Produkcja energii ze źródeł odnawialnych ma duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego Polski Wschodniej. Sprzyjają temu warunki naturalne i znaczny udział rolnictwa w gospodarce regionu.
Jeśli chodzi o udział energii produkowanej z OZE w produkcji energii elektrycznej ogółem w Polsce Wschodniej (województwa: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie), zdecydowanie wyróżnia się woj. warmińsko- -mazurskie (w ostatnich latach 42 proc.), co związane jest z inwestycjami w budowę farm wiatrowych. Kolejnym wyróżniającym się pod tym względem województwem jest podkarpackie, w którym odsetek ten w ostatnich latach wynosił pięć-dziesięć procent. Systematycznie rośnie udział tego rodzaju energii w produkcji energii ogółem w woj. podlaskim.
Z wiatru, słońca i biomasy
Każde z pięciu województw Polski Wschodniej z uwagi na uwarunkowania naturalne i gospodarcze dysponuje zróżnicowanym potencjałem poszczególnych technologii wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Najważniejszymi z nich w makro regionie są z pewnością przetwórnie biomasy, energetyka wiatrowa i solarna. W wypadku produkcji energii z biomasy, w tym biogazu, szczególne znaczenie ma dostęp do surowców. To m.in. rośliny z upraw energetycznych (największy udział w ich produkcji w kraju mają woj. podkarpackie – 10,6 proc. – i warmińsko-mazurskie – 9,3 proc.) i biomasa leśna (największy udział w jej produkcji wśród województw Polski Wschodniej ma warmińsko-mazurskie – 11 proc.). Kolejnym surowcem jest biomasa rolnicza (głównie słoma i rośliny wykorzystywane do produkcji biopaliw), której znaczne ilości są produkowane na żyznych glebach woj. lubelskiego, a także inne odpady z rolnictwa i przemysłu spożywczego wykorzystywane do produkcji biogazu. Rekomendowane działania na rzecz rozwoju energetyki związanej z przetwórstwem biomasy dotyczą przede wszystkim lepszego wykorzystania biomasy leśnej i rolniczej, wspierania i doradztwa w zakresie prowadzenia upraw energetycznych, inicjowania przedsięwzięć mających na celu zapewnienie zbytu biomasy oraz ułatwień w jej transporcie.
Największy potencjał pod względem rozwoju energetyki wiatrowej w makroregionie mają woj. warmińsko-mazurskie i podkarpackie (po mniej więcej 7 GW) oraz podlaskie (4 GW). Potencjał woj. lubelskiego i świętokrzyskiego jest w porównaniu z nimi niewielki (odpowiednio ok. 1 MW i poniżej 0,5 GW). Szacuje się, że nawet 20 proc. woj. podkarpackiego dysponuje bardzo dobrymi warunkami wiatrowymi, a jego potencjał energetyczny może wynosić nawet ok. 114 TWh rocznie. W woj. warmińsko-mazurskim najkorzystniejszymi warunkami dla budowy farm wiatrowych charakteryzują się zachodnia i północna część województwa.
Rozwój energetyki solarnej w makroregionie jest determinowany m.in. warunkami naturalnymi. Większe nasłonecznienie ma południowa część kraju, gdzie uzyskuje się napromieniowanie rzędu 1022-1048 kWh/ mkw./rok – w Polsce Wschodniej liderami pod tym względem są woj. lubelskie, świętokrzyskie i częściowo podkarpackie. Kolejnym czynnikiem jest dynamika produkcji i sprzedaży kolektorów słonecznych. Już teraz mniej więcej 50 proc. produkcji polskich instalacji tego typu trafia na eksport. Wyróżnia to energetykę słoneczną wśród innych technologii OZE, które zostały zdominowane raczej przez urządzenia z importu. Dodatkową zachętą dla użytkowników energii pozyskanej ze słońca są dopłaty do zakupu i montażu kolektorów słonecznych z budżetu państwa.
Dobre warunki dla inwestycji
Zdaniem Michała Kubeckiego, prezesa zarządu Instytut OZE w Kielcach, Polska Wschodnia jest bardzo ciekawym obszarem inwestycyjnym o dużych możliwościach rozwoju nowych inwestycji, w którym jednak można napotkać także bariery, zwłaszcza przy dużych projektach, związane np. z brakiem infrastruktury energetycznej czy drogowej.
– Obecnie na zlecenie firm zewnętrznych w całym kraju, w tym w Polsce Wschodniej, przygotowujemy do realizacji kilkanaście inwestycji związanych głównie z budową małych elektrowni wodnych, farm wiatrowych i instalacji fotowoltaicznych. Z całą pewnością w tym regionie nie ma problemów z miejscem dla nowych inwestycji, są bardzo korzystne warunki naturalne do rozwoju niemal wszystkich zielonych technologii. Niemniej należy zauważyć, że rozwój OZE na tym obszarze nie jest wciąż tak dynamiczny jak na pozostałych obszarach Polski. Wynika to z braku szczegółowych opracowań planistycznych, które wskazywałyby obszary atrakcyjne inwestycyjnie z rekomendacją do rozwoju poszczególnych instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii. W wielu wypadkach lokalizacja inwestycji jest nietrafiona, co skutkuje długotrwałą i żmudną procedurą administracyjną. Prawidłowe zaplanowanie inwestycji na początku i opracowanie optymalnej koncepcji przedsięwzięcia gwarantują skuteczne przygotowanie inwestycji do realizacji – mówi Michał Kubecki.
