Nie takie euro drogie

Najczęściej przytaczany scenariusz wydarzeń po wejściu Polski do strefy euro to wzrost cen tanich towarów, które po przeliczeniu na nową walutę zostaną zaokrąglone w górę. Dla tego zjawiska wymyślono nawet wpadającą w ucho nazwę: efekt cappuccino. Jak pokazują doświadczenia innych krajów, ceny tanich towarów po wprowadzeniu euro rzeczywiście rosną, jednak w skali całego budżetu domowego praktycznie nie ma to znaczenia. Obniżki cen droższych towarów umykają uwadze, mimo że to właśnie ceny droższych towarów decydują o sile nabywczej domowego budżetu. Warto pamiętać, że z obniżki cen po wprowadzeniu euro skorzystają nie tylko bogatsi obywatele jeżdżący na wakacje za granicę. Wyeliminowanie wymiany między euro i złotym oznacza dla przedsiębiorców niższe prowizje przy imporcie, a więc obniżkę cen towarów pochodzących z zagranicy (także żywności). Stały kurs wymiany to także większe bezpieczeństwo dla  polskich eksporterów. Euro oznacza też niższe oprocentowanie kredytów i  koniec pułapki wynikającej z ewentualnej dewaluacji pensji w wyniku spadku kursu złotego. Konieczne będzie przeliczenie na euro lokat bankowych, składek w ZUS, OFE, cen akcji na giełdzie, a nawet anektowanie umów z operatorami telekomunikacyjnymi.

Dodatkowe koszty (szacowane na 0,3 proc. PKB), wynikające z konieczności zmiany przepisów, poniesiemy wszyscy. Głównym utrudnieniem będą jednak nie  (hipotetycznie) rosnące koszty, ale komplikacje związane z samą wymianą waluty. Okres przejściowy, w którym będziemy się posługiwać podwójnymi cenami, będzie problematyczny m.in. dla informatyków i specjalistów od  programowania kas fiskalnych. Funkcjonowanie obu walut, a potem wymiana gotówki dotkną każdego obywatela. Kraje, które planowały spokojny, dwumiesięczny czas wymiany walut borykały się z chaosem, a w Niemczech, gdzie wymiany waluty dokonano jednorazowo, proces przeszedł bez większych zawirowań. Dlatego kraje dołączające do strefy euro w drugiej kolejności (Słowenia, Słowacja, Cypr, Malta) zdecydowały się skrócić czas równoległego funkcjonowania starej i nowej waluty do niezbędnego minimum.

Mówiąc o przygotowaniach do wprowadzenia euro w Polsce, warto pamiętać o innych doświadczeniach. Z efektem cappuccino poradziliśmy sobie w 1993 roku przy wprowadzaniu VAT, kiedy także wszyscy obawiali się wzrostu cen. Denominacja złotego w 1995 roku była uproszczoną wersją zmiany waluty. Obie operacje są dziś oceniane jako sukces. W ten sam sposób za kilka lat będziemy patrzeć na pożegnanie ze złotym.

Na Słowacji wprowadzenie euro ograniczyło arsenał środków do walki z  kryzysem i nieco pogłębiło recesję. W trakcie przygotowań Słowacja dała jednak przykład wzorcowo prowadzonej kampanii informacyjnej, współpracy instytucji centralnych i zaangażowania biznesu. Specjalne kalkulatory przeliczające korony na euro otrzymało każde gospodarstwo domowe. Dlatego trudno spotkać na Słowacji krytykę nowej waluty.