Pandemia to lekcja empatii

Egoizm musi ustąpić miejsca współodczuwaniu i solidarności. Dziś miarą empatii i odpowiedzialności jest utrzymywanie dystansu społecznego, noszenie maseczek, mycie rąk, ale też uznanie szczepień ochronnych jako fundamentu zdrowia publicznego i gwarancji naszego bezpieczeństwa – powiedział prof. Jarosław Pinkas – główny inspektor sanitarny, rozpoczynając tym apelem I Spotkanie Rady Ekspertów ds. Chorób Zakaźnych Medycznej Racji Stanu. W spotkaniu uczestniczyli klinicyści oraz przedstawiciele: sejmowej i senackiej Komisji Zdrowia, AOTMiT, Biura Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Pacjenta.

Jesienny sprawdzian

Zdaniem ekspertów w przypadku chorób zakaźnych jesień może stać się ważnym sprawdzianem empatii i dojrzałości Polaków.

Prof. Andrzej Horban, konsultant krajowy w dziedzinie chorób zakaźnych, sugerował decydentom rozważenie pokrycia kosztów szczepienia przeciwko grypie nie tylko dla grup ryzyka (medycy, seniorzy, kobiety w ciąży), ale dla każdego, kto w trosce o swoje zdrowie i bezpieczeństwo otoczenia zdecyduje się zaszczepić.

Jesienią i zimą, gdy wielu z nas złapie sezonowe infekcje, zacznie kasłać, kichać i mieć podwyższoną temperaturę bardzo trudno będzie odróżnić mniej groźne stany od poważnych, co spowodować może paraliż systemowy. O tym, jak przekłada się taka sytuacja na bezpieczeństwo nie tylko zdrowotne jednostek i całych społeczeństw – dowiedzieliśmy się w ostatnich miesiącach.

Ponurego scenariusza pozwolą uniknąć szczepienia przeciwko grypie możliwie największej liczby Polaków i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, o których media przypominają każdego dnia.

Ale, co zgodnie podkreślili klinicyści, COVID -19 to niejedyne wyzwanie dla środowiska medycznego.

Prof. Robert Flisiak, prezes Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, przypomniał o bezpośrednim zagrożeniu życia w wyniku zakażenia HCV. Powodując marskość i raka wątroby, wirus ten każdego roku odpowiedzialny jest za przedwczesną śmierć ponad 1000 Polaków. Możemy temu zapobiec, wyłapując osoby nieświadome zakażenia, które przez wiele lat nie daje czytelnych objawów. Prof. Flisiak zaapelował o stworzenie skutecznego programu badań przesiewowych w grupach ryzyka. Przypomniał, że dalekowzroczną decyzją Ministerstwa Zdrowia od kilku lat polscy pacjenci mają dostęp do stanowiącej światowy standard terapii WZW C, przy zastosowaniu najnowocześniejszych, bardzo skutecznych już w kilka tygodni od podania, leków. Nie wolno tego zepsuć. Utrzymajmy ów standard leczenia, który odmienił los naszych pacjentów, i włączając badania przesiewowe, uratujmy życie kolejnych tysięcy chorych – apelował profesor.

Przypomniał także o wzorcowo prowadzonym w Polsce programie przeciwdziałania HIV/AIDS, podkreślając, że przemyślane i konsekwentnie prowadzone działania edukacyjne, profilaktyczne i terapeutyczne dają efekt zwiększonego bezpieczeństwa wszystkich członków społeczeństwa.

To stanowisko z perspektywy lekarzy POZ poparł dr Michał Sutkowski, przewodniczący Rady Ekspertów ds. Chorób Zakaźnych Medycznej Racji Stanu, którego wysiłki edukacyjne, także w walce z COVID-19, są nie do przecenienia. Podobnie argumentował prof. Paweł Kowal, zwracając uwagę na konieczność utrzymania osiągniętych już standardów leczenia, szczególne w dobie nowych zagrożeń.

