Emigrantom z 1968 roku zostaną zwrócone obywatelstwa

"Te sprawy będą prowadzone szybko i bardzo szybko" - zapowiedział wicepremier i zapewnił, że procedura ma być "wręcz błyskawiczna". Dodał, że we wtorek jest wysyłana informacja do wojewodów w tej sprawie. "Upraszczamy procedurę i też narzucamy interpretację" - zaznaczył.

"Podania osób, które w latach 1968-72 wyjechały do Izraela i były zmuszone do zrzeczenia się polskiego obywatelstwa, rozpatrywane przez urzędników wojewódzkich, przez wojewodę, będą poświadczane" -  powiedział wicepremier.

Dodał, że chodzi o poświadczenie obywatelstwa polskiego, gdyż zrzeczenie się obywatelstwa było nieprawne i "nie tworzyło nowej sytuacji prawnej, jako wymuszone sytuacją, represjami i zmuszeniem do emigracji".

Do tej pory wojewodowie potwierdzali obywatelstwo tych, którzy wyjechali z Polski, ale nie nabyli obywatelstwa izraelskiego, a odmawiali osobom, które wyjechały do Izraela i otrzymały tamtejsze obywatelstwo.

Schetyna w czwartek zaznaczył, że jeżeli były negatywne decyzje wojewodów, to zainteresowanym służy możliwość odwołania się do ministra spraw wewnętrznych. "Te sprawy będziemy rozpatrywać i te decyzje zmieniać" - dodał.

Emigranci marcowi wyjeżdżali z tzw. dokumentem podróży, stwierdzającym, że nie są obywatelami polskimi. Po marcu 1968 r. - w wyniku antysemickiej nagonki oraz czystek w wojsku, MSW, aparacie PZPR, uczelniach i środkach przekazu - Polskę opuściło od 10 do 20 tys. osób pochodzenia żydowskiego.

Wielu z nich domagało się przywrócenia obywatelstwa polskiego i kierowało sprawy do sądów. Obecnie takie sprawy WSA ma na wokandzie niemal codziennie.

W październiku 2005 roku Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że osoby wyjeżdżające na stałe z Polski po Marcu '68 nie utraciły polskiego obywatelstwa. Uwzględnił skargę jednego z emigrantów, który domagał się potwierdzenia obywatelstwa polskiego przez Urząd ds. Cudzoziemców.

Sąd podkreślił, że zasady i tryb załatwiania spraw na zezwolenie na zmianę obywatelstwa regulowały ustawy: z 8 stycznia 1951 o obywatelstwie polskim i ustawa z 15 lutego 1962 roku o obywatelstwie polskim. Natomiast emigranci marcowi zostali pozbawieni polskiego obywatelstwa na podstawie uchwały Rady Państwa z 1958 roku w sprawie zezwolenia na zmianę obywatelstwa polskiego osobom wyjeżdżającym na stałe do państwa Izrael, co - według NSA - było sprzeczne z prawem.

NSA podkreślił także, że tzw. zezwolenie Rady Państwa na zmianę obywatelstwa polskiego nie mogło - zgodnie z przepisami ustawy o obywatelstwie z 1962 roku - stanowić takiej zgody dla osób, które wyjechały z Polski po 1968 roku, a decyzja Rady Państwa nie miała charakteru indywidualnego i nie była doręczana zainteresowanym osobom.

Inicjatywy, zmierzające do przywrócenia polskiego obywatelstwa emigrantom marcowym były podejmowane już wcześniej. Według szacunków MSWiA sprawa dotyczy od kilkuset do tysiąca osób - tych, którzy wtedy wyjechali, a także ich bliskich.

Według prawa, obywatelstwa polskiego nie można przywrócić; może je jedynie nadać prezydent na wniosek zainteresowanego. Możliwe jest jednak potwierdzenie, że obywatelstwo nigdy nie zostało utracone. Potwierdzenie takie wydają wojewodowie.

pap, ss, ab