TSUE: Zasady przejścia sędziów i prokuratorów w stan spoczynku sprzeczne z prawem UE

Przedmiotem sporu była przyjęta przez PiS ustawa o ustroju sądów powszechnych z lipca 2017 roku. Zgodnie z nią wiek przejścia w stan spoczynku sędziów sądów powszechnych, Sądu Najwyższego i prokuratorów obniżono do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Wcześniej w przypadku obu płci było to 67 lat.

Zdaniem Trybunału Sprawiedliwości UE przepisy te są niezgodne z prawem Unii Europejskiej. TSUE stwierdził także, że regulacje, na mocy których to minister sprawiedliwości miał decydować, czy sędzia będzie miał przedłużoną możliwość orzekania, stanowiły naruszenie niezawisłości sędziowskiej.

Opinia rzecznika

Podobną opinię wydał w kwietniu rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości UE, Jewgienij Tanczew. Rzecznik generalny zwrócił uwagę, że nieusuwalność członków organu sądowniczego stanowi jedną z podstawowych gwarancji niezawisłości sędziowskiej. Nieusuwalność jest bowiem „podstawą i odzwierciedleniem niezawisłości sędziowskiej i oznacza, że sędziowie mogą być odwoływani, zawieszani, przenoszeni lub przenoszeni w stan spoczynku wyłącznie z powodów określonych w ustawie i przy zachowaniu ustanowionych w niej gwarancji”.

„Rzecznik generalny stanął zatem na stanowisku, że sporne przepisy naruszają wymogi niezawisłości sędziowskiej, ponieważ mogą narazić Sąd Najwyższy i jego sędziów na ingerencję i naciski zewnętrzne ze strony Prezydenta RP w kontekście możliwości podwójnego przedłużenia ich czynnej służby, co podważa obiektywną niezależność tego sądu oraz wpływa na niezależność osądu sędziów i na ich rozstrzygnięcia, zwłaszcza z tego względu, że wymogowi wystąpienia do Prezydenta RP o przedłużenie czynnej służby towarzyszy obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku” – czytamy w komunikacie prasowym wydanym przez TSUE.

Zmieniono przepisy

Przepisy, których dotyczyła skarga Komisji Europejskiej, zostały wcześniej zmienione przez polskie władze, ale KE zdecydowała się podtrzymać skargę, gdyż jej zdaniem nie wszystkie problemy zostały rozwiązane, a kwestia był najwyższej wagi, dotyczyła bowiem niezawisłości władzy sądowniczej i trójpodziału władz.

Przypomnijmy, że w listopadzie 2018 roku polski Sejm przyjął nowelizację ustawy o SN, przewidującą umożliwienie sędziom SN i Naczelnego Sądu Administracyjnego, którzy przeszli w stan spoczynku po osiągnięciu 65. roku życia, powrotu do pełnienia urzędu.