Na ścisłe powiązanie wyzwań zakaźniczych z onkologicznymi zwrócił uwagę dr Janusz Meder, prezes Polskiej Unii Onkologii, przypominając, że skuteczne zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusa HCV i dostęp do bardzo skutecznych, dających szybki efekt terapeutyczny leków na WZW C, to nie tylko wypełnianie zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), która przewiduje możliwość wyeliminowania wirusa HCV do 2030 r.

To przede wszystkim zmniejszenie liczby osób cierpiących na raka wątroby i przedwczesnych zgonów.

Zdaniem prezesa PUO kolejnym wyzwaniem jest jak najszybszy i jak najszerszy dostęp do bardzo skutecznych szczepień przeciwko wirusowi HPV, co uzasadniają wieloletnie pozytywne doświadczenia znaczącego ograniczenia zachorowań na nowotwory wywołane tym wirusem w krajach, gdzie szczepionka już funkcjonuje, m.in.: w Australii, Szkocji czy w krajach skandynawskich. Konsekwentna edukacja i dostęp do szczepionki dla dziewcząt i chłopców przed inicjacją seksualną dały znaczący spadek zachorowań, nie tylko na raka szyjki macicy, ale też na nowotwory sromu, odbytu, jamy ustnej, gardła, migdałków, prącia czy skóry. To ważna informacja dla decydentów w Polsce, gdzie każdego roku nowotwory związane z HPV diagnozujemy u niemal 10 tys. osób.

Opłacalna inwestycja

Uczestnicy obrad zwrócili też uwagę na kwestie związane z bezpieczeństwem najmłodszych.

Prof. Iwona Paradowska-Stankiewicz, konsultant krajowy w dziedzinie epidemiologii, przypomniała, że z powodu pandemii przez miesiąc zawieszone były szczepienia obowiązkowe. W tej chwili są wyrównywane zaległości. Dodała też, że w kolejce na pozytywne decyzje refundacyjne czekają szczepionki przeciwko rotawirusom, które generują znaczne obciążenia dla systemu ochrony zdrowia (ok. 130 mln zł rocznie). Jeśli dodamy do tego koszty pośrednie wynikające z absencji rodziców w miejscach pracy, wynoszące 40 mln zł rocznie.

Z tej perspektywy wydatek 70 mln zł na sfinansowanie szczepienia wszystkich nowo narodzonych staje się bardzo opłacalną inwestycją. W ten sposób moglibyśmy skutecznie chronić zdrowie dzieci, ich otoczenia, a także budżet państwa.

Prof. Teresa Jackowska, konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii, zwróciła uwagę na fakt, że działające przy Ministerstwie Zdrowia grono specjalistów rekomenduje upowszechnienie szczepień przeciwko rotawirusom zgodnie z pozytywną rekomendacją AOTMiT.

Przypomniała także o zaletach donosowej szczepionki przeciwko grypie dla dzieci, które w sezonie zakażeń stanowią nawet połowę wszystkich przebywających na oddziałach. Zwróciła również uwagę na fakt, że Amerykańska Akademia Pediatrii i WHO rekomendują szczepienia przeciwko pneumokokom w grupach ryzyka u dorosłych.

Eksperci zgodnie podkreślali szczególne znaczenie dostępu do szczepień przeciwko grypie i pneumokokom w kontekście jesiennych zagrożeń COVID-19.

Prof. Ernest Kuchar, prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, i dr Beata Małecka-Libera, przewodnicząca senackiej Komisji Zdrowia, zaapelowali o to, aby przygotowania do trudnego epidemicznie okresu jesienno-zimowego były czasem, w którym w znacznie większym stopniu niż dotychczas będą brane pod uwagę głosy ekspertów.

To bowiem eksperci, a nie politycy czy urzędnicy, mają niezbędną wiedzę i doświadczenie kliniczne pozwalające przygotować najskuteczniejszą strategię przeciwdziałania starym i nowym zagrożeniom zakaźniczym, których bardzo prawdopodobna kumulacja w sezonie infekcji jesienno-zimowych powoduje, że już teraz trzeba działać.

„Jesteśmy do dyspozycji. Chcemy i musimy w tym procesie uczestniczyć” ‒ zgodnie deklarowali uczestnicy I Spotkania Rady Ekspertów ds. Chorób Zakaźnych Medycznej Racji Stanu.