Projekt ustawy kompleksowo reguluje zasady i sposób funkcjonowania spółdzielni rolników. Zaproponowano przepisy zachęcające do powoływania spółdzielni rolników i ich związków, aby stworzyć w ten sposób lepsze warunki ekonomiczne do prowadzenia działalności przez producentów rolnych. Przewidziany system zachęt oparto głównie na zwolnieniach podatkowych. Ponieważ zwolnienia podatkowe stanowią pomoc publiczną, projekt wymaga notyfikacji w Komisji Europejskiej.
Zalety założenia spółdzielni rolniczej
W opinii rządu forma organizacji, jaką jest spółdzielnia sprzyja dostosowaniu produkcji do potrzeb klientów, zdobywaniu nowych rynków zbytu i obniżaniu kosztów produkcji, a w efekcie osiąganiu lepszych efektów ekonomicznych w rolnictwie oraz służy poprawie gospodarowania na obszarach wiejskich. Dzięki nowym przepisom spółdzielnie rolników będą miały silniejszą pozycję negocjacyjną wobec odbiorców ich produktów, co ma szczególne znaczenie w sytuacji dużej presji na obniżanie cen.
Spółdzielczość jako forma zbiorowej zaradności lokalnych społeczności stwarza realne szanse na aktywność gospodarczą oraz społeczną na wsi i obszarach wiejskich, a w efekcie prowadzi do zmniejszania dysproporcji rozwojowych w stosunku do regionów zurbanizowanych.
Dobrowolne zrzeszenie
Zgodnie z założeniami przyjętego przez rząd projektu ustawy spółdzielnia rolników będzie dobrowolnym zrzeszeniem osób fizycznych lub prawnych, prowadzących gospodarstwo rolne lub działalność rolniczą dotyczącą działów specjalnych produkcji rolnej, będących producentami produktów rolnych lub grup tych produktów albo prowadzących chów lub hodowlę ryb, a także osób niebędących rolnikami, zajmujących się przechowywaniem produktów rolnych.
Według nowego prawa spółdzielnia rolników będzie prowadzić wspólną działalność gospodarczą w interesie swoich członków. Chodzi o planowanie przez rolników ich produkcji rolnej oraz dostosowywanie jej do warunków rynkowych, ze szczególnym uwzględnieniem ilości i jakości. Spółdzielnia będzie też zajmować się koncentracją podaży produkcji swoich uczestników oraz organizowaniem sprzedaży ich produktów. Jej zadaniem będzie także koncentracja popytu na środki do produkcji i organizowanie ich zakupu.
Dbałość o interesy rolników
Podmioty, które uzyskały status spółdzielni rolników, będą mogły również prowadzić działalność gospodarczą polegającą na przechowywaniu, konfekcjonowaniu i standaryzacji produktów, wyprodukowanych przez rolników. Spółdzielnie będą mogły także zająć się sprzedażą i przetwarzaniem produktów wyprodukowanych przez rolników oraz obrotem produktami przetworzonymi, a także upowszechnianiem wśród swoich członków korzystnych dla środowiska metod uprawy, technologii produkcji lub metod gospodarki odpadami.
Spółdzielnię rolników będzie mogło założyć co najmniej 10 rolników. W skład rady nadzorczej spółdzielni, jako organu kontrolnego, będą mogli być wybierani jedynie członkowie spółdzielni będący rolnikami (członkowie nie będący rolnikami nie będą wybierani do rady nadzorczej). Ma to zapewnić spółdzielni charakter rolniczy i dbałość o interesy rolników.