Najważniejsza, poparta w piątek przez Sejm poprawka Senatu, zwolni zabużan z wpłacania wadium, kiedy będą przystępowali do przetargu o nabycie nieruchomości Skarbu Państwa. Ustawa zakłada bowiem, rekompensatę w postaci prawa do zaliczenia wartości utraconych przez Polaków nieruchomości na poczet ceny kupna nieruchomości Skarbu Państwa lub opłat z tytułu ich użytkowania wieczystego. Prawo do rekompensaty przysługuje Polakom, których mienie zostało pozostawione poza obecnymi wschodnimi granicami Polski po II wojnie światowej.
Podczas prac nad tą ustawą, zarówno w Sejmie, jak w Senacie, pojawiły się zarzuty o niekonstytucyjność, wynikającą z ograniczenia odszkodowań do 15 proc. Jednak mimo kontrowersji Sejm uchwalił 15-procentowe rekompensaty, a Senat nie wprowadził zmian w tym zakresie.
Senator Robert Smoktunowicz (Blok Senat 2001) zapowiedział na początku grudnia zaskarżenie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego. Poinformował, że wniosek zostanie zgłoszony przez grupę posłów lub senatorów, ponieważ nikt nie może indywidualnie wnosić skargi do Trybunału.
Rząd tłumaczy jednak, że ustawa jest kompromisem między nieuregulowanymi dotychczas roszczeniami zabużan a możliwościami budżetu. Na odszkodowania przeznaczono ok. 1,7 mld zł. Środowiska zabużan chcą większych odszkodowań. Dotychczas wpłynęły wnioski o rekompensaty opiewające na 14 mld zł, a budżet nie może ich zrealizować.
"Konstytucja chroni nie tylko własność prywatną, ale również stan finansów publicznych. Mam nadzieję, że uda nam się obronić przed Trybunałem Konstytucyjnym" - powiedział w trakcie jednej z sejmowych debat wiceminister infrastruktury, Marek Bryx.
Ustawa ma ostatecznie rozstrzygnąć kwestie odszkodowań zabużańskich, dotyczących ponad 80 tys. osób. Roszczenia mają być uregulowane od 2003 do 2007 r.
Ustawa przewiduje, że prawo do odszkodowania przysługuje konkretnemu obywatelowi i jego spadkobiercom. Nie można go przenosić na osoby trzecie. Organem właściwym do potwierdzenia uprawnień zabużańskich jest wojewoda. Jego upoważnienie będzie pozwalało na nabycie mienia Skarbu Państwa.
Prawo do rekompensat będą miały osoby spełniające łącznie trzy warunki: mieszkały 1 września 1939 r. na terenach należących wówczas do Polski, posiadają obywatelstwo polskie i mieszkają na stałe w Polsce co najmniej od dnia wejścia w życie tej ustawy.
Ustawę musi jeszcze podpisać prezydent.
em, pap