Debata "Wprost": ile zarabia notariusz?

- Czy deregulacja notariatu oznacza zagrożenie dla majątku obywateli? – pytał prowadzący debatę Michał Kobosko. A uczestnicy dyskusji nie mieli wątpliwości, że tak właśnie jest. Tomasz Janik zwrócił uwagę na fakt, że notariat już dziś jest zawodem otwartym, a więc jego dalsza deregulacja jest niepotrzebna. - Egzaminy przeprowadzają komisje powoływane przez ministra sprawiedliwości, w których notariusze stanowią mniejszość. Osoby, które posiadają odpowiednią praktykę w swoim zawodzie: adwokaci, radcowie, sędziowie, prokuratorzy, mogą starać się o powołanie na notariuszy – przekonywał. Wtórował mu Lech Borzemski, który podkreślił, że polski notariat jest jednym z „najbezpieczniejszych” notariatów w Europie. O jakie bezpieczeństwo chodzi? – Bezpieczeństwo to mierzy się liczbą unieważnianych aktów notarialnych. W Europie Zachodniej, gdzie notariaty są pod jeszcze większą ochroną państwa niż w Polsce, liczy się to w procentach - w Polsce to ciągle są promile – wyjaśnił prezes Izby Notarialnej we Wrocławiu. – To znaczy, że akt notarialny w Polsce jest dla obywatela - ale także i dla państwa - synonimem bezpieczeństwa – dodał.

Gdyby deregulacja w wersji proponowanej przez Gowina weszła w życie to, zdaniem uczestników naszej debaty – akt notarialny synonimem bezpieczeństwa już by nie był. Dlaczego? - Musi być organ, który pilnuje strony etycznej, który chroni obywatela! W państwie demokratycznym takimi organami są samorządy zawodów zaufania publicznego. To, że one istnieją, to nie jest zawężanie demokracji – przeciwnie, to jest wręcz jej poszerzanie, bo te organy są elementem również społeczeństwa obywatelskiego. I – jako takie – muszą mieć możliwość pociągania do odpowiedzialności osób wykonujących zawód zaufania publicznego, które nie zapewniają odpowiedniego poziomu merytorycznego i etycznego – wyjaśnił Ryszard Kalisz.

Z posłem SLD zgodził się prof. Michał Kulesza, który zwrócił uwagę na szkodliwy wpływ nieograniczonej konkurencji na etykę notariuszy. - Notariusz powinien powiedzieć klientowi: „wiesz, ja ci tego nie zrobię, bo to ma negatywne konsekwencje dla interesu…” - i tutaj wytłumaczyć dla jakiego. W momencie, kiedy na rynku notarialnym pojawia się konkurencja – notariusze zaczynają walczyć o pieniądze i o klienta. I kiedy klienta uda się zdobyć – to notariusz nie powie mu, że jego pomysł jest nieetyczny w sensie porządku prawnego. I zrobi tę transakcję – ostrzegł. Prof. Kulesza dodał, że – w odróżnieniu od np. adwokata – notariusz, mimo prowadzenia prywatnej praktyki – jest niejako funkcjonariuszem państwa odpowiedzialnym za bezpieczeństwo obywateli. A funkcjonariusze państwowi muszą działać w nieco innej rzeczywistości niż przedstawiciele innych branż. - Nikt się nie zastanawia nad tym, czy dobrze by było dopuścić do zawodu sędziowskiego albo prokuratorskiego wszystkich, którzy chcą go wykonywać. Byłoby super, prawda? Ja bym sobie wybrał takiego sędziego, u którego można szybciej sprawę załatwić, albo takiego prokuratora, który będzie dla mnie jakoś milszy – ironizował prof. Kulesza. Natomiast senator Aleksander Pociej zwrócił uwagę na ostateczny wymiar wielu decyzji podejmowanych przez notariusza. - Jeżeli aplikant adwokacki pomyli się w sądzie, to sędzia jeszcze to może skorygować. Będzie następny termin, można będzie w jakiś sposób to poprawić. Jeżeli sędzia wyda w pierwszej instancji bezsensowny wyrok, można to naprawić. Tymczasem przy pewnego rodzaju aktach notarialnych nie można cofnąć zdarzenia, które może doprowadzić kogoś do ruiny – wyjaśnił.

Na jeszcze inny aspekt deregulacji zwrócił uwagę Andrzej Rozenek. - Kto na tym zyskuje tak naprawdę? Nie wierzę w to, że to jest reforma robiona dla tego tysiąca osób, które poszukują pracy. Moim zdaniem chodzi o to, żeby ułatwić życie instytucjom finansowym, które w tej chwili - tylko dzięki temu, że istnieje notariusz - są ograniczone w swojej działalności. Być może im zależy na tym, żeby tych ograniczeń nie było. Do czego to doprowadzi? Do tego, że te instytucje finansowe będą bardziej skutecznie żerować na nas, obywatelach – ostrzegł poseł Ruchu Palikota.

Czego więc chcą przedstawiciele notariatu? W czasie debaty reprezentanci samorządu zawodowego notariuszy przekonywali, że nie zależy im wcale na tym, by odzyskać kontrolę nad dostępem do zawodu notariusza. - To jest już przeszłość, nikt tego nie chce od wielu, wielu lat. My chcemy wzmocnienia władzy ministra. Chcemy żeby minister mógł powiedzieć: na razie notariuszy nie trzeba. Takie instytucje jak notariat istnieją po to, by spełnić określony cel - zapewnić bezpieczeństwo majątku obywateli. Nie istnieją natomiast po to, żeby zapewnić prace rzeszom produkowanych w nieograniczonych ilościach absolwentów prawa – podsumował debatę prezes Izby Notarialnej we Wrocławiu.