Heather Nauert powiedziała w rozmowie z dziennikarzem TVN, że U„SA są zaniepokojone sytuacją w Polsce”. – Przedstawiliśmy nasze obawy dotyczące rządów prawa i zmian w tym zakresie – wyjaśniła rzeczniczka Departamentu Stanu USA. Nauert podkreśliła, że „Polska jako kraj suwerenny ma prawo do przeprowadzania dowolnych reform, jednak powinny one być zgodną z konstytucją Polski oraz przepisami prawa międzynarodowego”. – Powinny także uszanować niezależność sądownictwa i trójpodział władz – tłumaczyła.
Rzeczniczka podkreśliła, że „Departament Stanu wie o prezydenckich projektach ustaw i będzie na bieżąco monitorował sytuację”. – Liczymy, że nasi sojusznicy utrzymają silne demokratyczne instytucje, gospodarkę i możliwości obronne. Będziemy śledzić rozwój sytuacji bardzo uważnie – dodała. Przedstawicielka amerykańskiej administracji zaznaczyła, że USA są szczególnie zaniepokojone nowym pomysłem dotyczącym powoływania sędziów Sądu Najwyższego.
– Prezydent USA niedawno był w Polsce, relacje z Polakami są dla nas bardzo ważne. Polska jest krajem demokratycznym i naszym sojusznikiem, bardzo obchodzi nas to, co dzieje się w Polsce. Jesteśmy zaniepokojeni ciągłym dążeniem polskiego rządu do wprowadzeniem ustaw ograniczających sądownictwo i osłabiających zasady państwa prawa. Dlatego też będziemy obserwować sytuację dokładnie, wyrażać swoje obawy w związku z tą sprawą i rozmawiać z polskimi władzami – oświadczyła rzeczniczka Departamentu Stanu USA Heather Nauert.
Prezydenckie projekty ustaw
W poniedziałek prezydent Andrzej Duda zaprezentował swoje ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz o Sądzie Najwyższym. Zaproponował początkowo, że gdy w terminie dwóch miesięcy Sejm nie wybierze większością 3/5 głosów sędziów Krajowej Rady Sądownictwa, to wyboru kandydatów zgłoszonych Sejmowi będzie dokonywał prezydent. Z tego względu został przygotowany także projekt zmian do konstytucji, dzięki którym prezydent mógłby dokonać nominacji członków KRS.
W tej sprawie Duda spotkał się później z przedstawicielami klubów parlamentarnych. W spotkaniu nie uczestniczyli jedynie politycy Platformy Obywatelskiej. Po spotkaniu prezydent poinformował jednak, że trzy kluby powiedziały, że są gotowe przyjąć proponowane zmiany, jednak lider Nowoczesnej Ryszard Petru stanowczo się im sprzeciwił. – To powoduje, że nie ma szans, żeby poprawka do konstytucji została wprowadzona, bo rozumiem, że Platforma Obywatelska nie przychodząc zademonstrowała sprzeciw – podsumował. Prezydent złożył też alternatywną propozycję: „Wybór KRS większością 3/5 głosów, a jeżeli to się nie uda nie – włącza się drugi tryb. W tym kolejnym etapie każdy poseł będzie mógł zagłosować tylko na jednego kandydata”. – To w efekcie będzie powodowało multipartyjny wybór członków KRS i taka propozycja będzie ostatecznie w moim projekcie zmiany ustawy o KRS – tłumaczył.
Zmiany w Sądzie Najwyższym
Andrzej Duda zapowiedział, że „poza zmianami dotyczącymi ministra sprawiedliwości wprowadza zmianę o charakterze prospołecznym, którą obiecywał w kampanii wyborczej, a wcześniej mówił o niej Janusz Wojciechowski”. Chodzi o tzw. skargę nadzwyczajną, czyli opcję wniesienia skargi od każdego prawomocnego orzeczenia od sądu każdego stopnia. Zgodnie z proponowaną regulacją, sędzia Sądu Najwyższego przechodzi w stan spoczynku, co do zasady, w wieku 65 lat. Wyjątek stanowi sytuacja, w której sędzia złoży oświadczenie o woli dalszego zajmowania stanowiska, nie później niż na 6 miesięcy i nie wcześniej niż na 12 miesięcy, przed ukończeniem tego wieku. Dla realizacji nowych, niezwykle ważnych ustrojowo funkcji, projekt ustawy wyodrębnia dwie nowe Izby Sądu Najwyższego – Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Izbę Dyscyplinarną.Sprawy dyscyplinarne sędziów Sądu Najwyższego będą rozpatrywane w pierwszej instancji przez Sąd Najwyższy składający się z dwóch sędziów Izby Dyscyplinarnej oraz jednego ławnika, zaś w drugiej instancji przez Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów Izby Dyscyplinarnej i dwóch ławników.