Perspektywa rozwoju gospodarczego zwiększającego popyt na energię, groźba wyczerpywania się tradycyjnych źródeł paliw kopalnianych, a także rosnąca społeczna świadomość skutków zagrożeń wynikających z zanieczyszczenia środowiska determinują popyt na czyste technologie i energię z OZE. Dlatego rozwój tej branży w makroregionie – budowa infrastruktury do wytwarzania tego rodzaju energii, jej przesyłu i wykorzystania w przemyśle i gospodarstwach domowych, jak również popieranie rodzimej produkcji i innowacji technologicznych – powinien być determinowany przez działania mające na celu jej aktywizację. Winny one obejmować stymulację produkcji urządzeń dla sektora, tworzenie stabilnych warunków prawnych i finansowych dla inwestowania w branży oraz uporządkowanie i wdrożenie zasad w zakresie przyłączania OZE do sieci. A także budowę i modernizację struktur przesyłowych oraz przetwórczych dla tego rodzaju energii, rozwijanie i poszerzenie możliwości stosowania sprawdzonych systemów wsparcia (dopłaty z budżetu, ulgi podatkowe). Chodzi również o współpracę samorządów z podmiotami z branży w zakresie tworzenia dokumentów planistycznych uwzględniających uwarunkowania lokalizowania inwestycji OZE, a także promocję OZE w regionie, czyli budowanie społecznej świadomości korzyści dla środowiska płynących z ich wykorzystania. Nade wszystko zaś uregulowanie rynku długo oczekiwaną przez branżę ustawą o OZE.
Monika Piątkowska, wiceprezes zarządu Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych. – Polska może zawojować europejski rynek energii odnawialnej. Mamy doskonałe warunki wiatrowe i pozycję lidera wśród nowych członków Wspólnoty w budowaniu farm wiatrowych. Co więcej, zieloni inwestorzy z całego świata uważają Polskę za dziesiątą pod względem atrakcyjności lokalizację dla elektrowni opartych na sile wiatru. Możemy się również pochwalić odpo wiednim nasłonecznieniem i dużym zainteresowaniem - zwłaszcza ze strony firm chińskich - inwestycjami opartymi na ogniwach fotowoltaicznych. A dzięki silnemu rolnictwu jesteśmy piątym krajem w Unii pod względem produkcji biomasy. W tej ostatniej dziedzinie wielki potencjał ma właśnie Polska Wschodnia.
Z wiatru, słońca i biomasy
Każde z pięciu województw Polski Wschodniej z uwagi na uwarunkowania naturalne i gospodarcze dysponuje zróżnicowanym potencjałem poszczególnych technologii wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Najważniejszymi z nich w makro regionie są z pewnością przetwórnie biomasy, energetyka wiatrowa i solarna. W wypadku produkcji energii z biomasy, w tym biogazu, szczególne znaczenie ma dostęp do surowców. To m.in. rośliny z upraw energetycznych (największy udział w ich produkcji w kraju mają woj. podkarpackie – 10,6 proc. – i warmińsko-mazurskie – 9,3 proc.) i biomasa leśna (największy udział w jej produkcji wśród województw Polski Wschodniej ma warmińsko-mazurskie – 11 proc.). Kolejnym surowcem jest biomasa rolnicza (głównie słoma i rośliny wykorzystywane do produkcji biopaliw), której znaczne ilości są produkowane na żyznych glebach woj. lubelskiego, a także inne odpady z rolnictwa i przemysłu spożywczego wykorzystywane do produkcji biogazu. Rekomendowane działania na rzecz rozwoju energetyki związanej z przetwórstwem biomasy dotyczą przede wszystkim lepszego wykorzystania biomasy leśnej i rolniczej, wspierania i doradztwa w zakresie prowadzenia upraw energetycznych, inicjowania przedsięwzięć mających na celu zapewnienie zbytu biomasy oraz ułatwień w jej transporcie.
Największy potencjał pod względem rozwoju energetyki wiatrowej w makroregionie mają woj. warmińsko-mazurskie i podkarpackie (po mniej więcej 7 GW) oraz podlaskie (4 GW). Potencjał woj. lubelskiego i świętokrzyskiego jest w porównaniu z nimi niewielki (odpowiednio ok. 1 MW i poniżej 0,5 GW). Szacuje się, że nawet 20 proc. woj. podkarpackiego dysponuje bardzo dobrymi warunkami wiatrowymi, a jego potencjał energetyczny może wynosić nawet ok. 114 TWh rocznie. W woj. warmińsko-mazurskim najkorzystniejszymi warunkami dla budowy farm wiatrowych charakteryzują się zachodnia i północna część województwa.
