Zgodnie z ustawowymi uprawnieniami, ZUS prowadzi kontrole zarówno pod kątem prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jak i prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich. W ubiegłym roku ZUS przeprowadził 569 500 tysięcy kontroli osób, którym wydano zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. W efekcie wydano ponad 22 tysiące decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych na łączną kwotę prawie 16,3 mln złotych.
Zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek obniżenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego w przypadku, gdy ustał tytuł ubezpieczenia. Wysokość świadczenia jest wówczas ograniczana do 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kraju. Z tego powodu w 2016 roku obniżono wypłaty dla 209,9 tysięcy osób o ponad 183 miliony złotych.
Kolejnym powodem ograniczenia wysokości wypłacanego świadczenia chorobowego jest opóźnienie w przekazaniu zwolnienia lekarskiego pracodawcy. Tego typu sytuacja ma miejsce w przypadku niedopełnienia obowiązku dostarczenia płatnikowi składek zaświadczenia lekarskiego w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania. Świadczenie w kwocie zmniejszonej o 25 proc. wypłacane jest od ósmego dnia niezdolności do pracy do czasu dostarczenia zwolnienia. Ograniczenie na łączną kwotę ponad 4,1 mln dotknęło w 2016 roku 69 tysięcy osób.
Łącznie kwota obniżonych i cofniętych świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w całym 2016 roku wyniosła 203,8 mln zł.