Taoizm – tę nazwę słyszeli wszyscy, którzy wykazują się minimalną orientacją w wierzeniach świata. To pradawny chiński system religijno-filozoficzny, który powstał około VI wieku p.n.e. W Chinach jest on – obok konfucjanizmu – jednym z dwóch najważniejszych nurtów religijnych.
Tradycyjny taoistyczny symbol yin i yang jest powszechnie rozpoznawany na całym świecie. Taoizm ma się dobrze po dziś dzień – elementy tej filozofii czerpiące m.in. z buddyzmu, chrześcijaństwa i szamanizmu towarzyszą nam w życiu codziennym. Wiele mądrości chińskich mnichów zapisanych jest w pradawnych księgach, które w taoizmie zachowały się do dziś.
Daodejing – „biblia” taoizmu
Najważniejsze w taoizmie są dwie księgi: Daodejing (Tao Te Ching) oraz Zhuangzi. Pierwsza z nich, tłumaczona jako „Księga Drogi i Cnoty” jest jednym z najważniejszych tekstów w długiej historii Chin. Uważa się ją też za pierwszą księgę filozoficzną w języku chińskim. Składa się z 81 krótkich rozdziałów, zawierających enigmatyczne sentencje oparte na paradoksach słownych. Mają one w najprostszy sposób opisywać Drogę oraz Cnotę, którymi powinni kierować się ludzie w życiu. Księgę czyta się ją jak poetycki traktat. Ze względu na specyfikę języka chińskiego księgę bardzo trudno jest przetłumaczyć. Pozycja dostępna jest także w języku polskim, a jedno z nowszych wydań (2020) proponuje wydawnictwo Armoryka. Biorąc pod uwagę, że księga napisana 2500 lat temu znana i ceniona jest również w XXI wieku, prawdy w niej zawarte są dość uniwersalne.
Tajemniczy autor księgi
Autorstwo Daodejing przypisuje się mnichowi Laozi – legendarnemu filozofowi i twórcy taoizmu, znanemu taże jako Lao Tzu. Według podań żył on w VI wieku p.n.e. Legenda głosi, że Laozi po śmierci odjechał na zachód i przebywszy Himalaje, trafił do Indii, gdzie został nauczycielem. Jego istnienie nie zostało jednak potwierdzone historycznie.
W „Zapiskach Historyka” z II w. p.n.e. autorstwa Sima Quian podana jest rzekomo dokładna data narodzin mnicha - 14.07.604 r. Istnieje nawet kilka jego biografii, jednak znacznie różnią się od siebie i trudno jednoznacznie stwierdzić, która byłaby prawdziwa. Według tradycyjnych przekazów Laozi był uczonym, który pracował jako Strażnik Archiwów na dworze królewskim potężnej dynastii Zhou. To podobno umożliwiło mu szeroki dostęp do dzieł słynnego Żółtego Cesarza i innych klasyków tamtych czasów.
Historycy twierdzą, że Laozi nigdy nie otworzył formalnej szkoły, ale mimo to przyciągnął dużą liczbę uczniów i lojalnych uczniów. Podobnie jak większość innych starożytnych filozofów chińskich, Laozi często wyjaśniał swoje idee za pomocą paradoksu, analogii, powtórzeń, rymów i rytmu. Jego nauki można sprowadzić do prostych twierdzeń, że najważniejsza jest nasza jaźń (świadomość), która zmaga się z doświadczeniami ciała, zmysłów i pragnień. Laozi propagował medytację jako narzędzie to połączenia się z własną jaźnią i uzyskania wewnętrznej równowagi.
Mimowolnie stał się bogiem taoizmu
Taoizm jako religia zaczął rozwijać się na przełomie II i III w. n.e., z połączenia wcześniejszej myśli filozoficznej z ludowymi wierzeniami i praktykami magicznymi. Twórcą taoizmu jako zorganizowanej religii był Zhang Daoling (34–156), który zbudował wiele klasztorów i świątyń taoistycznych. Gdy taoizm zakorzenił się w Chinach, Laozi był czczony jako bóg. W 440 r. taoizm stał się religią państwową, a w 666 r. deifikowany mnich został wyniesiony ponad Konfucjusza i Buddę. Wiara w objawienie boskiego Tao zaowocowała powstaniem „Drogi Niebiańskich Mistrzów”, pierwszej zorganizowanej religijnej sekty taoistycznej.
Daodejing ma wpływ na... politykę
W oryginale „Księga Drogi i Cnoty” miała być jednak podręcznikiem dla władcy. Laozi nauczał, że państwo idealne to takie, na którego czele stoi mędrzec, ponieważ on jedynie umie rządzić w duchu Tao. Tao ma być źródłem wszystkiego i ostateczną zasadą leżącą u podstaw rzeczywistości taoizmu. Teoretycy polityczni będący pod wpływem dzieł Laozi opowiadali się za pokorą w przywództwie i powściągliwym podejściem do sprawowania władzy, z powodów etycznych, pacyfistycznych, a także ze względów taktycznych.
Na przestrzeni wieków taoizm wywarł głęboki wpływ na chińską kulturę. Dziś religia taoistyczna jest jedną z pięciu doktryn religijnych oficjalnie uznanych przez Chińską Republikę Ludową. Jest również główną religią na Tajwanie i ma znaczną liczbę wyznawców w wielu innych społeczeństwach w Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej, szczególnie w Malezji, Singapurze i Wietnamie.
Życiowe lekcje od Laozi
Cytaty mnicha, który stał się bogiem taoizmu są dziś znane i wykorzystywane na całym świecie. Na podstawie książek Laozi powstało wiele życiowych przewodników i książek motywacyjnych. Mityczna postać sprzed narodzin Chrystusa staje się nauczycielem współczesnego człowieka, który musi żyć w świecie szybkim i pełnym zmian. Laozi, uczy jednak, że:
- „Poznać innych to inteligencja; poznać siebie to prawdziwa mądrość. Panować nad innymi to siła; panować nad samym sobą to prawdziwa moc”.
- „Jeśli rozumiesz innych, jesteś mądry. Jeśli rozumiesz siebie, jesteś oświecony. Jeśli pokonujesz innych, jesteś potężny. Jeśli przezwyciężysz siebie, masz siłę”.
- „Odpuszczenie sprawia, że rzeczy dzieją się same. Świat zdobywają ci, którzy potrafią odpuszczać”.
Czytaj też:
Chińczycy samodzielnie zapewnią sobie...deszcz. Umożliwi to specjalna technika