Sędziowie przeciw zmianom w ustroju sądów

Uchwalona przez Sejm nowelizacja od kilkunastu miesięcy budzi ożywione dyskusje w środowisku prawniczym. W poniedziałek nowelizacji było poświęcone Nadzwyczajne Zebranie Przedstawicieli Zgromadzeń Ogólnych Sędziów Okręgów, które odbyło się w siedzibie Krajowej Rady Sądownictwa. Do uchwalonych przez Sejm zmian przekonywał sędziów wiceminister sprawiedliwości Grzegorz Wałejko, ale - jak powiedział uczestniczący w spotkaniu sędzia Grzegorz Wójtowicz, prezes Sądu Okręgowego w Radomiu - wiceminister sędziów nie przekonał.

"Ustawa zawiera rozwiązania szkodliwe dla wymiaru sprawiedliwości, które doprowadzą do poddania sądów kontroli władz politycznych. Sędziowie poprzez szeroki i nieprecyzyjny system nadzoru i ocen mogą być narażeni na naciski naruszające ich niezawisłość. Samorząd sędziowski zostanie w praktyce zlikwidowany, a jego rola zostanie sprowadzona do wydawania niewiążących opinii, wyłączając wpływ sędziów na najważniejsze decyzje dotyczące działalności sądów" - głosi uchwała zgromadzenia sędziów.

Podkreślili oni, że resort sprawiedliwości ignoruje sprzeciw wobec zmiany ustawy ze strony KRS oraz przedstawicieli wszystkich zawodów prawniczych. Jak powiedział sędzia Wójtowicz, tryb uchwalania ustawy narusza reguły legislacji, w tym regulamin Sejmu, a w konsekwencji łamie konstytucję. Jak wyjaśnił członek KRS, poznański sędzia Jarema Sawiński chodzi o to, że pierwsze czytanie projektu odbyło się w sejmowej komisji, a nie na forum Izby. - A Prawo o ustroju sądów powszechnych to ustawa ustrojowa. Regulamin Sejmu nakazuje, by pierwsze czytanie ustawy ustrojowej odbywało się na forum całej Izby. Myślę, że Senat i prezydent nie powinni przejść nad tym obojętnie - dodał Sawiński.

W uchwale sędziowie apelują do prezydenta Bronisława Komorowskiego o zaskarżenie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego oraz o zwołanie "Okrągłego Stołu dla Wymiaru Sprawiedliwości" z udziałem władz RP, reprezentantów nauki i wszystkich zawodów prawniczych, którego celem będzie opracowanie założeń konstytucji sądów, obejmującej całe polskie sądownictwo. "Konieczne jest uchwalenie nowej ustawy ustrojowej sądownictwa, zgodnej z Konstytucją, która będzie spójna i trwała, a obywatelom zagwarantuje prawo do sprawiedliwego sądu. Na takie prawo polskie sądownictwo oczekuje od ponad dwudziestu lat" - głosi uchwała sędziów. Jak podkreślił sędzia Sawiński, jeśli prezydent nie zdecydowałby się na skargę do TK, może to uczynić sama KRS, która ma takie uprawnienie. - Najpierw jednak chcemy przekonywać Senat i prezydenta do naszych argumentów - powiedział.

W zeszłym tygodniu Sejm uchwalił nowelizację Prawa o ustroju sądów, która wprowadza do obecnej ustawy m.in. nowe zasady okresowych ocen pracy sędziego (nazwane indywidualnym planem rozwoju zawodowego) oraz ustanawia funkcję dyrektora sądu - osobne zwierzchnictwo dla administracyjnego pionu w sądach (prezes sądu ma ogólny nadzór nad pracą sędziów - ale bez wnikania w ich merytoryczne decyzje, zaś dyrektor sądu odpowiada za infrastrukturę, nadzoruje pracę sekretarzy, asystentów itp.). Według sędziów ta zmiana doprowadzi do niezdrowej dwuwładzy w sądach.

Zmiany dotyczą też struktury sądów. Wprowadzona została zasada, że w sądach będą wydziały karne i cywilne, zaś wydziały gospodarcze, rodzinne czy pracy - już tylko można będzie utworzyć, jeśli na danym terenie jest takie zapotrzebowanie. Te wydziały, które zostaną uznane za zbyt małe lub nieefektywne, mają być zlikwidowane.

Zgromadzenie sędziów podjęło też w poniedziałek drugą uchwałę, w której wyrażono "stanowczy sprzeciw" wobec zapowiedzianego przez rząd zamrożenia wynagrodzeń sędziów zaplanowanego w przyszłorocznym budżecie. Już wcześniej protestowała przeciw temu Krajowa Rada Sądownictwa zapowiadając, że także tę sprawę zaskarży do TK. Dwa tygodnie temu protesty w dniach 11 lipca i 19 września w związku z zamrożeniem wynagrodzeń zapowiedział Związek Zawodowy Prokuratorów i Pracowników Prokuratury, poparły go Niezależne Stowarzyszenie Prokuratorów "Ad Vocem", Komitet Obrony Prokuratorów (KOP) i Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia".

"Zarząd stowarzyszenia zastrzega, iż w przypadku nieuwzględnienia słusznych postulatów sędziów i prokuratorów może wezwać prokuratorów do zaostrzenia protestu, w tym również poprzez uczestniczenie w manifestacji pod budynkami rządowymi w Warszawie" - głosi uchwała KOP. Z kolei stowarzyszenie "Ad Vocem" w przekazanej w poniedziałek PAP uchwale napisało, że ma nadzieję, iż koalicja rządowa "spojrzy szerzej na sposób funkcjonowania szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości, gdzie filarem powinno być jasne prawo, funkcjonalne organizacyjnie sądy i prokuratura oraz dobrze opłacani sędziowie i prokuratorzy, którzy nie będą mieli żadnego interesu w odchodzeniu do lepiej płatnych zawodów prawniczych".

pap, ps