Witold Pyrkosz, niezapomniany Pyzdra z "Janosika", Wichura z "Czterech pancernych i psa", Balcerek z "Alternatyw 4", wreszcie - senior rodu Mostowiaków w serialu "M jak miłość", kończy w sobotę 85 lat.
Jeden z najbardziej lubianych polskich aktorów przyszedł na świat 24 grudnia 1926 r. w Krasnymstawie. W jego dokumentach jako data urodzenia figuruje jednak 1 stycznia 1927 r. Różnicę tę Pyrkosz wyjaśnił w autobiograficznej książce z 2009 roku, pt. "Podwójnie urodzony" (wywiad-rzeka, który przeprowadziły z artystą dziennikarki Anna Grużewska i Iza Komendołowicz; Wydawnictwo Literackie). Jak się okazuje, zamianę dat artysta zawdzięcza swojej babci.
- Gdy byłem jeszcze niemowlęciem, matka wyjechała ze mną do Lwowa, do swojej matki, czyli mojej babki Bronisławy Kałahurskiej, która spytała: "Gdzie się urodził mój wnuk?". Mama odpowiedziała: "W Krasnymstawie". "Co to za wieś?! Gdzie ta wieś?!" - krzyknęła babka i oznajmiła: "Wykluczone, mój wnuk nie mógł się urodzić w jakimś Krasnymstawie, on się musiał urodzić we Lwowie". I tak zmieniono mi miejsce urodzenia - czytamy w autobiografii Pyrkosza.
Dalej aktor wspomina: - Ale została jeszcze ta niefortunna według babci Bronisławy data. Babka (...) stwierdziła: "Niedobrze, przez te kilka dni do wojska pójdzie wcześniej. Nie, lepiej, żeby urodził się we Lwowie 1 stycznia 1927 roku". I tak mam zapisane w papierach.
We Lwowie Pyrkosz spędził dzieciństwo. Podczas II wojny wraz z rodzicami przeniósł się do Krakowa. Studiował w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej, którą ukończył w 1954 r.
W 1955 r. debiutował na scenie Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Potem znalazł się w zespole Teatru Ludowego w Nowej Hucie. Brał udział w przedstawieniu inauguracyjnym, grał Morgala w "Krakowiakach i góralach" Wojciecha Bogusławskiego w reż. Wandy Wróblewskiej (1955). Na nowohuckiej scenie współpracował przede wszystkim z Jerzym Krasowskim i Krystyną Skuszanką. W ich inscenizacjach stworzył pierwsze znakomite kreacje.
W 1964 r. przeniósł się z Krakowa do Wrocławia, do Teatru Polskiego, którym w latach 1965-1972 kierowali Skuszanka i Krasowski. Z wrocławską sceną związany był do 1975 r. We Wrocławiu zaczął również występować w kabarecie "Dreptak".
Od drugiej połowy lat 70. Pyrkosz zamieszkał w Warszawie. W latach 1975-1981 był aktorem Teatru Polskiego. Później, na krótko, związał się z Teatrem Studio (1981-1982) i Teatrem Rozmaitości (1982-1983). Od 1983 r., przez siedem lat, występował w Teatrze Narodowym. Od początku lat 90. współpracował z Teatrem na Woli i Teatrem Ochoty.
W dorobku ma także wiele ról w Teatrze Telewizji, z którym związany jest od lat sześćdziesiątych. Grał m.in. w: "Braciach Lautensack" Liona Feuchtwangera (1969), w "Romulusie Wielkim" Friedricha Duerrenmatta (1972), Napoleona w spektaklach Wiesława Wodeckiego - "Mąż przeznaczenia" George'a Bernarda Shawa (1972) i "Zbieg z wyspy św. Heleny" Theo Fleischmana (1972), Lapkina-Tiapkina w "Rewizorze" Mikołaja Gogola w reżyserii Jerzego Gruzy (1977) oraz detektywa Marlowe'a w "Długim pożegnaniu" wg Raymonda Chandlera (1982).
W kinie Pyrkosz zadebiutował u Jerzego Kawalerowicza w 1956 roku w jego filmie "Cie". Następnie zagrał m.in. muzyka Kardasa w "Eroice" (1957) Andrzeja Munka oraz Błażeja w "Rękopisie znalezionym w Saragossie" (1965) Wojciecha Hasa.
W 1966 r. znalazł się w obsadzie popularnego serialu "Czterej pancerni i pies" Konrada Nałęckiego; wcielił się w postać Franka Wichury. Duże uznanie widzów przyniosła Pyrkoszowi także rola zbójnika Jędrusia Pyzdry w serialu "Janosik" (1974) Jerzego Passendorfera. Inną pamiętną postacią telewizyjną graną przez Pyrkosza jest Józef Balcerek z serialu Stanisława Barei "Alternatywy 4" (1983). Telewidzów ujął także jako Lucjan Mostowiak w "M jak miłość", w którym występuje od 2000 roku.
W dorobku Pyrkosz ma też m.in. role w filmach fabularnych "Sami swoi" (1967) i "Nie ma mocnych" Sylwestra Chęcińskiego, "Bez znieczulenia" Andrzeja Wajdy (1978), "Constans" Krzysztofa Zanussiego (1980), "Vabank" (1982) i "Vabank II" (1984) Juliusza Machulskiego (jako Duńczyk) oraz w serialach "Do krwi ostatniej" i "Dom".
