Chemiczny Nobel dla syna noblisty

Komórki eukariotyczne to takie, które posiadają jądro. Budują one większość organizmów - od jednokomórkowych po złożone wielokomórkowe.

"Aby nasze ciało mogło czynić użytek z informacji przechowywanej w genach, jej kopia musi przedostać się z jądra komórkowego do komórki. Jest ona tam wykorzystywana jako instrukcja do produkcji białek. Proces kopiowania informacji nazywany jest transkrypcją. Roger D. Kornberg był pierwszym badaczem, który poznał ten mechanizm na poziomie cząsteczek chemicznych w organizmach nazywanych eukariotami. Są to takie organizmy, które posiadają w swoich komórkach jądra komórkowe - należą do nich zarówno drożdże, jak i ludzie" - uzasadniła swój werdykt Komisja Noblowska.

Zaburzenia w transkrypcji genetycznej są podłożem wielu chorób, m.in. nowotworów, chorób serca i różnych stanów zapalnych.

Ten Nobel to w pełni zasłużona nagroda - uważa profesor genetyki Ewa Bartnik z Wydziału Biologii UW oraz Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN.

"Kornberg od lat tłumaczył, jak wygląda materiał genetyczny. W końcu rozgryzł, w jaki sposób przebiega proces powstawania RNA na DNA i jakie enzymy biorą w nim udział. Proces ten nazywa się transkrypcją i jest niezwykle złożony" - wyjaśniła Bartnik.

Zaznaczyła, że jego zrozumienie nie wiąże się jeszcze z żadną aplikacją praktyczną, dodała jednak, że bez badań Kornberga nie byłoby nawet mowy o poszukiwaniach takich zastosowań. "Kornberg odbierze nagrodę z chemii, a nie z medycyny czy fizjologii, bo tam najczęściej szuka się zastosowań praktycznych dla nagrodzonych badań" - powiedziała profesor.

Kornberg "zasłużył się dla poznania procesów, które leżą i podstaw życia, i których zrozumienie jest fundamentalne z naukowego punktu widzenia" - dodał przewodniczący Wydziału Nauk Biologicznych Polskiej Akademii Nauk, prof. Leszek Kaczmarek.

Jego zdaniem, właśnie dlatego Komitet Noblowski wyróżnił w tym roku prace z tej samej dziedziny dwoma nagrodami: z medycyny i z chemii.

Jak przypomniał dr Marcin Grynberg z Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk, "tegoroczny noblista pracuje do dziś i publikuje świetne prace, pokazujące wysublimowane metody zrozumienia procesu transkrypcji RNA".

59-letni Amerykanin Roger D. Kornberg jest profesorem biologii strukturalnej na Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii. Jest znany z prac nad budową chromosomów - struktur, w których DNA wraz z białkami są upakowane w jądrze komórek eukariotycznych. Jest również autorem precyzyjnego geometrycznego modelu jądra komórkowego, określanego "mózgiem" komórki. Obecnie model ten akceptują naukowcy na całym świecie.

Od 25 lat wraz ze współpracownikami Kornberg prowadzi badania nad procesem transkrypcji, czyli kopiowania informacji genetycznej z DNA na bezpośrednią matrycę służącą do produkcji białek, tj. cząsteczkę RNA. To właśnie za te prace został wyróżniony przez Komisję Noblowską.

Kornberg przyznał, że po telefonie od Szwedzkiej Akademii Królewskiej z informacją o otrzymaniu tego wyróżnienia, był zupełnie zdezorientowany. "Czegoś tak niezwykłego, nie można nigdy przewidzieć. Nie wyobrażałem sobie nawet, że stanie się to rzeczywistością. (...) Jeszcze teraz się trzęsę, ale mam nadzieję, że szybko uda mi się uspokoić" - powiedział badacz.

Roger D. Kornberg poszedł w ślady ojca, Arthura Kornberga - laureata Nagrody Nobla z dziedziny medycyny w 1959 r.