Zapoczątkowane wtedy pojednanie miało na celu nie tylko rozliczenie się z przeszłością, ale także mozolne i odpowiedzialne wypracowanie dróg wzajemnej współpracy na przyszłość.
Pasterze Niemiec i Polski czują się dzisiaj odpowiedzialni za kontynuację wielkiego dzieła pojednania i rozwijanie przyjaznych relacji między Polakami i Niemcami. Przypominają też - tylko prawda może nas wyzwolić (por. J 8,32), prawda, która niczego nie upiększa i niczego nie pomija.
W sześćdziesiąt lat od zakończenia II wojny światowej, biskupi Niemiec i Polski wołają razem: Niemcom i Polakom nie wolno już nigdy skierować swego duchowego i materialnego potencjału przeciwko sobie. Na progu XXI wieku stoją przed nami wspólne zadania: ochrona życia, małżeństwa i rodziny, solidaryzowanie się z ubogimi i potrzebującymi, zachowanie zasad moralnych w dziedzinie bioetyki, dbałość o pokój i wolność, wierność chrześcijańskim korzeniom naszego kontynentu. Dlatego przejawem obopólnej troski o te wartości było podpisanie w Fuldzie i we Wrocławiu wspólnego oświadczenia biskupów Polski i Niemiec. Pozytywne doświadczenia 40 lat dialogu między Niemcami i Polską stają się bodźcem dla innych narodów do przezwyciężania wzajemnych uprzedzeń" - czytamy w komunikacie po konferencji episkopatu.
Podpisy pod oświadczeniem złożyli przewodniczący Episkopatów obu krajów: arcybiskup Józef Michalik i kardynał Karl Lehmann oraz biskup Limburgii Franz Kamphaus, metropolita wrocławski arcybiskup Marian Gołębiewski i metropolita gnieźnieński arcybiskup Henryk Muszyński. Od tego momentu polska wersja dokumentu staje się tekstem oficjalnym. 21 września dokument w wersji niemieckiej został podpisany w Fuldzie (Niemcy).
"Chcemy być pokoleniem prawdy i pojednania" - powiedział abp Michalik podczas uroczystości. Podziękował narodowi niemieckiemu za pomoc okazywaną Polakom po wojnie, a zwłaszcza w czasie stanu wojennego.
Przewodniczący konferencji Episkopatu Niemiec kardynał Karl Lehmann podkreślił, że "do końca jest nam trudno zrozumieć nawet dziś, że ten cud pojednania przed 40 laty w tak trudnych czasach był możliwy". "Aby duch nienawiści nigdy nie rozłączył naszych dłoni" - dodał. "Tym wspólnym oświadczeniem - powiedział - składamy hołd naszym poprzednikom sprzed 40 lat, którzy poprzez wzajemną wymianę listów utorowali drogę do pojednania".
Uczestniczący w uroczystości ambasador Niemiec w Polsce Reinhard Schweppe pogratulował odwagi biskupom polskim, do której nie posunął się w tamtym czasie "żaden rząd na świecie". Dodał, że "złe pogody w Berlinie czy w Warszawie nie mogą popsuć tych przyjaznych i dobrych stosunków polsko-niemieckich". Wyraził też nadzieję, że narody Polski i Niemiec pozostaną "najlepszymi przyjaciółmi w zjednoczonej Europie".
W wydanym wspólnym oświadczeniu z okazji 40. rocznicy wymiany listów pomiędzy Episkopatami Polski i Niemiec, jego autorzy napisali: "czujemy się dzisiaj odpowiedzialni za porozumienie, pojednanie i przyjaźń polsko-niemiecką". "Niektórzy przedstawiciele świata polityki i życia publicznego rozdrapują lekkomyślnie wciąż jeszcze bolesne rany przeszłości naszych narodów" - piszą biskupi i powołując się na Jana Pawła II dodają, że sama sprawiedliwość nie wystarcza, jeśli nie dopuści się miłości.
Autorzy dokumentu uważają, że "dar pojednania może stać się naszym udziałem jedynie wówczas, gdy szczerze przyznajemy się do całej prawdy, wzbudzamy żal za przewinienia i uzyskujemy przebaczenie". Przypominają w nim też fragment oświadczenia przygotowanego przez biskupów obu episkopatów z okazji 30-lecia wymiany listów: "tylko prawda może nas wyzwolić, prawda, która niczego nie upiększa i niczego nie pomija, która niczego nie przemilcza i nie dopomina się wyrównania krzywdy".
Autorzy oświadczenia przypominają w nim również, że ich poprzednicy działając w duchu chrześcijańskim, dokonali swymi listami decydującego kroku na rzecz nowego początku wzajemnych stosunków między narodami Polski i Niemiec. "W niezwykle trudnym politycznie czasie przez znak gotowości przebaczenia, położyli oni solidny fundament pod dzieło polsko-niemieckiego pojednania" - podkreślają w oświadczeni biskupi Polski i Niemiec.
40 lat temu podczas kończących się obrad Soboru Watykańskiego II biskupi polscy skierowali do biskupów niemieckich słynny list zawierający znamienne słowa pod adresem narodu niemieckiego: "przebaczamy i prosimy o przebaczenie".
W czterdziestą rocznicę wymiany listów o pojednaniu między episkopatami Polski i Niemiec oświadczenie wydali też niemieccy ewangelicy wspólnie z Polską Radą Ekumeniczną. Arcybiskup Jeremiasz, prezes Polskiej Rady Ekumenicznej, podkreślił, że polski list do biskupów niemieckich w 1965 roku poprzedziło oświadczenie niemieckich ewangelików.
em, pap