "gorące serce" - zapewniają stronnicy. Podejrzewany o machlojki, a jednocześnie określany jako człowiek nie dbający o osobiste zyski.84
  • Operacja Babilon2 mar 2003 — Gdyby nie zdecydowana reakcja Izraela, Irak zafundowałby sobie bombę "A" na francuskiej licencji86
  • Sojuszniku, obudź się!2 mar 2003 — Bliżej Iraku jest stąd już tylko New York88
  • Trup Wokulskiego2 mar 2003 — W handlu z Rosją nie wolno nam płacić politycznymi koncesjami91
  • Kiosk2 mar 2003 — Herald Tribune 19.02.2003 r. "Ostrzeżenie prezydenta Jacques'a Chiraca skierowane do kandydatów do UE i NATO, aby nie stały po stronie USA, ukazały głębokie, długotrwałe podziały, które mogą rozsadzić unię od wewnątrz" John...92
  • Incydent2 mar 2003 — Stanowisko prezydenta Chiraca nie wzbudziło entuzjazmu jego rodaków92
  • Menu2 mar 2003 — Świat Pięta Brada Pitta Brad Pitt zagra Achillesa w przygotowywanej (kosztem 125 mln USD) hollywoodzkiej adaptacji "Troi". Zdjęcia do filmu jednak nie rozpoczną się, jak planowano, w kwietniu. Producenci, obawiając się zamachów...94
  • Kultura Nic2 mar 2003 — Tylko 5 proc. polskiej produkcji kulturalnej ma szansę w konfrontacji z zachodnim importem98
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego2 mar 2003 — Recenzje płyt : Kora, Kelly Rowland, Aretha Franklin101
  • Naiwniak z Nibylandii - Michael Jackson2 mar 2003 — Osobnik budzący wstręt, a jednocześnie wzruszający swoją naiwnością - taki portret Michaela Jacksona przedstawia Martin Bashir, dziennikarz brytyjskiej telewizji.102
  • Kino Tomasza Raczka2 mar 2003 — Recenzje filmów: Kocha...nie kocha, Złap mnie jeśli potrafisz103
  • Czarownik Gałczyński2 mar 2003 — Z ducha Gałczyńskiego wywodzą się Młynarski, Kofta, Wasowski104
  • Perły do lamusa? - Z życia niższych sfer2 mar 2003 — Codzienna egzystencja bohaterów filmu "Wszystko albo nic" bliska jest nicości, ale w sytuacji zagrożenia gotowi są sobie oddać wszystko106
  • Wszystko dla wszystkich!2 mar 2003 — Zwariowaliśmy, jak Amerykanie. Oto niedawno wprowadzono rozporządzenie, w myśl którego ogłoszenia prasowe nie mogą zawierać treści dyskryminujących jakąś grupę obywateli. Nie można już dać ogłoszenia: "Zatrudnię młodą, atrakcyjną. Znajomość...108
  • Szkiełko w oku - Język ciała2 mar 2003 — Niedawno w TV jakiś dziwacznie gestykulujący człowiek zapraszał na bezpłatny pokaz swojej sztuki w Zamku Królewskim. Jak się okazało, nie był to mim, lecz specjalista od języka ciała (body language), znany z tego, że pomaga przedstawicielom...108
  • Organ Ludu2 mar 2003 — TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI109
  • Raz na stole, raz pod stołem2 mar 2003 — Najnowsze dzieje III RP toczą się niczym moneta rzucona po śliskim blacie, czyli od "okrągłego stołu" do stolika w Delfinie czy Bristolu110