– Fizyka odkrywa przed nami to, co zdarzyło się przed wieloma milionami lat i co do dzisiaj stanowi istotny mechanizm otaczającej nas rzeczywistości. Rozpoznanie tych zjawisk powoduje niebywałą ilość możliwości dla człowieka co do rozwoju technologicznego, co do tego, co nazywamy postępem. W istocie dzieło fizyków jest niezwykle ważne, ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju ludzkości w tym, co nazywamy współczesnością, nowoczesnością – powiedział Andrzej Duda.
Prezydent wziął udział w uroczystym spotkaniu wieńczącym konferencję naukową poświęconą problematyce fal grawitacyjnych i wręczył odznaczenia prof. Andrzejowi Trautmanowi i prof. Rogerowi Penrose'owi. Trautman otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w pracy naukowo-badawczej i za osiągnięcia w międzynarodowej współpracy naukowej, natomiast Penrose został uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej za wybitne osiągnięcia naukowe w dziedzinie fizyki, za rozwijanie polsko-brytyjskiej współpracy naukowej.
W czasie uroczystości laudację wygłosił fizyk prof. Iwo Białynicki-Birula z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN. Zakończył ją, zwracając uwagę na pewien fakt: – Nieskrępowana współpraca międzynarodowa i brak ideologicznie motywowanej ingerencji w naukę są podstawą działania nas, którzy zajmują się nauką – powiedział.
Przypomniał, że w faszystowskich Niemczech fizyka została podzielona na poprawną niemiecką i fałszywą żydowską. W rezultacie fizycy o korzeniach żydowskich zostali zmuszeni do emigracji. – Ci uczeni wylądowali w Stanach Zjednoczonych i pomogli skonstruować bombę, która zostałaby użyta przeciwko tym właśnie Niemcom, gdyby wojna nie skończyła się w maju (1945 r. - przyp. PAP), a trwała jeszcze dłużej. Oczywiście w Polsce nie jest tak źle, ale z niepokojem obserwuję ingerencję - która jest motywowana politycznie i ideologicznie - w naukę – powiedział. Zwracając się do ministra nauki i szkolnictwa wyższego Jarosława Gowina, powiedział: "Wydaje mi się, że sprawa ta wymaga jednak pewnej reakcji".
– Mamy bowiem próby zastąpienia teorii ewolucji kreacjonizmem, mamy próby zastąpienia nauk medycznych ideologicznie motywowanymi regulacjami, mamy próby zastąpienia praw aerodynamiki argumentami opartymi na parówkach i puszkach po coli. To wszystko wskazuje na to, że wymagana jest pewna zdecydowana reakcja na tego typu wtargnięcia ignorantów na teren, który jest domeną nauki – zaznaczył Białynicki-Birula.
Minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin, który zabrał głos później podczas uroczystości, zapewnił: „Doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, jak bardzo ważny - wręcz kluczowy dla nauki - jest jej międzynarodowy kontekst”. Przypomniał o bliskim mu dziedzictwie Polski Jagiellonów. – To był kraj wielu kultur, wielu narodów, wielu religii. Kraj, który był prototypem dzisiejszej Unii Europejskiej – ocenił i dodał: „Nikomu, dla kogo dziedzictwo jagiellońskie jest ważne, nie trzeba tłumaczyć, że nauka wymaga tej otwartości na kontekst międzynarodowy. I z całą pewnością w taki sposób będzie się w Polsce rozwijać”.
– Jeszcze bardziej fundamentalne dla nauki jest zapewnienie jej wolności – powiedział i przypomniał, że od października obowiązuje ustawa deregulacyjna, która - według ministra - „w naturalny sposób poszerza wolność polskich naukowców”. Gowin zaznaczył, że trwają też prace nad nową ustawą o szkolnictwie wyższym. Ma ona powstać w wyniku szerokiego dialogu ze środowiskiem akademickim, a także w wyniku dialogu wewnątrz środowiska akademickiego. – Z całą pewnością jednym z najważniejszych wektorów wyznaczających pracę nad tą ustawą będzie poszerzenie autonomii uczelni – zapowiedział minister.
Kim są nagrodzeni?
Sir Roger Penrose (ur. 1931) jest profesorem Uniwersytetu Oksfordzkiego, zajmuje się fizyką matematyczną, matematyką, a także filozofią nauki. Współpracował m.in. ze Stephenem Hawkingiem, z którym udowodnił twierdzenie o osobliwościach w ogólnej teorii względności. Wraz z Hawkingiem jest również laureatem Nagrody Wolfa w dziedzinie fizyki (1988). Badacz dokonał w swojej karierze wielu przełomowych odkryć (m.in. sformułował teorię twistorów, czy hipotezę kosmicznej cenzury dotyczącej natury osobliwości we Wszechświecie).
Prof. Andrzej Trautman (ur. 1933) jest członkiem PAN, emerytowanym profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. W swojej pracy badawczej zajmował się m.in. ogólną teorią względności czy pracami z zakresu fizyki matematycznej. W latach 50. XX w. podał argumenty przemawiające za istnieniem fal grawitacyjnych i możliwością ich detekcji. Zwrócił też uwagę na związki między własnościami fal grawitacyjnych i przenoszeniem przez nie informacji.