W 2006 r. Witold Pyrkosz, nazywany "królem polskich seriali", otrzymał statuetkę Superwiktora za całokształt osiągnięć artystycznych. W 2009 r. został uhonorowany Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.
em
Jeden z najbardziej lubianych polskich aktorów przyszedł na świat 24 grudnia 1926 r. w Krasnymstawie. W jego dokumentach jako data urodzenia figuruje jednak 1 stycznia 1927 r. Różnicę tę Pyrkosz wyjaśnił w autobiograficznej książce z 2009 roku, pt. "Podwójnie urodzony" (wywiad-rzeka, który przeprowadziły z artystą dziennikarki Anna Grużewska i Iza Komendołowicz; Wydawnictwo Literackie). Jak się okazuje, zamianę dat artysta zawdzięcza swojej babci.
- Gdy byłem jeszcze niemowlęciem, matka wyjechała ze mną do Lwowa, do swojej matki, czyli mojej babki Bronisławy Kałahurskiej, która spytała: "Gdzie się urodził mój wnuk?". Mama odpowiedziała: "W Krasnymstawie". "Co to za wieś?! Gdzie ta wieś?!" - krzyknęła babka i oznajmiła: "Wykluczone, mój wnuk nie mógł się urodzić w jakimś Krasnymstawie, on się musiał urodzić we Lwowie". I tak zmieniono mi miejsce urodzenia - czytamy w autobiografii Pyrkosza.
Dalej aktor wspomina: - Ale została jeszcze ta niefortunna według babci Bronisławy data. Babka (...) stwierdziła: "Niedobrze, przez te kilka dni do wojska pójdzie wcześniej. Nie, lepiej, żeby urodził się we Lwowie 1 stycznia 1927 roku". I tak mam zapisane w papierach.
We Lwowie Pyrkosz spędził dzieciństwo. Podczas II wojny wraz z rodzicami przeniósł się do Krakowa. Studiował w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej, którą ukończył w 1954 r.
W 1955 r. debiutował na scenie Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Potem znalazł się w zespole Teatru Ludowego w Nowej Hucie. Brał udział w przedstawieniu inauguracyjnym, grał Morgala w "Krakowiakach i góralach" Wojciecha Bogusławskiego w reż. Wandy Wróblewskiej (1955). Na nowohuckiej scenie współpracował przede wszystkim z Jerzym Krasowskim i Krystyną Skuszanką. W ich inscenizacjach stworzył pierwsze znakomite kreacje.
W 1964 r. przeniósł się z Krakowa do Wrocławia, do Teatru Polskiego, którym w latach 1965-1972 kierowali Skuszanka i Krasowski. Z wrocławską sceną związany był do 1975 r. We Wrocławiu zaczął również występować w kabarecie "Dreptak".
Od drugiej połowy lat 70. Pyrkosz zamieszkał w Warszawie. W latach 1975-1981 był aktorem Teatru Polskiego. Później, na krótko, związał się z Teatrem Studio (1981-1982) i Teatrem Rozmaitości (1982-1983). Od 1983 r., przez siedem lat, występował w Teatrze Narodowym. Od początku lat 90. współpracował z Teatrem na Woli i Teatrem Ochoty.
W dorobku ma także wiele ról w Teatrze Telewizji, z którym związany jest od lat sześćdziesiątych. Grał m.in. w: "Braciach Lautensack" Liona Feuchtwangera (1969), w "Romulusie Wielkim" Friedricha Duerrenmatta (1972), Napoleona w spektaklach Wiesława Wodeckiego - "Mąż przeznaczenia" George'a Bernarda Shawa (1972) i "Zbieg z wyspy św. Heleny" Theo Fleischmana (1972), Lapkina-Tiapkina w "Rewizorze" Mikołaja Gogola w reżyserii Jerzego Gruzy (1977) oraz detektywa Marlowe'a w "Długim pożegnaniu" wg Raymonda Chandlera (1982).
W kinie Pyrkosz zadebiutował u Jerzego Kawalerowicza w 1956 roku w jego filmie "Cie". Następnie zagrał m.in. muzyka Kardasa w "Eroice" (1957) Andrzeja Munka oraz Błażeja w "Rękopisie znalezionym w Saragossie" (1965) Wojciecha Hasa.
W 1966 r. znalazł się w obsadzie popularnego serialu "Czterej pancerni i pies" Konrada Nałęckiego; wcielił się w postać Franka Wichury. Duże uznanie widzów przyniosła Pyrkoszowi także rola zbójnika Jędrusia Pyzdry w serialu "Janosik" (1974) Jerzego Passendorfera. Inną pamiętną postacią telewizyjną graną przez Pyrkosza jest Józef Balcerek z serialu Stanisława Barei "Alternatywy 4" (1983). Telewidzów ujął także jako Lucjan Mostowiak w "M jak miłość", w którym występuje od 2000 roku.
W dorobku Pyrkosz ma też m.in. role w filmach fabularnych "Sami swoi" (1967) i "Nie ma mocnych" Sylwestra Chęcińskiego, "Bez znieczulenia" Andrzeja Wajdy (1978), "Constans" Krzysztofa Zanussiego (1980), "Vabank" (1982) i "Vabank II" (1984) Juliusza Machulskiego (jako Duńczyk) oraz w serialach "Do krwi ostatniej" i "Dom".
W 2006 r. Witold Pyrkosz, nazywany "królem polskich seriali", otrzymał statuetkę Superwiktora za całokształt osiągnięć artystycznych. W 2009 r. został uhonorowany Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.
em