Czy trzecia płeć istnieje? Biolog wyjaśnia

Czy trzecia płeć istnieje? Biolog wyjaśnia

Zdj. ilustracyjne
Zdj. ilustracyjne Źródło: Shutterstock
Temat płci, wydawać by się mogło, że oczywisty, z różnych powodów – politycznych, światopoglądowych, religijnych i neoreligijnych czy w związku z popularyzacją medycyny – staje się gorący. Niestety rzadko wypowiadają się o nim biolodzy (w przeciwieństwie do polityków i aktywistów), którzy jak nikt mają kompetencje, by ten temat rozjaśniać i o nim informować. Czym jest płeć?

Płeć to grupa rozchodzących dwubiegunowo cech, wyróżniających się odmiennością genetyczną, gonadami i produkowanymi przez nie komórkami rozrodczymi oraz narządami płciowymi. W przypadku człowieka płeć na poziomie genetycznym to obecność lub brak genu SRY (oraz chromosomu Y). Stąd też wynika twierdzenie, że owy gen determinuje płeć u człowieka. Jest to pewne uproszczenie, bo w dalszy rozwój tkanek płciowych zaangażowane są masy innych genów, a pozostałe (nieliczne) geny leżące na chromosomie Y są nie bez znaczenia dla morfologii i funkcjonalności płci męskiej, ale ten jest kluczowy. Jeśli go brakuje (przez delecję, czyli mutację polegającą na braku danej sekwencji genetycznej lub przez mutację czyniącą go niefunkcjonalnym), to nawet ktoś z kariotypem 46XY nie rozwinie się w mężczyznę.

Drugim kryterium płci są gonady, czyli jądra i jajniki oraz produkowane przez nie komórki płciowe: oocyty (komórki jajowe) i spermatocyty (plemniki).

Trzecim elementem składającym się na płeć są narządy płciowe. Dalsze cechy płciowe, takie jak statystyczne różnice wzrostu, względnej objętości tkanki tłuszczowej i mięśniowej, owłosienie ciała czy niektórych elementów mózgu, to dymorfizm płciowy.

Niektórzy mylą płeć z dymorfizmem płciowym, traktując wszystko, jako „płeć” – cechy dymorficzne często dla uproszczenia przekazu określane są płcią np. hormonalną, zewnętrzną czy mózgu – stąd warto wiedzieć, że są to inne, choć powiązane ze sobą zjawiska.

Artykuł został opublikowany w 2/2021 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.