W przyjętej dziś przez Komisję Wenecką opinii dotyczącej tzw. ustawy inwigilacyjnej znajdują się zalecenia dotyczące utworzenia w Polsce dodatkowego niezależnego ciała, kontrolującego działania wywiadowcze policji oraz pozostałych służb. Eksperci Komisji uznali, że uprawnienia śledcze polskich służb specjalnych są "zbyt szerokie".
"Wiele państw stawia czoło realnym zagrożeniom ze strony terroryzmu i przestępczości zorganizowanej" – czytamy w oświadczeniu dla prasy opublikowanym na stronie Komisji Weneckiej. W tym samym komunikacie podkreśla się, że Polska z pewnością nie jest jedynym krajem zasługującym w tej materii na pewną krytykę. Komisja podkreśla, że w tym wypadku chodzi jedynie o znalezienie odpowiedniej równowagi, gdyż pewna dawka inwigilacji jest przecież niezbędna dla zapewnienia bezpieczeństwa obywatelom.
Komisja doceniła, że oceniana polska nowelizacja wprowadza liczne poprawki zasugerowane w 2014 roku przez Trybunał Konstytucyjny. Zauważa przy tym, że procedury oraz rzeczywiste warunki ustanowione w ustawie o policji są nadal niedostateczne, aby zapobiec nadużywaniu lub bezprawnemu ingerowaniu w prywatność jednostek. Zdaniem ekspertów Komisji istniejący system składania ogólnych raportów do sądu co pół roku jest "niewystarczający".
Wizyta Komisji Weneckiej w Polsce
Przedstawiciele Komisji Weneckiej byli w Polsce pod koniec kwietnia. - Tym razem istotna jest ustawa o policji, która daje władzy szersze możliwości inwigilacji obywateli - wyjaśniał Gregory Dikov, prawnik z Komisji Weneckiej. Dikov tłumaczył, że dla Komisji kluczowe są kwestie dotyczące nowych uprawnień, jakie ustawa nadaje służbom zajmującym się bezpieczeństwem. Przypomnijmy, że podpisana 3 lutego przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja kilkunastu ustaw regulujących działania służb specjalnych i policji, dotyczy głównie zasad pobierania przez służby danych telekomunikacyjnych, internetowych i pocztowych oraz prowadzenia kontroli operacyjnej.
Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy przyjętym 15 stycznia przez Sejm, kontrola operacyjna ma się opierać na podsłuchu, podglądzie osób, kontroli korespondencji (w tym również maili), a także kontroli przesyłek. Ponadto, możliwe będzie uzyskiwanie danych zgromadzonych na informatycznych nośnikach danych.
Nowy kształt ustawy zaniepokoił także Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara, który stwierdził, że ustawa o policji narusza prawa obywateli. Chodzi o kwestie związane z uprawnieniami jakie będą przysługiwać służbom w zakresie uzyskiwania danych internetowych.
Czym jest Komisja Wenecka?
Europejska Komisja na rzecz Demokracji przez Prawo, szerzej znana pod nazwą Komisji Weneckiej, jest organem doradczym Rady Europy złożonym z niezależnych ekspertów w dziedzinie prawa konstytucyjnego i międzynarodowego, sędziów sądów najwyższych i trybunałów konstytucyjnych państw członkowskich, członków parlamentów narodowych oraz urzędników służby cywilnej.
Powstała w 1990 r. w czasie transformacji ustrojowej państw Europy Środkowej i Wschodniej. W jej skład wchodzi obecnie łącznie 59 państw. Ponadto wiele państw posiada status obserwatora, a OBWE oraz Komisja Europejska uczestniczą w sesjach plenarnych Komisji Weneckiej. Działalność Komisji dotyczy 3 głównych obszarów: instytucje demokratyczne i prawa podstawowe; sprawiedliwość konstytucyjna oraz wybory, referenda i partie polityczne.
Głównym zadaniem Komisji jest wydawanie opinii prawnych dotyczących projektów aktów prawnych przygotowanych przez poszczególne państwa bądź aktów prawnych mających już moc prawną. Jak dotąd Komisja wydała ponad 500 takich opinii na temat ponad pięćdziesięciu krajów. ETPCz tylko od 2002 r. w ponad 50 sprawach powołał się na opracowania Komisji Weneckiej.