W środę 15 września prezydent USA Joe Biden podczas konferencji prasowej, razem z obecnymi zdalnie premierami Wielkiej Brytanii, Borisem Johnsonem, i Australii, Scottem Morrisonem, ogłosił podpisanie nowego porozumienia, w ramach którego te trzy państwa będą wymieniać się technologiami, zwłaszcza militarnymi.
Joe Biden, ogłaszając podpisanie paktu, mówił o Australii i Wielkiej Brytanii jako „najbliższych sojusznikach” Stanów Zjednoczonych. O samym porozumieniu trójstronnym powiedział: – W ramach głównego celu AUKUS, ruszamy z rozmowami z Australią w sprawie budowy łodzi podwodnych z napędem jądrowym.
Wspomniany przez Bidena AUKUS to już półoficjalna nazwa paktu, jest to akronim pochodzący od pierwszych liter nazw państw, które podpisały porozumienie (Australia, United Kingdom i United States – red.).
Pakt AUKUS, by zapewnić pokój w regionie Indo-Pacyfiku. Chiny reagują
Podczas konferencji, na której ogłaszano powstanie tego paktu trójstronnego, przywódcy państw wyjaśniali, że AUKUS ma na celu poprawę bezpieczeństwa w regionie Indo-Pacyfiku i ułatwić wymianę informacji, współpracę technologiczną, zwłaszcza w zakresie wojskowości.
Takie deklaracje sprawiły, że od razu zaczęto spekulować, czy przypadkiem porozumienie nie jest wymierzone przeciwko Chinom, które z roku na rok coraz prężniej działają w regionie. Choć przedstawiciele administracji Bidena zaprzeczają, jakoby pakt był wymierzony w kogokolwiek, a o Chinach ani słowem nie wspomniano, to BBC pisze wprost:
„Te trzy państwa obawiają się rosnącej potęgi Chin i ich obecności w regionie Indo-Pacyfiku”.
Podpisanie porozumienia nie przeszło bez echa w Pekinie. Tuż po jego ogłoszeniu rzecznik chińskiej ambasady w Stanach Zjednoczonych oświadczył:
„(Państwa – red.) nie powinny tworzyć bloków, których działanie wymierzone jest w interesy stron trzecich lub im szkodzących. Powinni otrząsnąć się z tej zimnowojennej mentalności i uprzedzeń ideologicznych”.
Porozumienie AUKUS. Bez Nowej Zelandii i umowy z Francją
Jednocześnie ogłoszenie tego sojuszu obronnego pociągnęło za sobą szereg konsekwencji dla... Francji. Australijska marynarka miała podpisaną jeszcze w 2016 roku umowę na budowę 12 łodzi podwodnych wspólnie z Francją (kontrakt opiewał na 31 miliardów euro). Ten projekt miał wcześniej pewne opóźnienia, natomiast podpisanie AUKUS doprowadził do zerwania go.
Z kolei „The Guardian” zwraca uwagę na to, że do porozumienia nie przystąpiła Nowa Zelandia, a także Kanada. Premier Nowej Zelandii Jacinda Ardern powtórzyła, że długofalowa polityka jej kraju, by unikać broni jądrowej czy jednostek z napędem jądrowym, nie zmieniła się. Takie jednostki dalej – co podkreśliła Ardern – mają mieć zakaz pojawiania się na wodach Nowej Zelandii.
Ardern, pytana, czy AUKUS zmienia coś w dotychczasowych relacjach między państwami, odpowiedziała: – W żadnym wypadku nie zmieniają się nasze dotychczasowe więzi w zakresie bezpieczeństwa, czy współpracy wywiadów między tymi trzema krajami, także z Kanadą.
Czy Nowozelandczykom zaproponowano w ogóle podpisanie umowy? – Nie kontaktowano się z nami, ale i ja nie oczekiwałam, że tak się stanie – mówiła Ardern.