Naukowcy z Polski i świata idą w ślady Kopernika. Izby Akademii Kopernikańskiej i ich członkowie

19 lutego 2023 roku oficjalnie zainaugurowano działalność Akademii Kopernikańskiej. Data nie została wybrana przypadkowo: była to 550. Rocznica urodzin najwybitniejszego polskiego naukowca Mikołaja Kopernika. Akademia ma stanowić żywy pomnik wystawiony naukowcowi przez współczesnych i kontynuować dzieło jego życia: pomagać rozwijać wiedzę, obalać fałszywe przekonania, wspierać krytyczne myślenie.

Akademia Kopernikańska: „element rywalizacji”, który ma pobudzić polską naukę

Twórcy Akademii chcą, by wniosła ona do świata nauki nową jakość i nowoczesne sposoby zarządzania, więc inspirują się doświadczeniami zagranicznym jednostek naukowych. Służyć temu ma także międzynarodowa kadra: w połowie składa się z zagranicznych naukowców.

– Nauka jest międzynarodowa, nie ma granic i chodzi o to, żeby w taki właśnie sposób ją uprawiać. Oczywiście Akademii Kopernikańska nie jest tutaj zupełnym novum, natomiast nowe jest to, że udaje się zaangażować 50 światowej klasy naukowców w działania skierowane na nasz kraj – mówił Sekretarz Generalny Akademii Kopernikańskiej prof. dr hab. Krzysztof Górski. – Skierowane na doradztwo w zakresie systemu grantowego, systemu stypendiów dla najmłodszych, dla studentów, doktorantów, konsultacje w zakresie tego, jak sugerować młodym badaczom tematy, które znajdują się na linii rozwoju nauki i robić to mądrze, z zaangażowaniem – dodał.

Pięć Izb odpowiadających obszarom zainteresowania Mikołaja Kopernika

Akademia oparta jest na pięciu filarach reprezentujących dziedziny, w których działał Mikołaj Kopernik. Są to: astronomia, ekonomia, prawo, medycyna oraz teologia i filozofia. Ustawa o Akademii Kopernikańskiej z 22 kwietnia 2022 roku przewiduje wyodrębnienie pięciu Izb:

• Izba Astronomii i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych
• Izba Nauk Medycznych
• Izba Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
• Izba Filozofii i Teologii
• Izba Nauk Prawnych.

Dodatkowo powołano Izbę Laureatów Nagrody Kopernikańskiej.

W skład każdej z pięciu głównych izb będzie wchodzić od 10 do 20 członków powoływanych przez prezydenta na wniosek zgromadzenia. Członkiem akademii będzie mogła być osoba posiadająca tytuł profesora albo stopień naukowy lub inny uznany za równoważny. Co bardzo istotne, Akademia ma nie dublować zadań Polskiej Akademii Nauk, lecz poprzez „wprowadzenie elementu rywalizacji” napędzać rozwój polskiej nauki.

Do tej pory do Akademii powołani zostali:

