Projekty polichromii przygotowane przez Wyspiańskiego do kościoła franciszkanów w Krakowie stały się samodzielnymi dziełami sztuki. Jednym z trzech motywów kwiatowych, którymi artysta dopełnił geometryczną kratownicę na ścianach prezbiterium, transepcie i zachodnim przęśle krzyża greckiego kościoła, są (obok róż i nasturcji) namalowane pastelami na papierze i naklejone na tekturę bratki.
– Pastel „Bratki” jest prezentowany publiczności po raz pierwszy od 90 lat, a zatem jest to naprawdę niezwykłe wydarzenie dla miłośników sztuki. Cieszę się, że jedna z dwóch prac Stanisława Wyspiańskiego, które Pekao posiada w swoich zbiorach, stała się elementem pierwszej zagranicznej wystawy prezentującej dokonania młodopolskich twórców, dzięki czemu, jako mecenas polskiej kultury, mamy wkład w jej promocję za granicą – powiedział Leszek Skiba, Prezes Zarządu Banku Pekao S.A.
Publiczność może zapoznać się z dziełem Wyspiańskiego – ale także poznać historię jego powstawania i zrozumieć szerszy kontekst – dzięki filmowi zrealizowanemu przez Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie, która będzie produkować filmy edukacyjne promujące dzieła sztuki z kolekcji banku. Pierwszym z nich, dostępnym na stronie https://www.pekao.com.pl/galeria-sztuki jest opowieść o „Bratkach” z perspektywy ich podróży z Polski na wystawę w londyńskiej William Morris Gallery, gdzie po raz pierwszy na tak szeroką skalę pokazano dorobek młodopolskich artystów, w tym oczywiście Wyspiańskiego. Wkrótce powstaną filmy opowiadające o innych eksponatach znajdujących się w kolekcji banku.
Perełka w twórczości Wyspiańskiego
Stanisław Wyspiański był bardzo szczęśliwy, gdy otrzymał zlecenie na zaprojektowanie i wykonanie polichromii w kościele franciszkanów w swoim ukochanym Krakowie, tym bardziej że nie od razu przekonał do siebie komisję konkursową.
W liście do swojego przyjaciela, Lucjana Rydla, którego później unieśmiertelnił w „Weselu”, pisał w listopadzie 1894 roku: „Zajęty jestem komponowaniem dekoracji kościoła Franciszkanów, którą zajmuję się na własną rękę i dla własnej tylko satysfakcji, ale kto wie, może jeszcze co z tego będzie. […] dwie główne kompozycje do Franciszkanów wymienię, a te są: ogród zupełnej szczęśliwości, gdzie jest tak lubo, tak miło, tak spokojnie”.
Szybko się okazało, że wyobraźnia Wyspiańskiego wyszła poza granice tego, co krakowskim Franciszkanom wydawało się godne i dopuszczalne. W 1895 roku oburzony artysta pisał do Rydla: „imaginuj sobie, ptaków nie może być w kościele Franciszkanów”. Artyście nie udało się przekonać zakonników do wszystkich swoich pomysłów, nie wyrazili oni zgody na pokrycie sklepienia wyobrażeniem lecących ptaków. Wyspiański dostał natomiast zgodę na pokrycie ścian malunkami polnych kwiatów: bratków, irysów, rumianków, słoneczników, maków.
Wirtualna Galeria Sztuki Banku Pekao
Nie tylko film o „Bratkach”, ale także wspaniałe eksponaty z kolekcji Pekao można oglądać w wirtualnej Galerii Sztuki Banku Pekao S.A. na stronie https://www.pekao.com.pl/galeria-sztuki. Galeria została zainaugurowana w listopadzie 2021 roku, a jej otwarciu towarzyszyło przekazanie dwóch eksponatów z kolekcji banku do zbiorów Muzeum na Zamku Królewskim oraz Muzeum Narodowemu w Warszawie. Jednym z obszarów w ramach działania wirtualnej galerii jest Akademia Sztuki Banku Pekao, która ma być przestrzenią do rozmów o sztuce, przybliżania sylwetek twórców oraz poszukiwania towarzyszących im inspiracji.
– Jest to miejsce, gdzie nieodkryte dotąd losy najcenniejszych eksponatów z naszej kolekcji ujrzą światło dzienne – tak o cyklu edukacyjnych filmów powstających w ramach Akademii Sztuki powiedział Leszek Skiba, Prezes Zarządu Banku Pekao S.A. – Na stronie galerii pojawią się też informacje na temat bieżących wydarzeń kulturalnych, w które Bank Pekao jest zaangażowany.
Bank Pekao z liczącym ponad 1200 eksponatów zbiorem dzieł sztuki
Bank Pekao w swoich zbiorach ma dzieła twórców z XIX i początku XX wieku takich jak Jan Matejko, Stanisław Wyspiański, Wojciech Kossak, Julian Fałat, Józef Mehoffer czy Zygmunt Waliszewski, jak również prace współczesnych artystów, m.in. Tadeusza Dominika, Jerzego Nowosielskiego, Jerzego Dudy-Gracza, Franciszka Starowieyskiego i Bożenny Biskupskiej. Poza obrazami w kolekcji znajdują się także rzeźby oraz meble, lampy i zegary – z XIX i XX wieku. Do zasobów banku należą również wybitne dzieła sztuki regionalnej oraz 116 pozycji, które weszły do kolekcji w wyniku współpracy Pekao z Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie.
Jak to się stało, że bank, czyli miejsce koncentrujące się wokół przepływów pieniędzy, stał się posiadaczem tak dużej kolekcji? Doprowadziły do tego różne ścieżki. Bank Pekao ma długą, bo sięgającą 1929 roku historię. W tym czasie dokonał fuzji z innymi bankami i stał się właścicielem należących do nich dzieł sztuki. Ponadto w początkach lat 90. Pekao zaczął inwestować w sztukę. Część prac była kupowana od artystów współpracujących z bankiem, część w galeriach sztuk i, choć dużo rzadziej, na aukcjach.
Niektóre dzieła stały się przedmiotem darowizn, np. srebrna szkatuła z XVIII wieku na rzecz Muzeum Narodowego w Warszawie i XVI-wieczna tapiseria „Porwanie Heleny” dla Zamku Królewskiego w Warszawie.
Eksperci są zdania, że to właśnie ta wykonana w Gdańsku szkatuła na biżuterię jest najcenniejszym eksponatem z kolekcji. Wielu zwolenników mają również projekty polichromii „Anioła” z Kościoła Mariackiego w Krakowie autorstwa Jana Matejki oraz projekty polichromii w kościele Franciszkanów w Krakowie wykonane przez Stanisława Wyspiańskiego.
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.