Językoznawcy u prezydenta: promujmy polszczyznę w nauce

Zdaniem językoznawców może to w krótkim czasie doprowadzić do  poważnego kryzysu polszczyzny naukowej. W nauce realia zmieniają się tak szybko, że język wymaga nieustannego przystosowywania się do opisu nowych faktów, nieznanych wcześniej zagadnień. Jednym z zadań naukowca jest znalezienie języka adekwatnego do opisywanych problemów. Jeżeli premiowane będzie dokonywanie tego procesu w języku angielskim, polskie prace naukowe być może staną się dostępne dla szerszego grona odbiorców, ale straci na tym polszczyzna, która przestanie nadążać za rozwojem nauki - mówiła Katarzyna Kłosińska z Rady Języka Polskiego.

- Jeżeli będzie się wymagać od naukowców, by pisali głównie po  angielsku, to następne pokolenia będą żyły w przeświadczeniu, że  polszczyzna rzeczywiście jest czymś gorszym niż język angielski -  powiedziała Kłosińska. Wtórował jej prof. Walery Pisarek: "Kilku stuleci potrzebowała polszczyzna, by wykształcić się na język obsługujący wszystkie dziedziny życia. Stopniowej utracie przez język tej zdolności sprzyja uzależnianie oceny prac naukowych od języka ich publikacji z  uprzywilejowaniem języków innych niż polski. Apeluję o wprowadzenie stosowanej w innych krajach zasady, że warunkiem dotowania ze środków publicznych wszelkich publikowanych w języku innym niż polski prac naukowych jest opatrzenie ich polskojęzycznymi streszczeniami".

Wtorkowe spotkanie w Pałacu Prezydenckim odbyło się 21 lutego - w  Międzynarodowym Dniu Języka Ojczystego. Jednym z celów spotkania była ocena kondycji współczesnej polszczyzny. Zebrani zgodzili się, że zalew zapożyczeń z języka angielskiego nie jest wielkim zagrożeniem. Polszczyzna nie raz w swej historii przeżyła taką inwazję obcych wyrazów - tak było we wczesnym średniowieczu z językiem czeskim, potem z  łaciną, francuskim i rosyjskim.

Historia pokazuje, że język radzi sobie doskonale z takim zalewem -  część słów początkowo odbieranych, jako obce zostaje przez język przyswojona, zyskuje polską odmianę, część po pewnym czasie traci urok nowości i zanika - tłumaczyli językoznawcy. Natomiast pewnego rodzaju zagrożeniem, zdaniem prof. Jerzego Bralczyka, może się okazać język nowych środków komunikacji - internetu, a zwłaszcza sms-ów. - Powszechne przy korzystaniu z takich mediów jest gubienie ogonków polskich liter takich jak "ą", "ę", kreseczek nad "ś", "ć". Może to doprowadzić do  zaniku tych pięknych i charakterystycznych dla polszczyzny znaków -  mówił Bralczyk.

Natomiast prof. Andrzej Markowski uważa, że za wcześnie jeszcze na  ocenę wpływu nowych mediów na współczesną polszczyznę. - Przez ostatnie 15 lat w polszczyźnie zaszła rewolucja - Polacy zaczęli pisać! Przed erą internetu i sms-ów pisanie uprawiali uczniowie, naukowcy, pisarze, ale  przeciętny Polak ograniczał swoją aktywność pisarką do kilku zdań na  pocztówce znad morza. Po upowszechnieniu internetu zaczęliśmy powszechnie pisać komentarze, maile, sms-y. Wobec internetowej odmiany polszczyzny językoznawcy są bezradni, bo kompletnie nie pasują tutaj dawne kryteria oceny poprawności języka pisanego. Zmiana techniki spowodowała trwałą zmianę w języku. Ponieważ na razie nie wypracowaliśmy nawet narzędzi do jej opisu, naprawdę trudno oceniać tę zmianę - mówił Markowski.

Zapytani o rolę państwa w chronieniu polszczyzny zebrani językoznawcy zgodzili się, że sankcje, ewentualna cenzura poprawnościowa, nic tu nie  dadzą, lepszą drogą jest propagowanie dobrych wzorców. - Na pewno państwo może się zatroszczyć o to, aby błędów językowych nie było choć w  podręcznikach szkolnych. Warto też zwrócić uwagę na poprawność języka, jakim posługują się politycy w wystąpieniach publicznych. W Polsce jednym z wymogów zostania urzędnikiem państwowym jest znajomość jakiegoś języka obcego, ale nie ma wymogu posługiwania się poprawną polszczyzną. A może taki wymóg powinien obowiązywać? - zastanawiała się Kłosińska.

eb, pap