Izba Astronomii i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych

• Wacław Gudowski (Polska) – profesor w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Świerku. Profesor fizyki neutronowej i fizyki reaktorów w Królewskim Instytucie Technologicznym – KTH, Sztokholm, Szwecja
• Leszek Roszkowski (Polska) – uzyskał PhD w Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis. Jest fizykiem specjalizującym się w obszarze astrofizyki i kosmologii cząstek elementarnych, w szczególności bozonu Higgsa, „nowej fizyki” i ciemnej materii we Wszechświecie. Obecnie w ramach Centrum Astronomicznego M. Kopernika kieruje międzynarodowym zespołem badawczym ASTROCENT.
• Marek Sarna (Polska) – jest współtwórcą Wielkiego Teleskopu Południowoafrykańskiego SALT i zasiada w zarządzie Fundacji zarządzającej projektem. Jest również prezesem Polskiego Towarzystwa Astronomicznego. Jest członkiem Rady Polskiej Agencji Kosmicznej.
• Marian Szymczak (Polska) – pracuje na Uniwersytecie M. Kopernika. Współpracował z wieloma astronomicznymi ośrodkami zagranicznymi (m.in. Obserwatorium Paryskie, Instytut Radioastronomii Maxa Plancka). Jest m.in. Członkiem Międzynarodowej Unii Nauk Radiowych.
• Andrzej Udalski (Polska) – przez całą karierę związany jest z Uniwersytetem Warszawskim. Przez wiele lat był dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego UW. Brał udział w realizacji projektu Teleskopu Warszawskiego w Obserwatorium Las Campanas w Chile.
• George Efstathiou (Wielka Brytania) –pracował w Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, następnie w Uniwersytetach w Oxford i w Cambridge. Był pierwszym dyrektorem Kavli Institute for Cosmology (Instytutu Kosmologii) w Cambridge. Odkrywca wielu znaczących zjawisk związanych z początkami Wszechświata, pionier komputerowych symulacji formowania się struktury kosmosu, zaangażowany w badania nad czarną energią.
• Masashi Hazumi (Japonia) –jest związany z Uniwersytetem w Tokio oraz Institute of Particle and Nuclear Studies (KEK). Jest także związany z Japońską Agencją Kosmiczną (JAXA), gdzie kieruje projektem Lite BIRD skupiającym blisko 200 uczonych. Zaangażowany w wiele innych międzynarodowych projektów badawczych i kosmicznych.
• Didier Queloz (Szwajcaria) –doktoryzował się w Uniwersytecie w Genewie, obecnie pracuje zarówno w macierzystej uczelni, jak i w Uniwersytecie w Cambridge. Wraz z Michelem Mayorem, był odkrywcą pierwszej planety pozasłonecznej, krążącej wokół gwiazdy podobnej do Słońca. Otrzymał wraz z M. Mayorem Nagrodę Nobla w 2019 roku, za odkrycie egzoplanety orbitującej wokół słońca gwiazdy typu słonecznego.
  
• Gianfranco De Zotti (Włochy) - doktoryzował się z fizyki w Uniwersytecie w Padwie, z którym jest cały czas związany (był m.in. dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego tego Uniwersytetu). Pracował też w NASA Goddard Center w Waszyngtonie, European South Laboratory w Garching (k. Monachium). Zasiada w gremiach kierowniczych ESA (Europejskiej Agencji Kosmicznej) oraz wielu międzynarodowych organizacji naukowych.

Naukowcem, który został powołany na członka Akademii, ale w ubiegłym roku osiągnął wiek emerytalny, jest Arthur B. McDonald z Kanady. Fizyk stopień doktora uzyskał w CALTECH. Pracował m.in. w Uniwersytecie Princeton, Laboratorium CERN w Genewie, Uniwersytecie w Oxford i w Los Alamos. Kieruje podziemnym laboratorium badawczym cząstek elementarnych Sudbury Neutrino Laboratory. W swoich badaniach koncentruje się na zagadnieniu cząstek elementarnych. Za swoje osiągnięcia wraz z zespołem otrzymał w 2015 roku Nagrodę Nobla.

Izba Nauk Medycznych

• Adam Dziki (Polska) –uzyskał doktorat (1980) i habilitację (1992) w Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi i jest związany z tą uczelnią do dziś. Chirurg o uznanej międzynarodowej pozycji naukowej, członek wielu międzynarodowych organizacji lekarskich. Członek zespołów redakcyjnych wielu polskich i zagranicznych wydawnictw naukowych. Przewodniczący Zespołu Nauk Medycznych Rady Doskonałości Naukowej.
• Grzegorz Gielerak (Polska) – od 1993 roku jest związany z Wojskowym Instytutem Medycznym. Uzyskał tam doktorat (1998) oraz habilitację (2005). Od 2007 roku jest dyrektorem Wojskowego Instytutu Medycznego. Specjalista w zakresie chorób wewnętrznych i kardiologii. Był wielokrotnie nagradzany za swoje osiągnięcia naukowe oraz organizacyjne. W 2022 roku mianowany generałem broni.
• Ewa Marcinowska-Suchowierska (Polska) – jest związana z Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, gdzie uzyskała doktorat (1979) oraz habilitację (1988). Specjalizuje się w zakresie chorób wewnętrznych i geriatrii. Jest autorką ponad 300 publikacji naukowych w tym zakresie. Jest uznanym autorytetem międzynarodowym w zakresie chorób kości (zwłaszcza osteoporozy), członkiem wielu stowarzyszeń krajowych i zagranicznych.
  
