Aby opracować jednolity dokument, przy międzyresortowym zespole w kancelarii premiera w 2009 r. powołano grupę ekspertów. W jej skład weszli eksperci z MSWiA, MSZ, ministerstw: pracy, gospodarki, edukacji, nauki, zdrowia, kultury, finansów i rozwoju regionalnego, a także przedstawiciele KPRM, Urzędu do spraw Cudzoziemców, Straży Granicznej, policji, GUS i ABW. Opracowanie odnosi się do migracji legalnej i nielegalnej, integracji, obywatelstwa i emigracji zarobkowej. Prus zaznaczyła, że "choć cudzoziemcy to nie więcej niż 1 proc. całej populacji i migracja w Polsce nie jest przedmiotem szerokiej debaty publicznej, jak w innych krajach Unii, nie znaczy to, że nie warto, byśmy jako kraj nie zastanowili się, jakich błędów nie powtarzać".
Zalecenia dotyczą m.in. sposobów ułatwienia zgody na pobyt i - ze względów demograficznych i dla konkurencyjności polskiej gospodarki - zwiększenia udziału cudzoziemców w polskim rynku pracy. - Chodzi o to, aby naukowcy, absolwenci naszych uczelni mogli liczyć na preferencje. Stąd postulat wprowadzenia jednego zezwolenia uprawniającego jednocześnie do pobytu i pracy, zamiast dwóch procedur, zniechęcających i cudzoziemców, i potencjalnych pracodawców - wyjaśniła Prus. Opracowanie postuluje uproszczenie procedur ws. pozwoleń na pobyt i pracę. - Nie znaczy to, żeby każdego wpuszczać, ale żeby przepisy były jasne, żeby jeden dokument dotyczył zgody na pobyt i pracę - powiedziała Prus.
Inny problem to rozproszenie kompetencji między urzędy wojewódzkie, powiatowe centra pomocy rodzinie, szefa Urzędu do spraw Cudzoziemców i ministerstwo pracy. Autorzy radzą zwiększyć kompetencje szefa Urzędu do spraw Cudzoziemców, który zastąpiłby MPiPS jako organ odwoławczy. - Chodzi także o to, by polityka urzędów wojewódzkich była jednolita w całym kraju, by nie dochodziło do sytuacji, gdy przy tych samych przesłankach jeden cudzoziemiec dostaje zgodę, inny nie - powiedziała Prus. Zaleca się też, by uchodźców umieszczać w mniejszych ośrodkach i w takich rejonach, gdzie łatwiej o pracę. Inny postulat dotyczy zwiększenia nacisku na edukację dzieci.
Dokument zostanie teraz poddany miesięcznym konsultacjom z reprezentacją imigrantów, organizacjami pozarządowymi, ośrodkami badawczymi, związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców. Później zalecenia mają być wykorzystane w projektach ustaw. Prus zaznaczyła, że już obecnie projekt ustawy o cudzoziemcach "wychodzi naprzeciw rekomendacjom dotyczącym polityki migracyjnej". Przewiduje on np. stały mechanizm, który pozwalałby urzędnikom na zalegalizowanie pobytu imigranta w trudnej sytuacji. Inna propozycja dotyczy swoistej nagrody za dobrowolny wyjazd imigranta, któremu nie udało się zalegalizować pobytu. Korzystający z tego rozwiązania nie byliby notowani w rejestrze osób niepożądanych. Przewiduje się też abolicję dla osób przebywających w Polsce nielegalnie, które przybyły do Polski przed grudniem 2007 roku - gdy Polska weszła do strefy Schengen.
Żadna z państwowych instytucji nie ma dokładnych danych na temat liczby cudzoziemców przebywających w Polsce. Na podstawie liczb kart pobytu - dokumentów potwierdzających legalny pobyt w Polsce - Urząd ds. Cudzoziemców ocenia, że pod koniec ubiegłego roku było ich 97 tysięcy.pap, ps