„W związku z faktem, że ustawa z 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa (KRS) oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 3) doprowadziła do sprzecznego z Konstytucją RP oraz standardami europejskimi upolitycznienia trybu wyboru sędziów-członków KRS, ten kluczowy dla zachowania niezależności polskiego sądownictwa organ utracił gwarancje niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej. W konsekwencji status sędziów powołanych z udziałem tego organu stał się wadliwy, co znajduje potwierdzenie w szeregu orzeczeń zarówno trybunałów międzynarodowych, jak i polskich sądów” – informuje Adam Bodnar.
Minister Bodnar naświetlił problem z KRS
Minister sprawiedliwości i prokurator generalny przypomniał, że według hierarchii aktów prawnych, w Polsce aktem prawnym najwyższego rzędu jest Konstytucja RP, następnie umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą sejmu, kolejno ustawy i wreszcie akty wykonawcze niższego rzędu. Dodał do tego, że organami uprawnionymi do interpretacji prawa Unii Europejskiej i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPCz) są odpowiednio Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), którego jurysdykcji państwo polskie podlega od 1 grudnia 2014 roku i Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz), którego jurysdykcję Polska uznała 1 maja 1993 roku.
Jak zwrócił uwagę minister Bodnar, powołując się na ugruntowane orzecznictwo, „ponieważ skład KRS ukształtowany ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. jest sprzeczny z art. 187 Konstytucji, organ ten nie spełnia wymogów niezależności od władzy wykonawczej i ustawodawczej. Wobec sędziego powołanego z udziałem upolitycznionej w ten sposób KRS podważone zostaje domniemanie jego niezawisłości i bezstronności, gdyż jego powołanie nastąpiło z rażącym naruszeniem podstawowych reguł procedury powoływania sędziów”.
Bodnar: Hierarchia aktów prawnych i trójpodział władzy „zaburzone”
„W okresie ostatnich kilku lat zarówno hierarchia aktów prawnych jak i konstytucyjnie gwarantowany trójpodział władzy uległy zaburzeniu poprzez deprecjację znaczenia szeregu wiążących Polskę umów międzynarodowych oraz znaczące osłabienie gwarancji niezależności sądownictwa. W okresie tym wprowadzono szereg zmian legislacyjnych, które – po wyłączeniu efektywnej kontroli konstytucyjności wskutek politycznego podporządkowania Trybunału Konstytucyjnego – zmierzały m.in. do podważenia niezależności sądownictwa poprzez upolitycznienie trybu wyboru sędziów-członków KRS, upolitycznienie trybu wyboru prezesów sądów, czy zapewnieniu Ministrowi Sprawiedliwości nadmiernie szerokich uprawnień personalnych i procesowych w ramach postępowań dyscyplinarnych” – podkreślił Bodnar.
„Co więcej, pozbawiony niezależności i działający w wadliwym składzie (z udziałem tzw. sędziów-dublerów, wybranych na miejsca uprzednio prawidłowo obsadzone) Trybunał Konstytucyjny wydał kilka orzeczeń podważających obowiązywanie na terenie Polski prawa Unii Europejskiej a także EKPCz, a nowelizacja ustawy o Ustroju Sądów Powszechnych (tzw. „ustawa kagańcowa”) umożliwiła karanie sędziów za treść orzeczeń zmierzających do wdrożenia standardów wynikających z wiążących Polskę umów międzynarodowych i Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz implementacji orzecznictwa trybunałów międzynarodowych” – dodawał.
Szef resortu sprawiedliwości zwrócił uwagę, że narzędzia te były wykorzystywane m.in. poprzez wszczynanie sędziom odwołującym się w swoim orzecznictwie do prawa Unii Europejskiej i EKPCz bezpodstawnych postępowań dyscyplinarnych. W jego ocenie „w sposób oczywisty zmierzało do wywołania wśród sędziów efektu mrożącego”. W„ymienione czynniki doprowadziły do obniżenia poziomu ochrony praw i wolności obywatelskich, w tym w pierwszym rzędzie prawa do rzetelnego procesu, które w podobnym stopniu winno podlegać ochronie zarówno w świetle art. 45 polskiej Konstytucji, jak i postanowień wiążących Polskę umów międzynarodowych” – argumentował.
Minister sprawiedliwości zaapelował do polskich sędziów
„W związku z powyższym, jako Minister Sprawiedliwości apeluję do sędziów abyście Państwo w swojej pracy orzeczniczej mieli na względzie obowiązujące w Polsce prawo międzynarodowe, zaś dokonując jego wykładni brali pod uwagę wskazane wyżej orzecznictwo sądów polskich i trybunałów międzynarodowych, w tym również dotyczące statusu osób powołanych na stanowiska sędziowskie z udziałem KRS ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r., co stanowi warunek sine qua non, aby zagwarantować stronom prawo do rzetelnego procesu przed niezależnym i bezstronnym sądem” – pisał dalej Bodnar.
„Zwracam również uwagę Państwa, że obecnie przed ETPCz pozostaje na biegu blisko 500 spraw których tłem są wprowadzone na przestrzeni ostatnich lat zmiany ustaw dotyczących sądownictwa, kilkadziesiąt spraw z tego zakresu jest również rozpoznawanych przez TSUE. Zachęcam Państwa do uważnego śledzenia dynamicznie rozwijającego się orzecznictwa TSUE i ETPC dotyczącego trzeciej władzy, oraz do udziału w szkoleniach dotyczących omawianej problematyki” – pisał minister sprawiedliwości.
Czytaj też:
Bodnar odwołał Zaradkiewicza z ważnej funkcji. Kto pokieruje KSSiP?Czytaj też:
Prof. Zoll dla „Wprost”: Wprowadzając praworządność, nowa władza nie może iść drogą ustawodawczą. Przez Andrzeja Dudę