International Atomic Energy Agency, IAEA (Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej) 27 sierpnia opublikowała krótki raport na temat programu nuklearnego Korei Północnej. Od lat działania Pjongjangu w zakresie atomu były owiane tajemnicą, raz Korea Północna groziła swoim wrogom, że użyje broni masowego rażenia, a raz wykonywała ruch w kierunku Zachodu (i sąsiadów z południa), deklarując, że mogłaby odstąpić od programu. Takie koncyliacyjne kroki Pjongjang zapowiadał zwłaszcza w trakcie rozmów z USA, gdy prezydentem Stanów Zjednoczonych był Donald Trump. Ostatecznie jednak nie wypracowano wiążącego porozumienia z Kim Dzong Unem.
Światowa opinia publiczna wie niewiele o działaniach Korei Północnej między innymi dlatego, że ta nie jest członkiem IAEA. Agencja „wizytuje” obiekty nuklearne państw członkowskich, przykładem mogą być wyjazdy jej ekspertów np. do białoruskiego Ostrowca, gdzie działa już elektrownia jądrowa. Ostatni raz inspektorzy IAEA byli w Korei Północnej w 2009 roku, ale zostali wydaleni z kraju.
IAEA: Korea Północna znowu uruchomiła reaktor jądrowy
Przez ostatnie lata o działaniach Pjongjangu było trochę ciszej: ostatnie testy nuklearne (znane państwom Zachodu) odnotowano w 2017 roku.
Tymczasem jak wskazuje w swoim raporcie IAEA, Korea Północna najprawdopodobniej w lipcu 2021 roku uruchomiła ponownie reaktor jądrowy Jongbjon o mocy 5 MW. Reuters podkreśla, że zdaniem ekspertów ten 5-megawatowy reaktor jest w stanie produkować pluton, który później może być wykorzystywany w broni jądrowej.
„Od początku lipca pojawiły się pewne wskazania, jak np. zrzut wody chłodzącej” – czytamy w raporcie IAEA. IAEA zwróciła też uwagę na to, że sporo dzieje się na terenie kopalni i fabryki w Pjongsan (to tam Korea Północna ma wydobywać i produkować uran), a także w Kangson, gdzie ma wzbogacać uran.
Jenny Town, z projektu 38 North, monitorującego wydarzenia w Korei Północnej, powiedziała agencji Reutera: – Nie ma sposobu, by dowiedzieć się, dlaczego reaktor wcześniej nie działał, chociaż w ciągu ostatniego roku trwały prace nad zbiornikiem wodnym, aby zabezpieczyć wystarczającą ilość wody dla systemów chłodzenia.
Eksperci w swoich analizach mogą opierać się jedynie na zdjęciach satelitarnych (to na ich podstawie wnioski o ponownym uruchomieniu reaktora wysnuła IAEA), przez co podkreślają, że to dopiero pierwsze doniesienia i trudno opisać je szerzej. – Jeden z problemów z Koreą Północną jest taki, że ludzie trochę przywykli do tego (że ta ma broń nuklearną – red.) i trochę zapomnieli. To się działo od jakiegoś czasu – mówił CNN Jeffrey Lewis, specjalista z Middlebury Institute of International Studies.