• Leszek Markuszewski (Polska) – przez wiele lat był związany z Wojskową Akademią Medyczną w Łodzi, uzyskał w niej doktorat (1997) i habilitację (2011). Był Naczelnym Lekarzem Więziennictwa oraz dyrektorem Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie. Od 2020 roku jest związany z Uniwersytetem Technologiczno-Humanistycznym w Radomiu, gdzie stworzył i kieruje wydziałem lekarskim.
• Andrzej Rynkiewicz (Polska) – doktoryzował się i habilitował w Akademii Medycznej w Gdańsku. Przez wiele lat związany był z tą uczelnią, obecnie pracuje na Wydziale Lekarskim w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Pracował w wielu klinikach europejskich. Jest specjalistą w obszarze kardiologii oraz chorób wewnętrznych. Jest prezesem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
• Mariano Bizzarri (Włochy) – uzyskał doktorat na Uniwersytecie „La Sapienza” w Rzymie. Z tą uczelnią jest związany od początku swojej kariery zawodowej. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół medycyny eksperymentalnej, biomedycyny, medycyny kosmicznej. Jest członkiem i kierownikiem wielu międzynarodowych zespołów badawczych. Jest również członkiem wielu medycznych organizacji międzynarodowych, w tym związanych z eksploracją przestrzeni kosmicznej.
• Hans Joachim Meyer (Niemcy) – związany pozostaje z Georg August Universität Göttingen, gdzie w 1972 roku uzyskał doktorat. Habilitację otrzymał w 1981 roku w Uniwersytecie Medycznym w Hanowerze. Był także przez wiele lat związany ze szpitalem klinicznym Uniwersytetu w Kolonii. Jest chirurgiem o wybitnej pozycji międzynarodowej, prezesem Niemieckiego Stowarzyszenia Chirurgów (2012 – 2022).
• Mansur Rahnama-Hezavah (Iran) – profesor nauk medycznych; Specjalista Chirurgii Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej. Kierownik Katedry i Zakładu Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie; Członek Rady Doskonałości Naukowej oraz Ekspert Polskiej Komisji Akredytacyjnej w Zespole Nauk Medycznych. Konsultant krajowy z zakresu chirurgii stomatologicznej. Prezes Polskiego Towarzystwa Chirurgii Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowe.
• Adam T. Stys (USA) – jest profesorem medycyny w Sanford Cardiovascular Institute w Sanford School of Medicine (University of South Dakota). Jest wybitnym specjalistą w zakresie chorób wewnętrznych, w szczególności zaś uznanym w skali międzynarodowej specjalistą w zakresie kardiologii. Kieruje kliniką kardiologii o uznanej renomie międzynarodowej. Jest konsultantem kardiologicznym wielu amerykańskich klinik kardiologicznych.
• Huey-Jen Su (Tajwan) – urodziła się w Tajwanie. Studiowała w USA, gdzie w Szkole Zdrowia Publicznego w Uniwersytecie Harvarda uzyskała doktorat w zakresie zdrowia publicznego. Jest związana z National Cheng Kung University w Tainan, gdzie kieruje od lat Departamentem Środowiska i Zdrowia Publicznego. Jest członkiem wielu międzynarodowych zespołów badawczych, jest też zaangażowana w funkcjonowanie instytucji odpowiedzialnych za zdrowie publiczne.

