Tylko do 27 stycznia można oglądać w Muzeum Narodowym w Warszawie unikatową figurę Madonny szafkowej z Klonówki, udostępnioną przez Muzeum Diecezjalne w Pelplinie.
Reprezentująca rzadki typ wizerunku maryjnego figura Madonny z Klonówki powstała pod koniec XIV wieku w warsztacie gdańskim, na co wskazują wyraźne analogie do rzeźby tego ośrodka. Jest ona pokrewna stylistycznie i koncepcyjnie Madonnie szafkowej ze zbiorów Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze. Niemal bliźniacze cechy wykazuje w stosunku do figury z Muzeum Cluny w Paryżu.
W Polsce znajdują się zaledwie trzy takie przedstawienia: dwie należą do zbiorów pelplińskich, trzecia pełni rolę figury kultowej w bazylice w Sejnach. Ten typ figury wykształcił się na Pomorzu Gdańskim pod koniec XIV wieku. Charakterystyczne są w niej ruchome drzwiczki, które niczym skrzydła tryptyku otwierają się prezentując przedstawienia zawarte we wnętrzu. Nie wiadomo, jak określano tę formę rzeźb w średniowieczu. Współcześni badacze nadali im nazwę Madonn szafkowych.
W postaci zamkniętej rzeźba przedstawia zasiadającą na tronie Marię ze stojącym na jej kolanach kolanach małym Chrystusem. Maria obejmując Syna prawą ręką z jabłkiem w drugiej symbolizuje nową Ewę, która ofiarowuje swego Syna dla odkupienia grzechów sprowadzonych na ludzkość przez jabłko pierwszej Ewy.
Po rozchyleniu drzwiczek ukazuje się przedstawienie Madonny Płaszcza Opiekuńczego oraz wyobrażenie Trójcy Świętej, umieszczone w łonie Bogurodzicy. W tej kompozycji, podobnie jak w większości Madonn szafkowych, nie zachował się krucyfiks, który Bóg Ojciec trzymał przed sobą. Obrazując ofiarę Ojca złożoną z Syna, scena staje się symbolem przyjęcia przez Boga ciała z Marii, co ma być wizualizacją idei przyrównującej Bogurodzicę do świątyni Boga, naczynia wybranego ? Tabernaculum Dei. Ta idea była krytykowana już przez teologów średniowiecznych, którzy uznawali ją za niezgodną z nauką Kościoła. Sposób przedstawienia Wcielenia sugerował bowiem, że cała Trójca Święta przyjęła ciało z Marii. Figury te całkowicie wycofano z kultu po soborze trydenckim i dlatego obecnie stanowią taką rzadkość.
Otwarte drzwiczki tworzą poły płaszcza, które Maria rozpościera nad wiernymi uciekającymi się pod jej opiekę, wśród których są świeccy i duchowni i postać rycerza krzyżackiego. Z mecenatem zakonu, którego patronką była Najświętsza Maria Panna, związane jest powstanie pomorskich Madonn szafkowych i ich rozbudowany program mariologiczny. Przypuszcza się, że rzeźby te przeznaczone były do kaplic zamków komturskich.
Figura Madonny prezentowana jest w Galerii Sztuki Średniowiecznej Muzeum Narodowego na tle ołtarza skrzydłowego, pochodzącego z zamku krzyżackiego w Grudziądzu. Oddają to charakter sztuki Pomorza Gdańskiego w okresie prosperity Zakonu Krzyżackiego, jeszcze przed klęską grunwaldzką.
em, Muzeum Narodowe
Reprezentująca rzadki typ wizerunku maryjnego figura Madonny z Klonówki powstała pod koniec XIV wieku w warsztacie gdańskim, na co wskazują wyraźne analogie do rzeźby tego ośrodka. Jest ona pokrewna stylistycznie i koncepcyjnie Madonnie szafkowej ze zbiorów Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze. Niemal bliźniacze cechy wykazuje w stosunku do figury z Muzeum Cluny w Paryżu.
W Polsce znajdują się zaledwie trzy takie przedstawienia: dwie należą do zbiorów pelplińskich, trzecia pełni rolę figury kultowej w bazylice w Sejnach. Ten typ figury wykształcił się na Pomorzu Gdańskim pod koniec XIV wieku. Charakterystyczne są w niej ruchome drzwiczki, które niczym skrzydła tryptyku otwierają się prezentując przedstawienia zawarte we wnętrzu. Nie wiadomo, jak określano tę formę rzeźb w średniowieczu. Współcześni badacze nadali im nazwę Madonn szafkowych.
W postaci zamkniętej rzeźba przedstawia zasiadającą na tronie Marię ze stojącym na jej kolanach kolanach małym Chrystusem. Maria obejmując Syna prawą ręką z jabłkiem w drugiej symbolizuje nową Ewę, która ofiarowuje swego Syna dla odkupienia grzechów sprowadzonych na ludzkość przez jabłko pierwszej Ewy.
Po rozchyleniu drzwiczek ukazuje się przedstawienie Madonny Płaszcza Opiekuńczego oraz wyobrażenie Trójcy Świętej, umieszczone w łonie Bogurodzicy. W tej kompozycji, podobnie jak w większości Madonn szafkowych, nie zachował się krucyfiks, który Bóg Ojciec trzymał przed sobą. Obrazując ofiarę Ojca złożoną z Syna, scena staje się symbolem przyjęcia przez Boga ciała z Marii, co ma być wizualizacją idei przyrównującej Bogurodzicę do świątyni Boga, naczynia wybranego ? Tabernaculum Dei. Ta idea była krytykowana już przez teologów średniowiecznych, którzy uznawali ją za niezgodną z nauką Kościoła. Sposób przedstawienia Wcielenia sugerował bowiem, że cała Trójca Święta przyjęła ciało z Marii. Figury te całkowicie wycofano z kultu po soborze trydenckim i dlatego obecnie stanowią taką rzadkość.
Otwarte drzwiczki tworzą poły płaszcza, które Maria rozpościera nad wiernymi uciekającymi się pod jej opiekę, wśród których są świeccy i duchowni i postać rycerza krzyżackiego. Z mecenatem zakonu, którego patronką była Najświętsza Maria Panna, związane jest powstanie pomorskich Madonn szafkowych i ich rozbudowany program mariologiczny. Przypuszcza się, że rzeźby te przeznaczone były do kaplic zamków komturskich.
Figura Madonny prezentowana jest w Galerii Sztuki Średniowiecznej Muzeum Narodowego na tle ołtarza skrzydłowego, pochodzącego z zamku krzyżackiego w Grudziądzu. Oddają to charakter sztuki Pomorza Gdańskiego w okresie prosperity Zakonu Krzyżackiego, jeszcze przed klęską grunwaldzką.
em, Muzeum Narodowe