Wracają pamiątki po Piłsudskim

Pamiątki, stanowiące zbiory rodziny Piłsudskich, które można jeszcze oglądać w Londynie na zorganizowano tam wystawę pamiątek po marszałku, po przewiezieniu do Polski zostaną zabezpieczone przez konserwatorów z Muzeum Wojska Polskiego i przekazane do dawnego domu Piłsudskiego w Sulejówku, który jest własnością Fundacji imienia marszałka, choć nie ma pewności, czy będą tam na stałe.

Ozdobą zbiorów jest osiem szabel z dziewięciu, które miał Piłsudski. Dziewiąta szabla, będąca darem od Polaków w USA dla marszałka, znajduje się w muzeum Związku Narodowego Polskiego w Chicago, któremu została podarowana przez córkę marszałka za opiekę nad pozostałymi.

Szable wraz z innymi pamiątkami po marszałku wywieziono we wrześniu 1939 roku z Belwederu do Rumunii, skąd trafiły do Francji. W czasie okupacji Francji były ukrywane przez personel tamtejszej Biblioteki i Muzeum Wojska Polskiego na Wyspie św. Ludwika. Po wojnie, w latach 60., z obawy, że Muzeum i Bibliotekę mogą przejąć władze PRL, szable wywieziono do Chicago. W rezultacie wieloletnich starań pamiątki te trafiły w 1987 roku do Londynu.

Za najcenniejszą uchodzi szabla legionowa, ofiarowana komendantowi przez oficerów 1 Brygady Legionów 6 sierpnia 1916 roku. Inna szabla, tzw. batorówka, jest ozdobiona herbem Stefana Batorego. Karabelę ormiańską otrzymał Piłsudski w darze od  polskich Ormian we Lwowie. Jest też szabla napoleońska, podarowana Piłsudskiemu w 1923 roku przez generała Foche'a. Zbiór uzupełniają dwa kindżały.

Wśród innych obiektów zwraca uwagę buława, którą Piłsudski otrzymał w darze od wojska 14 listopada 1920 roku, inkrustowane talerze huculskie - dar od delegacji Hucułów, srebrne klucze Wilna, wykonane według projektu znanego artysty Ferdynanda Ruszczyca (dar z 1922 roku), kolekcja ryngrafów, mundur, ostatnia talia kart.

W Londynie pozostaną m.in. odznaki legionowe, pamiątki po marszałku Edwardzie Rydz-Śmigłym, fotografie, dokumenty, popiersie Piłsudskiego z poselstwa RP w Sztokholmie, zabrane przez tamtejszych pracowników w przededniu przejęcia budynku przez przedstawicieli PRL, tablica odsłonięta przez generała Władysława Andersa w Kairze na domu, w którym w 1932 roku przez miesiąc mieszkał marszałek, i inne przedmioty nie stanowiące osobistej własności rodzinnej.

Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie jest kontynuacją Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski, który powstał w Warszawie w latach 1923-24, a w 1930 roku otrzymał uprawnienia stowarzyszenia prawno-administracyjnego. Po przerwie spowodowanej wojną instytut został odtworzony w Londynie w 1947 roku.

Instytut ściśle współpracuje z Instytutem Józefa Piłsudskiego w  Ameryce, mającym siedzibę w Nowym Jorku, i uczestniczy w pracach konferencji bibliotek, muzeów i placówek naukowych poza granicami kraju.

em, pap