Izba Nauk Ekonomicznych i Zarządzania

• Adam Glapiński (Polska) – w latach 2003–2007 był profesorem w Wyższej Szkole Ekonomii i Prawa w Kielcach. Wcześniej wykładał m.in.: w Polskiej Akademii Nauk, Inter-University Centre of Postgraduate Studies w Dubrowniku, University of Colorado at Boulder, United States Business and Industrial Council na University of Missouri i University of Kansas oraz Institut Superieur de Gestion. Obecnie prezes Narodowego Banku Polskiego.
• Zbigniew Krysiak (Polska) – doktoryzował się w 2004 r., a habilitację uzyskał w 2015 r. w Szkole Głównej Handlowej. Z tą uczelnią jest związany zawodowo od 1999 r. Autorem ponad 140 publikacji oraz ponad 100 recenzji naukowych, profesor wizytującym na uczelniach w USA i Indiach. Przewodniczący Rady Programowej Instytutu Myśli Schumana.
• Leon Podkaminer (Polska) – pracował m.in. w IER, PAN, IIASA (Laxenburg), EUR (Rotterdam). Jest emerytowanym pracownikiem Vienna Institute for International Economic Studies, z którym jest związany od 1993 r. Swoje badania koncentruje na zagadnieniach polityki ekonomicznej, makroekonomii, integracji i dezintegracji, globalizacji, kursów walutowych, wzorców konsumpcji i cen relatywnych.
• Marta Kightley (Polska) – zatrudniona na stanowisku profesora uczelni w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie w Instytucie Ekonomii Politycznej, Prawa i Polityki Gospodarczej (Katedra Ekonomii Politycznej i Historii Myśli Ekonomicznej). W latach 2007–2010 pracowała w służbie dyplomatycznej. Pełniła funkcję kierownika wydziału polityczno-ekonomicznego Ambasady RP w Seulu. Wieloletni członek Rady Edukacyjnej NBP.
• Thomas J. Jordan (Szwajcaria) – ukończył studia w zakresie ekonomii i zarządzania na Uniwersytecie w Bernie w 1989 r., na którym w 1993 r. uzyskał również stopień doktora. Pracę habilitacyjną przygotował podczas trzyletnich studiów badawczych na Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Harvarda (Cambridge, Massachusetts, USA). W 1998 r. został zatrudniony jako wykładowca, a od 2003 r. jako profesor honorowy na Uniwersytecie w Bernie. Wykłada teorię i politykę monetarną.
• Robert Holzmann (Austria) – jest austriackim ekonomistą, prezesem Oesterreichische Nationalbank i członkiem Rady Prezesów Europejskiego Banku Centralnego, a także członkiem Austriackiej Akademii Nauk (od 2014 r.). Piastuje honorowe stanowiska w South-Western University in Economics and Finance w Chengdu, Uniwersytecie Malezyjskim w Kuala Lumpur i Uniwersytecie New South Wales w Sydney. Przed ponownym podjęciem pracy akademickiej w 2011 r. zajmował szereg stanowisk w Banku Światowym.

Izba Nauk Prawnych

• Elżbieta Karska (Polska) – doktorat uzyskała w Uniwersytecie Wrocławskim (2004) i habilitację (2010). Obecnie jest związana z Uniwersytetem Kard. S. Wyszyńskiego w Warszawie. Specjalizuje się w zakresie prawa międzynarodowego, współpracuje ze Stałym Trybunałem Arbitrażowym w Hadze oraz Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasbourgu.
• Anna Łabno (Polska) – uzyskała doktorat (1985) i habilitację (1997) w Uniwersytecie Śląskim. Wśród zainteresowań naukowych mieści się polskie i porównawcze prawo konstytucyjne, w szczególności systemy sprawowania władzy z uwzględnieniem mechanizmów przekształceń ustrojowych we współczesnych państwach).
• Conor Casey (Wielka Brytania) – urodził się w 1993 roku w Północnej Irlandii. PhD uzyskał w 2020 roku w Trinity College w Dublinie. Obecnie jest związany z Uniwersytetem w Liverpoolu. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień prawa konstytucyjnego. Współpracuje w tym zakresie ze Szkołą Prawa Yale University.
• Fabrizio Giulimondi (Włochy) – związany jest z Uniwersytetem Rzymskim „La Sapienza”, gdzie piastuje stanowisko profesora. Specjalizuje się w obszarze prawa administracyjnego i prawa konstytucyjnego porównawczego. Jest członkiem międzynarodowych zespołów badawczych.
• Marius Ostrowski – uzyskał PhD w 2017 roku w Oxford University. Specjalizuje się w historii idei i historii instytucji demokratycznych w Europie. Obecnie pracując w European University Institute we Florencji (Centrum R. Schumana), zajmuje się zagadnieniami związanymi z wpływem rozwoju społecznego na ewolucję idei i instytucji demokratycznych.
• Adrian Vermeule (USA) – ukończył Harvard Law School, pracował jako profesor prawa w Szkole Prawa w Uniwersytecie Chicago, a następnie w Harvard Law School. Jest członkiem Amerykańskiej Akademii Nauk. Specjalizuje się w obszarze prawa konstytucyjnego oraz prawa administracyjnego. Jest promotorem koncepcji tzw. konstytucjonalizmu dobra wspólnego.
• Manuele Vescovi (Włochy) – uzyskał stopień doktora prawa na Uniwersytecie w Bolonii. Przez wiele lat był zaangażowany w dużych przedsiębiorstwach włoskich. Pełnił różne funkcje we władzach regionalnych regionu Toskania. Był senatorem Republiki Włoskiej.

