Prof. Mikulski: Mikołaj Kopernik to człowiek renesansu. Astronomia była jego hobby

Życie i działalność Mikołaja Kopernika jest tematem pierwszego miesiąca cyklu „Polska nauka śladami Kopernika”. Dlatego pierwszym gościem w nowym sezonie podcastu „Ludzie nauki”, który od tego odcinka staje się videocastem, jest prof. Krzysztof Mikulski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Czołowy badacz historii astronoma opowiedział nam o pochodzeniu i rodzinie Mikołaja Kopernika, o tym, czym zajmował się poza astronomią, która wcale nie była jego głównym zajęciem oraz o tym, co jeszcze pozostało do zbadania w kontekście życiorysu astronoma.

Zapraszamy do wysłuchania całego odcinka videocastu Wprost „Ludzie nauki”:

„Kopernik do końca życia pozostał naukowym i organizacyjnym omnibusem”

Zapytaliśmy prof. Mikulskiego, czy Kopernik był powszechnie znaną osobą w swoich czasach.

– Mikołaj Kopernik był człowiekiem znanym, który w swoim fachu osiągnął określony status. Był kanonikiem oraz lekarzem, bo przede wszystkim za lekarza uchodził w momencie śmierci, kiedy poświęcano mu pierwsze epitafia – wymienia prof. Mikulski. – Ostatnio, podczas obchodów 550-lecia urodzin o Kopernika upomnieli się też prawnicy, archiwiści, ale był też kartografem, ekonomistą. To był człowiek renesansu, co prawda oddalony przez większość swojego życia od najważniejszych ośrodków odrodzenia, gdyż we Włoszech był tylko za młodu, ale do końca życia właściwie pozostał naukowym i organizacyjnym omnibusem – dodał.

Inną kwestią, która została poruszona w videocaście, była rodzina i narodowość Mikołaja Kopernika. Prof. Mikulski podkreślił, że w żadnym wypadku nie należy przykładać do czasów Kopernika dzisiejszego rozumienia tego ostatniego pojęcia. – Ja zawsze w swoich pracach używałem określenia, że Mikołaj Kopernik przez całe swoje życie był poddanym kolejnych królów polskich i to wiernym poddanym, co udowodnił kilkakrotnie. A więc był politycznym Polakiem – wskazuje historyk.

Kim jeszcze był Mikołaj Kopernik?

Mikołaj Kopernik przez większość życia pełnił funkcję kanonika warmińskiej kapituły katedralnej. – Kanonik to członek kapituły katedralnej. Były to takie zgromadzenia duchownych, które miały swoją regułę i funkcjonowały obok biskupa. I to one miały prawo do wyboru biskupa. Było to gremium jego najbliższych doradców – tłumaczy naukowiec z Torunia. – I właśnie spośród nich wywodzili się różnego rodzaju urzędnicy biskupi. Kanonicy to najbliższe intelektualne i administracyjne zaplecze biskupów. Na Warmii dodatkowo kolejny biskup mógł być wybierany tylko z ich grona – dodaje.

I właśnie dzięki przynależności do kapituły Kopernik mógł zajmować się również astronomią, chociaż nie było to jego główne zajęcie. – To był jego hobby, które uprawiał w czasie wolnym. Mógł zajmować się nauką i to bardziej go pasjonowało niż robienie kariery duchownej – podkreśla prof. Mikulski.

A czym zajmował się Kopernik na co dzień? – Przede wszystkim bardzo mocno udzielał się w administrowaniu dobrami kapitulnymi na Warmii. Siedmiokrotnie pełnił funkcję kanclerza kapituły – prowadził całą kancelarię, czyli korespondencję, a przynajmniej kierował zespołem, który tę korespondencję prowadził. Był wizytatorem dóbr kapitulnych, a więc zazwyczaj z innym kanonikiem objeżdżał dobra, zbierał czynsze i przywoził je do Fromborka. Był też administratorem dóbr kapitulnych, a więc już bezpośrednim ich zarządcą – wymienia prof. Mikulski w videocaście. – Pełnił też w którymś momencie rolę wikariusza generalnego, czyli administratora całego biskupstwa po śmierci jednego biskupa, a przed wyborem kolejnego – dodaje.

Poza tym Kopernik był praktykującym lekarzem. – Leczył kolejnych kilku biskupów warmińskich. Udzielał porad medycznych swoim krewnym w Gdańsku, a nawet doradcom wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Albrechta – wymienia prof. Mikulski.

Kopernik miał także zasługi w dziedzinie ekonomii. – Kopernik, niezależnie od tego, że było to prawo formułowane już w starożytności, sformułował prawo „gorszego pieniądza”, rozwinięte potem przez Thomasa Greshama – wskazuje prof. Mikulski.

I wśród tych wszystkich zajęć znajdował czas na badania astronomiczne. – Właśnie to jest najciekawsze, że w tym ogromie zajęć astronomia wcale nie zajmowała miejsca najważniejszego – wskazuje historyk. – Astronomia była dla Kopernika swego rodzaju hobby. On to bardzo lubił i uprawiał w czasie wolnym – podkreśla prof. Mikulski w videocaście.