Polscy naukowcy wzięli pod lupę wrak okrętu „Solen”. Skrywał liczne tajemnice

Działania nurków w Podwodnym Magazynie Wraków, który znajduje się w Zatoce Gdańskiej, kilka mil na wschód od Orłowa, były prowadzone od lipca do września br. Eksperci z NMM zajęli się m.in. wrakiem XVII-wiecznego szwedzkiego okrętu wojennego „Solen”. – W czasie prac udało się przenieść i ułożyć wrak w formie jak najbardziej zbliżonej do znanej z dokumentacji rysunkowej z badań w latach 70. XX wieku – powiedział dr Krzysztof Kurzyk z Działu Badań Podwodnych NMM w Gdańsku.

Wyjaśnił, że wymagało to od nurków podniesienia oraz przemieszczenia w toni za pomocą worków wypornościowych (o wyporności do dwóch ton) wielkogabarytowych, masywnych elementów wraka, w tym dziobnicy, fragmentu tylnicy oraz trzech dużych rozmiarów części dennych wraka (tzw. Mały Solen), oderwanej z konstrukcji nadstępki oraz kilkunastu mniejszych elementów takich jak denniki.

Dr Kurzyk dodał, że „w pierwszym etapie specjaliści usunęli z konstrukcji XVII-wiecznego wraku stare sieci, liny oraz przynęty wędkarskie”. – Za pomocą eżektora oraz płuczki oczyszczaliśmy drewniane elementy konstrukcyjne wraka, przysypane oraz zagrzebane w piaszczystym dnie, co umożliwiło montaż pasów-zawiesi – powiedział.

Zaznaczył, że elementy wraku podczepiane były za pomocą zawiesi do worków wypornościowych (irodyn), napełnianych z pokładu jednostki sprężonym powietrzem, co pozwalało kontrolować przepływ powietrza oraz proces podnoszenia masywnych elementów z dna morza.

Nurkowie z Działu Badań Podwodnych NMM we wrześniu br. rozpoczęli również podnoszenie oraz przemieszczanie 8 żeliwnych zabytkowych dział z XVIII wieku, każde o wadze ok. 1,5 tony. Dr Kurzyk wyjaśnił, że działa pochodzą ze szwedzkiego warsztatu, zostały odkryte oraz zadokumentowane w czasie akcji „Wiatrem Gnane”. – Wtedy do naszego muzeum trafiły cztery sztuki a osiem zatopiono w obszarze Podwodnego Magazynu Wraków, w sporym jednak oddaleniu od pławy NMM oraz wraka „Solen” – dodał.

„Solen” skrywał w sobie wiele tajemnic

Zapowiedział, że przed nurkami wykonanie dokumentacji podwodnej – w tym m.in. aktualnej fotogrametrii wraku „Solen” oraz położonych w pobliżu dział. Finalnym efektem będzie stworzenie atrakcyjnego stanowiska podwodnego, dostępnego dla płetwonurków, co pozwoli jeszcze lepiej promować oraz chronić morskie dziedzictwo kulturowe Bałtyku.

30-metrowy galeon „Solen” został zbudowany w Republice Zjednoczonych Prowincji Niderlandów, skąd trafił do marynarki szwedzkiej. Wraz z pięcioma innymi okrętami 28 listopada 1627 r. starł się na Zatoce Gdańskiej z dwiema eskadrami polskich żaglowców. „Solen” skutecznie atakowany przez polskie jednostki „Pan Morski” („Wodnik”) i „Biały Lew”, został w akcie desperacji wysadzony w powietrze przez własną załogę.

Wrak „Solena” odkryto prawie 350 lat później podczas budowy gdańskiego Portu Północnego. Od tego czasu archeolodzy podnieśli z niego ponad 6 tysięcy zabytków; wśród nich znajduje się szczególnie wartościowa kolekcja 20 spiżowych dział okrętowych. Z wraku pozyskano również ponad tysiąc srebrnych i miedzianych monet, liczne elementy uzbrojenia i przedmioty codziennego użytku, a także szczątki marynarzy, na podstawie których zrekonstruowano wygląd członków załogi.