Gościem tego odcinaka wideocastu „Ludzie nauki” w ramach cyklu „Polska nauka śladami Kopernika” była dr hab. Joanna Dominowska, prof. SGH z Katedry Prawa Gospodarczego. Prof. Dominowska opowiedziała jakimi obszarami zajmuje się prawo gospodarcze, jak prawo nauczane jest wśród studentów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz jakimi badaniami naukowymi zajmują się prawnicy z Katedry Prawa Gospodarczego SGH. Przybliżyła też, zagadnienie, którym sama zajmuje się naukowo, a więc prawne uwarunkowania prowadzenia działalności gospodarczej przez fundacje.
Zapraszamy do wysłuchania całego odcinka wideopodcastu:
Prof. Dominowska podkreślała w rozmowie, że prawnicy w Szkole Głównej Handlowej są przede wszystkim praktykami. – Jest kilku adwokatów, są też specjaliści pracujący w rządowych ministerstwach – wskazywała.
Nas jednak przede wszystkim interesował aspekt naukowy pracy prawników. Za pomocą jakich metod badają prawo?
– Mamy metodę językowo-logiczną, najbardziej podstawową. Na podstawie sformułowań w ustawach badamy znaczenie normy prawnej, posługując się po prostu rozumieniem językowym. Mamy metodę teoretyczno-prawną, gdzie badamy w prawie teorię instytucji. Mamy wreszcie metodę historyczno-prawną, gdzie próbujemy zrozumieć regulację przez badanie, jak ona się przez lata rozwijała. Mamy metodę komparatystyczną, czyli porównawczą. Mamy metodę socjologiczną i możemy badać funkcjonowanie danej instytucji w praktyce. Możemy korzystać też z metody psychologicznej, czyli badać zachowanie ludzi względem normy prawnej – wymieniała prof. Dominowska. – Oczywiście nie robimy eksperymentów jak fizycy i nic nie wybucha nam w laboratorium, ale mamy dużo metod badawczych należących do instrumentarium nauk społecznych – dodała.
Natomiast to, że przedmiot badania, czyli samo prawo stworzyli ludzie i podlega ciągłej przemianie, prawniczka uznała za bardzo ciekawe.
– Możemy zastanawiać się nad tym, z czego te zmiany wynikają, jaka jest ich potrzeba. Prawnicy badają na przykład, dlaczego dana instytucja jest nowelizowana, w jakim kierunku jest nowelizowana, jak ta nowelizacja odpowiada potrzebie społecznej. Nie nudzimy się na pewno – podkreśliła. – Nie uważam, że to, że prawo się zmienia, utrudnia mi pracę badawczą. Właśnie wręcz pokazuje trendy, które mogę badać – dodała.
Prof. Dominowska: Tematu fundacji nigdy nie porzucę
Sama prof. Dominowska w swojej pracy badawczej zajmuje się zagadnieniem uwarunkowań prawnych dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej w trzecim sektorze, zwłaszcza przez fundacje.
– Prowadzenie działalności gospodarczej daje fundacjom niezależność i autonomiczne źródło dochodów. W dzisiejszych czasach fundacje mogą przystępować do tak dużych projektów, że nie mogą liczyć tylko na darowizny. Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej daje im przewidywalność – wskazuje prawniczka. – Oczywiście, to ma pomagać tylko w prowadzeniu działalności statutowej, dla której fundacja jest prowadzona. Dlatego badałam, czy we wszystkich fundacjach to jest pomocnicza działalność, czy przypadkiem nie jest tak, że niektóre fundacje zdominowała ich działalność gospodarcza i pozostają fundacją tylko z nazwy, bo istnieje takie niebezpieczeństwo. Na szczęście moje badania doprowadziły do takich rezultatów, że fundacje wspomagają się działalnością gospodarczą, a osoby, które je powołały, wiedzą, co jest celem ich działalności – wskazuje.
Prof. Dominowska opowiedziała w podcaście, czym jeszcze zajmowała się w badaniu fundacji od strony prawnej. – Badałam nie tylko tę działalność gospodarczą fundacji, ale również nadzór nad nimi. Nadzór nad fundacjami prowadzi państwo. Prowadziłam badanie ankietowe, pytałam w poszczególnych ministerstwach, jak ten nadzór konkretnie wygląda – wskazuje prawniczka. – Takie badania mogą być bardzo praktyczne. Ja chciałam zbadać, jak ten nadzór państwa działa w praktyce i jak można go ulepszyć, czy np. można odebrać to zadanie ministerstwom i przeprowadzać go na przykład na poziomie gmin – dodaje
Innym przedmiotem badań prawniczki z SGH są fundacje rodzinne niedawno wprowadzone do polskiego prawa. – Wkrótce będę prowadzić na SGH badanie poświęcone temu, jaką rolę w sukcesji przedsiębiorstw rodzinnych poprzez fundacje rodzinne mają kobiety. To interdyscyplinarne badanie, także z pogranicza socjologii. Czy w statutach takich fundacji są przypadki, że na przykład córka wśród synów jest wyeliminowana z sukcesji? Czy może właśnie to ona bywa jej główną postacią? Także można pod względem płci przeprowadzać takie badania – wskazuje.
Jednak podstawą badań prof. Dominowskiej pozostają tradycyjne fundacje i prowadzona przez nich działalność gospodarcza.
– Pokutuje przekonanie, że fundacją można sobie coś załatwić, ominąć prawo. Ja z tym walczę, bo nie ma już możliwości, żeby fundacja stała się wehikułem do nadużyć podatkowych czy gospodarczych. System jest tutaj domknięty i fundację musi prowadzić ktoś, kto rzeczywiście chce spełnić cel pożyteczny społecznie. I ja badam, jak to wychodzi, skąd fundacje najczęściej czerpią środki na swoją działalność. Obecnie prowadzimy badanie, w ilu różnych grantach uczestniczą fundacje, jak je zdobywają, jakiego typu są to granty i jak się z nich rozliczają – wskazuje. – Tematu fundacji nigdy nie porzucę – zapewnia rozmówczyni podcastu „Ludzie nauki”.
Polska nauka
śladami Kopernika
Przeczytaj inne artykuły poświęcone polskiej nauce
Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki”