Wyższość prawa unijnego nad krajowym? TK wreszcie wydał wyrok

Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał sprawę w pełnym składzie. Przewodniczącym składu orzekającego była prezes TK Julia Przyłębska, sprawozdawcą sędzia TK Bartłomiej Sochański. TK stwierdził, że część badanych przez niego przepisów unijnych jest niezgodna z konstytucją. Polski TK uznał też, że organy unijne działają poza swoimi kompetencjami. Głosy odrębne do wyroku zgłosili sędziowie Piotr Pszczółkowski i Jarosław Wyrembak.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

• przepisy unijne „w zakresie w jakim organy UE działają poza granicami kompetencji przekazanych przez Polskę”, są niezgodne z Konstytucją,
• przepis, który uprawnia sądy krajowe do pomijania przepisów konstytucji lub orzekania na podstawie uchylonych norm, jest niezgodny z Konstytucją,
• przepisy Traktatu o Unii Europejskiej, które uprawniają sądy krajowe do kontroli legalności powołania sędziego przez prezydenta oraz uchwał Krajowej Rady Sądownictwa w sprawie powoływania sędziów, są niezgodne z Konstytucją.

Uzasadniając wyrok z 7 października sędzia TK Bartłomiej Sochański nie wykluczył, że jeżeli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej będzie dalej kwestionować wyroki Trybunału i podawać w wątpliwość statusu jego sędziów, to TK nie wyklucza zbadania zgodności z Konstytucją „orzeczeń TSUE, włącznie z usunięciem ich z polskiego porządku prawnego”.

Wniosek o zbadanie przepisów Traktatu o Unii Europejskiej na temat wyższości prawa unijnego nad krajowym złożył w marcu tego roku premier Mateusz Morawiecki.

Rzecznik rządu o wyroku TK: Polska szanuje obowiązki prawa unijnego

Tuż po wyroku Trybunału głos na Twitterze zabrał rzecznik rządu Piotr Müller, który odniósł się do orzeczenia. „Dzisiejszy wyrok TK w zasadniczej części uwzględnia wniosek premiera Mateusza Morawieckiego. Nadrzędność prawa konstytucyjnego nad innymi źródłami prawa wynika literalnie z Konstytucji RP. Dzisiaj (po raz kolejny) wyraźnie potwierdził to Trybunał Konstytucyjny” – napisał polityk.

Jak zaznaczył rzecznik rządu, Polska nadal, ale „na zasadach określonych w Konstytucji RP”, „szanuje obowiązujące normy prawa unijnego w zakresie w jakim zostały one ustanowione w obszarach wprost i wyraźnie przekazanych w traktatach unijnych”.

Komisja Europejska reaguje na wyrok TK

Po tym, jak ogłoszono wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie nadrzędności prawa krajowego nad unijnym w wybranych przypadkach, na stronach Komisji Europejskiej pojawił się obszerny komunikat, w którym ten organ odnosi się do decyzji TK.

„Dzisiejsze ustne orzeczenie polskiego Trybunału Konstytucyjnego budzi poważne obawy dotyczące prymatu prawa unijnego i autorytetu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej” – czytamy w stanowisku KE. Komisja Europejska podkreśliła również:

„Komisja podtrzymuje i potwierdza podstawowe zasady porządku prawnego Unii, a mianowicie:

• Prawo UE ma pierwszeństwo przed prawem krajowym;
• Wszystkie decyzje Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości są wiążące dla wszystkich organów władzy państw członkowskich, w tym sądów krajowych”.

W dalszej części komunikatu KE zapowiada szczegółową analizę orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i dopiero po niej „zdecyduje o możliwych dalszych krokach”. „Komisja nie zawaha się skorzystać z uprawnień przysługujących jej na mocy Traktatów, w celu ochrony jednolitego stosowania prawa Unii i jego integralności” – brzmi stanowisko KE.