Projekt opinii Komisji Weneckiej w sprawie Trybunału Konstytucyjnego. "Zagrożenie dla demokracji i praw człowieka"

W projekcie opinii o sytuacji w Polsce stwierdzono, że mimo iż nowelizacja ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, która została przyjęta w grudniu 2015 roku nie wpływa bezpośrednio na skład personalny, to zawarte w niej regulacje prawne są powiązanie ze składem.

Trybunał ma prawo i obowiązek ocenić nowelizacją autorstwa PiS

Komisja Wenecka stwierdziła także, że nowelizacja ustawy o Trybunale musi zostać rozpatrzona pod kątem zgodności z konstytucją zanim jej przepisy zaczną wiązać prawnie sędziów. „W przeciwnym wypadku, zwykłe prawo, które stanowiłoby »niniejszym, kontrola konstytucyjna jest likwidowana, a przepisy wchodzą w życie natychmiast« mogłoby być smutnym końcem sądownictwa konstytucyjnego” – dodano. 

Odrzucenie krytyki

Członkowie Komisji Weneckiej odrzucili w projekcie dokumenty krytykę pod adresem  sędziów, którzy brali udział w pracach nad zmianami ustawy o TK za czasów rządów PO i przypomnieli, że wycofali swój udział z orzekania nad konstytucyjnością tych zmian.

Konstytucja złamana przez PiS oraz PO-PSL

W projekcie opinii skrytykowano większość zmian wprowadzonych przez PiS w funkcjonowaniu Trybunału Sprawiedliwości, ale wskazano także podobne, skuteczne i legalne rozwiązania stosowane w innych krajach, które mogłyby posłużyć jako przykład dla naprawienia sytuacji. Eksperci przypomnieli także, że zarówno Sejm kontrolowany przez PiS, jak i ten kontrolowany przez koalicję PO-PSL podejmował sprzeczne z Konstytucją RP działania, które wykraczały poza zapisy ustawy zasadniczej. „Taka praktyka stoi w sprzeczności z modelem demokratycznym opartym o zasadę państwa prawa kierowanego zgodnie z zasadą rozdziału władz”.

Zagrożenie dla demokracji

We wnioskach końcowych projektu opinii stwierdzono, że w państwach, gdzie powołano sądy konstytucyjne, stanowią one najważniejsze elementy systemu kontroli władz politycznych „zwłaszcza w czasach rządów silnej większości” jednej partii politycznej. „Tak długo jak sytuacja związana z Trybunałem Konstytucyjnym w Polsce będzie nierozwiązana i tak długo jak Trybunał nie będzie w stanie wykonywać swoich obowiązków w sposób efektywny, nie tylko zasada państwa prawa będzie zagrożona. Zagrożone będą także demokracja i prawa człowieka”.

Eksperci Komisji Weneckiej zaproponowali, aby skład sędziowski Trybunału Konstytucyjnego był powoływany przez Sejm, prezydenta i reprezentację sądownictwa. Każde z trzech ciał wybierałoby po 5 sędziów.

Pełny tekst projektu opinii o sytuacji w Polsce w języku angielskim.

Wyborcza.pl