Izba Filozofii i Teologii

• ks. Paweł Bortkiewicz (Polska) – członek Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej, profesor nauk teologicznych specjalizujący się w zakresie teologii moralnej. Wykładowca Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, następnie na Wydziale Teologicznym w Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie pełnił funkcję dziekana.
• o. Marcin Tkaczyk (Polska) – urodził się w 1976 roku w Polsce. Doktoryzował się i uzyskał habilitację w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w obszarze logiki. Był Dziekanem Wydziału Filozofii oraz prorektorem KUL.
• ks. Ireneusz Werbiński (Polska) – urodził się w 1950 roku w Polsce. Doktoryzował się w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w zakresie teologii duchowości. W tym obszarze uzyskał też habilitację w Akademii Teologii Katolickiej. Pracował w tej uczelni na Wydziale Teologicznym, a następnie współtworzył Wydział Teologiczny UMK w Toruniu. Obecnie jest związany z Akademią Jagiellońską w Toruniu.
• Piotr Wilczek (Polska) – doktoryzował się i habilitację uzyskał w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Pracował na tym uniwersytecie, a następnie w Uniwersytecie Warszawskim, gdzie kierował Ośrodkiem Badań nad Reformacją i Kulturą Intelektualną w Europie Wczesnonowożytnej. Czynny w służbie dyplomatycznej jako ambasador RP w Waszyngtonie, a obecnie w Londynie.
• kard. Gerhard Müller (Niemcy) – urodził się w 1947 roku w Niemczech. Doktoryzował się i habilitację uzyskał w Uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim. Pracował w Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium. Był biskupem Ratyzbony, prefektem Kongregacji Nauki Wiary, jest kardynałem Kościoła katolickiego.
• Tory K. Baucum (USA) – był pastorem anglikańskim w USA, pracował jako profesor w George Mason University, Fairfax. Po dokonaniu konwersji na katolicyzm zaangażował się w aktywne działania ekumeniczne, kieruje Instytutem Pokoju prowadzącym dialog międzyreligijny.
• Nigel Biggar (Wielka Brytania) – jest pastorem anglikańskim, uzyskał doktorat z teologii na Uniwersytecie w Chicago. Na Uniwersytecie w Oxfordzie prowadzi projekt „Ethics and Empire”, w którym wraz z kierowanym przez siebie zespołem bada etyczne aspekty funkcjonowania Imperium Brytyjskiego.
• Bernardo Estrada (Kolumbia) – uzyskał doktorat w teologii biblijnej w Uniwersytecie w Nawarze w Hiszpanii w 1993 roku. Był przez wiele lat związany z papieskim Uniwersytetem Santa Croce w Rzymie. Obecnie jest zatrudniony w Uniwersytecie de la Sabana w Bogocie.

Polska nauka
śladami Kopernika

Przeczytaj inne artykuły poświęcone polskiej nauce



Projekt finansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki w ramach Programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki