Targ w Hofburgu

"Nie jestem jeszcze pomnikiem. Gdy kończy się święto, na pomnikach lubią siadać ptaki"
Helmut Kohl

Sala wiedeńskiego pałacu cesarskiego była już sceną wielu wydarzeń. Tam "grano" dziewiętnastowieczny koncert europejski, a od zeszłego tygodnia w książce gości Hofburga znajdują się uczestnicy szczytu Unii Europejskiej. Na barwne anegdoty towarzyszące pierwszemu wydarzeniu nałożyły się równie barwne słowa szefów państw i rządów piętnastki. Joschka Fischer: "Niemcy nie będą dłużej dojną krową unii". Jego partner hiszpański Ramon de Miquel: "Niemcy zachowują się jak nowoczesny Robin Hood - chcą zabierać biedniejszym i dawać bogatszym". Pogodna autoironia fetowanego honorowym obywatelstwem europejskim Helmuta Kohla nie zrównoważyła sporu, a szczyt zakończył się impasem. Na placu boju pozostał niewzruszony komisarz unijny Hans van der Broek, który z niezmąconym spokojem przypomniał, że do tej pory wszystkie kryzysy w unii kończyły się dobrze. "Debata finansowa nie powinna opóźnić rozszerzenia" - dodał. Jest jasne, że chodzi o pieniądze. I to o spore - o przepływy netto między płatnikami i biorcami, o budżet unijny budowany ze składek członkowskich i wydawany na fundusze wspólnotowe, trafiające ostatecznie do części krajów członkowskich. Chodzi m.in. o wspólną politykę rolną i o politykę regionalną. Choć jako kandydaci nie możemy w tej debacie uczestniczyć, to przecież jej przebieg i następujące po niej decyzje będą nas dotyczyć bezpośrednio i to już niedługo. "W grze" są fundusze przewidziane na pomoc przedakcesyjną i na regularne wypłaty, do których drogę otworzy nam dopiero członkostwo.
Obserwując bacznie wydarzenia, powinniśmy dobrze rozumieć istotę sporu. Zapewne rację mają ci, którzy z rezerwą odnoszą się do pierwszych ciosów i okrzyków. Szczyt wiedeński był okazją do zaprezentowania wyjściowych warunków targu. Strony określiły swoje pozycje, wytoczyły główne argumenty, podniosły poprzeczkę ewentualnego kompromisu, a własnemu elektoratowi przekazały sygnał o swej nieustępliwości. Pojawia się ryzyko, że tak ostry debiut na parkiecie utrudni przejście do "wolniejszych kawałków", że niezręcznie będzie się wycofywać z wypowiedzianych w ferworze startu słów. Do mety pozostaje jeszcze tymczasem trochę czasu i wszyscy goście Austriaków, którzy przestaną niedługo przewodniczyć unii, wiedzą, że jakieś rozwiązanie trzeba będzie w końcu znaleźć. I rzeczywiście jest tak, jak ocenia unijny wyga van der Broek: po kryzysie przychodzi zwykle przesilenie, a najdonioślejsze decyzje zapadały dotychczas po najostrzejszych kryzysach. Nie tak dawno mieliśmy kryzys w sprawie europejskiego banku centralnego, bez którego nie byłoby euro. Dziś liczba przeciwników wspólnej waluty skurczyła się, bank działa, a nowa waluta wchodzi do obiegu za dwa tygodnie. A my? Rzetelna analiza każe uznać, że nie tylko wejście do unii jest dla nas opłacalne, ale także to, że dla członkostwa w unii nie mamy sensownej alternatywy. Równie rzetelna analiza pozwala przyjąć, że rozszerzenie UE leży w żywotnym interesie jej samej, bez rozszerzenia bowiem utknie ona na martwym punkcie i nie zdoła odpowiedzieć na tzw. globalne wyzwania. Co zatem należy zrobić, by - również w kontekście wiedeńskiego sporu - zrealizować nasz plan? Odpowiedź nie jest bardzo trudna: należy mianowicie uczynić nasz kraj jeszcze atrakcyjniejszym dla unii. To znaczy ani na chwilę nie zwolnić z jego unowocześnianiem. Jeśli utrzymamy tempo, za cztery lata będzie się mniej mówiło o dojnych krowach i Robin Hoodach, a więcej o zdrowej i konkurencyjnej Polsce, która będzie dla zjednoczonej Europy szansą, a nie groźbą.