Rozwój energetyki solarnej w makroregionie jest determinowany m.in. warunkami naturalnymi. Większe nasłonecznienie ma południowa część kraju, gdzie uzyskuje się napromieniowanie rzędu 1022-1048 kWh/ mkw./rok – w Polsce Wschodniej liderami pod tym względem są woj. lubelskie, świętokrzyskie i częściowo podkarpackie. Kolejnym czynnikiem jest dynamika produkcji i sprzedaży kolektorów słonecznych. Już teraz mniej więcej 50 proc. produkcji polskich instalacji tego typu trafia na eksport. Wyróżnia to energetykę słoneczną wśród innych technologii OZE, które zostały zdominowane raczej przez urządzenia z importu. Dodatkową zachętą dla użytkowników energii pozyskanej ze słońca są dopłaty do zakupu i montażu kolektorów słonecznych z budżetu państwa.
Dobre warunki dla inwestycji
Zdaniem Michała Kubeckiego, prezesa zarządu Instytut OZE w Kielcach, Polska Wschodnia jest bardzo ciekawym obszarem inwestycyjnym o dużych możliwościach rozwoju nowych inwestycji, w którym jednak można napotkać także bariery, zwłaszcza przy dużych projektach, związane np. z brakiem infrastruktury energetycznej czy drogowej.
– Obecnie na zlecenie firm zewnętrznych w całym kraju, w tym w Polsce Wschodniej, przygotowujemy do realizacji kilkanaście inwestycji związanych głównie z budową małych elektrowni wodnych, farm wiatrowych i instalacji fotowoltaicznych. Z całą pewnością w tym regionie nie ma problemów z miejscem dla nowych inwestycji, są bardzo korzystne warunki naturalne do rozwoju niemal wszystkich zielonych technologii. Niemniej należy zauważyć, że rozwój OZE na tym obszarze nie jest wciąż tak dynamiczny jak na pozostałych obszarach Polski. Wynika to z braku szczegółowych opracowań planistycznych, które wskazywałyby obszary atrakcyjne inwestycyjnie z rekomendacją do rozwoju poszczególnych instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii. W wielu wypadkach lokalizacja inwestycji jest nietrafiona, co skutkuje długotrwałą i żmudną procedurą administracyjną. Prawidłowe zaplanowanie inwestycji na początku i opracowanie optymalnej koncepcji przedsięwzięcia gwarantują skuteczne przygotowanie inwestycji do realizacji – mówi Michał Kubecki.
Perspektywa rozwoju gospodarczego zwiększającego popyt na energię, groźba wyczerpywania się tradycyjnych źródeł paliw kopalnianych, a także rosnąca społeczna świadomość skutków zagrożeń wynikających z zanieczyszczenia środowiska determinują popyt na czyste technologie i energię z OZE. Dlatego rozwój tej branży w makroregionie – budowa infrastruktury do wytwarzania tego rodzaju energii, jej przesyłu i wykorzystania w przemyśle i gospodarstwach domowych, jak również popieranie rodzimej produkcji i innowacji technologicznych – powinien być determinowany przez działania mające na celu jej aktywizację. Winny one obejmować stymulację produkcji urządzeń dla sektora, tworzenie stabilnych warunków prawnych i finansowych dla inwestowania w branży oraz uporządkowanie i wdrożenie zasad w zakresie przyłączania OZE do sieci. A także budowę i modernizację struktur przesyłowych oraz przetwórczych dla tego rodzaju energii, rozwijanie i poszerzenie możliwości stosowania sprawdzonych systemów wsparcia (dopłaty z budżetu, ulgi podatkowe). Chodzi również o współpracę samorządów z podmiotami z branży w zakresie tworzenia dokumentów planistycznych uwzględniających uwarunkowania lokalizowania inwestycji OZE, a także promocję OZE w regionie, czyli budowanie społecznej świadomości korzyści dla środowiska płynących z ich wykorzystania. Nade wszystko zaś uregulowanie rynku długo oczekiwaną przez branżę ustawą o OZE.
Monika Piątkowska, wiceprezes zarządu Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych. – Polska może zawojować europejski rynek energii odnawialnej. Mamy doskonałe warunki wiatrowe i pozycję lidera wśród nowych członków Wspólnoty w budowaniu farm wiatrowych. Co więcej, zieloni inwestorzy z całego świata uważają Polskę za dziesiątą pod względem atrakcyjności lokalizację dla elektrowni opartych na sile wiatru. Możemy się również pochwalić odpo wiednim nasłonecznieniem i dużym zainteresowaniem - zwłaszcza ze strony firm chińskich - inwestycjami opartymi na ogniwach fotowoltaicznych. A dzięki silnemu rolnictwu jesteśmy piątym krajem w Unii pod względem produkcji biomasy. W tej ostatniej dziedzinie wielki potencjał ma właśnie Polska Wschodnia.