Najnowsze badania opublikowane w renomowanym czasopiśmie „Neurology” przez American Academy of Neurology podkreślają, że nadmierna senność w ciągu dnia może być wczesnym objawem pogorszenia funkcji poznawczych u osób starszych.
Badanie, prowadzone przez dr Victoire Leroy i zespół z Albert Einstein College of Medicine w Nowym Jorku, wykazało, że osoby doświadczające problemów ze snem mogą być bardziej narażone na rozwój zespołu motorycznego ryzyka poznawczego (MCR), który może prowadzić do demencji. Wyniki te mają istotne znaczenie dla wczesnej diagnozy i profilaktyki zaburzeń poznawczych.
Znaczenie snu dla zdrowia poznawczego
„Nasze odkrycia podkreślają potrzebę przeprowadzania badań przesiewowych pod kątem problemów ze snem” – podkreśla dr Leroy. Na ich podstawie „ludzie mogą uzyskać pomoc w zakresie problemów ze snem i zapobiec pogorszeniu funkcji poznawczych w późniejszym okresie życia”.
Sen jest niezwykle istotny dla zdrowia psychicznego i fizycznego, a badania wykazują, że jego jakość wpływa na wiele aspektów naszego funkcjonowania, w tym na pamięć, koncentrację i nastrój. Jego brak lub zaburzenia mogą wpływać na występowanie demencji.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) alarmuje, że ta właśnie choroba znajduje się wśród dziesięciu głównych przyczyn zgonów w Stanach Zjednoczonych, a jej rozpowszechnienie wciąż rośnie. Choroba Alzheimera, będąca najczęstszą formą demencji, dotknęła 6,9 miliona Amerykanów w 2022 roku, a według prognoz liczba ta wzrośnie do niemal 14 milionów do 2060 roku.
Badanie na temat MCR i senności w ciągu dnia
Zespół Leroy badał związek między problemami ze snem a występowaniem MCR – zespołu zidentyfikowanego w 2013 roku, charakteryzującego się spowolnionym chodem oraz problemami z pamięcią, ale bez typowych objawów demencji. Osoby dotknięte MCR są dwukrotnie bardziej narażone na rozwój demencji w porównaniu do osób bez tego zespołu.
Badanie objęło 445 osób w wieku powyżej 65 lat, które mieszkały we wspólnotach, nie mając jeszcze zdiagnozowanej demencji. Na początku badania uczestnicy wypełniali kwestionariusze dotyczące nawyków związanych ze snem, w tym trudności z zasypianiem, częstych przebudzeń w nocy oraz korzystania z leków na sen.
Oceniano także poziom senności w ciągu dnia, pytając uczestników o sytuacje, w których mieli trudności z utrzymaniem przytomności, na przykład podczas prowadzenia samochodu czy podczas posiłków.
Na początku badania 42 uczestników, czyli niemal 9,5% grupy, miało zespół MCR. W trakcie trzyletniego okresu badań u kolejnych 36 osób rozwinął się ten zespół. Badacze zwrócili szczególną uwagę na osoby określane jako „źle śpiące” – 77 osób, co stanowiło 39,8% badanej kohorty. Wyniki pokazały, że osoby te były bardziej narażone na rozwój MCR w porównaniu do tych, które nie zgłaszały problemów ze snem.
Znaczenie senności w ciągu dnia
Kluczowym odkryciem badania jest to, że osoby cierpiące na nadmierną senność w ciągu dnia były trzykrotnie bardziej narażone na wystąpienie MCR. Co więcej, osoby, które doświadczały zmęczenia wpływającego na ich codzienne funkcjonowanie, były szczególnie podatne na ryzyko rozwoju tego zespołu.
Osoby te zgłaszały trudności z entuzjastycznym podejściem do zadań, a ich prędkość chodzenia była mierzona przy użyciu bieżni, co umożliwiło ocenę ich kondycji fizycznej i zdolności motorycznych.
„Należy przeprowadzić więcej badań, aby przyjrzeć się związkowi między problemami ze snem a pogorszeniem funkcji poznawczych oraz roli, jaką odgrywa zespół motorycznego ryzyka poznawczego” – podkreśla Leroy. Badanie sugeruje, że interwencje, które poprawią jakość snu u osób starszych, mogą przyczynić się do opóźnienia lub zapobiegania wystąpieniu zaburzeń poznawczych.
Mechanizmy łączące sen i funkcje poznawcze
Badacze zaznaczają, że ich praca ma charakter obserwacyjny i nie można jednoznacznie stwierdzić, że zła jakość snu prowadzi do rozwoju MCR, a następnie do demencji. Zaobserwowano jednak związek ryzyka, co stanowi impuls do dalszych badań.
„Potrzebujemy również badań wyjaśniających mechanizmy, które łączą te zaburzenia snu z zespołem motorycznego ryzyka poznawczego i pogorszeniem funkcji poznawczych” – dodaje Leroy.
Znaczenie badań przesiewowych
Wyniki badania Leroy i jej zespołu zwracają uwagę na konieczność badań przesiewowych wśród osób starszych. Senność w ciągu dnia, choć powszechnie ignorowana jako „naturalna” u osób starszych, może być istotnym wskaźnikiem ryzyka demencji.
Wczesna identyfikacja problemów ze snem może pomóc lekarzom i opiekunom skoncentrować się na interwencjach, które mogą zapobiec pogorszeniu funkcji poznawczych. National Institute on Aging wspiera badania nad snem i zdrowiem poznawczym, promując rozwój narzędzi diagnostycznych i programów interwencyjnych dla seniorów.
Czytaj też:
Wystarczy to robić dwa razy w tygodniu, a zmniejszy się ryzyko demencjiCzytaj też:
Japońscy seniorzy piją go litrami i nie mają kłopotów z pamięcią. „Napój samurajów” chroni przed demencją