Projekt nowelizacji ustawy Prawo prasowe – po konsultacjach społecznych. Nowy obowiązek dla dziennikarzy.

Zgodnie z obowiązującym art. 14 ust. 2 ustawy Prawo prasowe: Dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej informacji autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była ona uprzednio publikowana. Oznacza to, że dziennikarz na żądanie osoby udzielającej informacji ma obowiązek przesłać jej wywiad celem autoryzacji tzn. wyrażenia zgody na opublikowanie. Art. 49 ustawy Prawo prasowe przewiduje sankcję karną (grzywnę lub karę ograniczenia wolności) za opublikowanie wypowiedzi pomimo braku lub odmowy autoryzacji.

Projekt ustawy przewiduje zmianę Prawa prasowego w zakresie uzyskiwania autoryzacji oraz odpowiedzialności dziennikarza za opublikowanie dosłownie cytowanej wypowiedzi pomimo braku lub odmowy autoryzacji.

Ustawodawca zamierza uchylić przywołany powyżej art. 14 ust. 2 Prawa prasowego i dodać nowy art. 14 a, w brzmieniu:

1. Dziennikarz nie może odmówić osobie udzielającej informacji autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi, o ile nie była ona uprzednio publikowana, lub była wygłoszona publicznie.
2. Dziennikarz poinformuje osobę udzielającą informacji o prawie do autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi. Osoba udzielająca informacji zgłasza dziennikarzowi żądanie autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi niezwłocznie po jej udzieleniu.
3. Osoba udzielająca informacji dokonuje autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu:
   1) 6 godzin – w odniesieniu do dzienników,
   2) 24 godzin – w odniesieniu do czasopism – chyba że strony umówią się inaczej.
4. Bieg terminów, o których mowa w ust. 3, rozpoczyna się od momentu przekazania w sposób wzajemnie uzgodniony tekstu dosłownie cytowanej wypowiedzi przewidzianego do publikacji w prasie osobie udzielającej informacji bądź osobie przez nią upoważnionej tak, aby osoba ta mogła się zapoznać z treścią materiału.
5. Nie stanowi autoryzacji zaproponowanie przez osobę udzielającą informacji nowych pytań, przekazanie nowych informacji lub odpowiedzi, a także zmiana kolejności wypowiedzi w autoryzowanym tekście materiału przewidzianego do publikacji w prasie.
6. W przypadku niedokonania lub odmowy udzielenia autoryzacji w terminach określonych w ust. 3 uznaje się, że wypowiedź została autoryzowana bez zastrzeżeń.

Do tej pory dziennikarz nie musi informować osoby udzielającej informacji lub wywiadu, o przysługującym prawie do autoryzacji wypowiedzi. Rozmówca sam jednak może zgłosić chęć autoryzacji. Po uchwaleniu proponowanych zmian, to dziennikarz będzie zobowiązany aby poinformować rozmówcę o prawie do autoryzacji. W takiej sytuacji osoba udzielająca informacji dokonuje autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 6 godzin – w odniesieniu do dzienników, 24 godzin – w odniesieniu do czasopism. W przypadku niedokonania lub odmowy udzielenia autoryzacji we wskazanych terminach uznaje się, że wypowiedź została autoryzowana bez zastrzeżeń.

Jeśli chodzi o sankcje za niezastosowanie się do przepisów prawa dotyczących autoryzacji, to została zaproponowana zmiana poprzez wprowadzenie art. 14 b, który stanowi że:

1. Kto publikuje wypowiedź bez umożliwienia osobie udzielającej informacji dokonania autoryzacji na zasadach określonych w art. 14a – podlega karze grzywny.
2. Karze, o której mowa w ust. 1 nie podlega, kto publikuje dosłownie cytowaną wypowiedź.

Zostały zlikwidowane sankcje karne za opublikowanie dosłownie cytowanej wypowiedzi z naruszeniem prawa o autoryzacji. Natomiast uniemożliwienie przez dziennikarza dokonania autoryzacji (czyli np. nie poinformowanie rozmówcy o prawie do autoryzacji) nie będzie przestępstwem, ale wykroczeniem.

Za naruszenie art. 14 a Prawa prasowego, dziennikarz będzie odpowiadał na podstawie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, a nie na podstawie Kodeksu karnego. W niektórych przypadkach może to mieć istotne znaczenie, bowiem jak stanowi art. 25 ust. 3 Prawa prasowego, redaktorem naczelnym dziennika lub czasopisma nie może być osoba która co najmniej trzykrotnie była karana za przestępstwa określone w ustawie Prawo prasowe.

Ustawa nowelizująca przewiduje ponadto uchylenie przepisów odwołujących się do zatrudnienia dziennikarzy na podstawie umowy o pracę. Zostaną uchylone art. 10 ust. 2 i 3 Prawa prasowego.

Projekt ustawy oprócz wspomnianych kwestii przewiduje uporządkowanie niektórych reliktów związanych z poprzednim ustrojem. Ma zniknąć rozdział sugerujący istnienie Rady Prasowej, której nie ma od 30 lat.

Ustawa Prawo prasowe przestanie wreszcie odwoływać się do Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej czy do Dziennika Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Te niewielkie, choć pocieszające zmiany, wymuszają debatę o gruntownym znowelizowaniu prawa prasowego. Dopiero teraz ustawodawca pozbywa się reliktów z PRL, a tym czasem należy dogonić rynek prasowy, który jest już przecież w znacznej części w internecie.