O tej książce jest głośno. „To raport z piekła kobiet. Poruszająca lektura”

O tej książce jest głośno. „To raport z piekła kobiet. Poruszająca lektura”

Kobieta z książką, zdjęcie ilustracyjne
Kobieta z książką, zdjęcie ilustracyjne Źródło: Pexels / Rahul Shah
Przyszedł czas rewidowania opowieści o historii Polski. Próby zmienienia punktu patrzenia na naszą historię z magnacko-szlacheckiego na bardziej egalitarny, podejmowane były od dawna, ale nigdy wcześniej nie miały takiej siły jak teraz. Współczesny ferment symbolicznie zaczęła „Ludowa historia Polski” Adama Leszczyńskiego z 2020 roku i wkrótce po niej ukazała się cała seria prac młodego pokolenia historyków, socjologów i kulturoznawców, którzy wyzwolili się spod wpływu – znów symbolicznie mówiąc – Trylogii Sienkiewicza i przyjrzeli się dokładniej temu, jaką rolę odgrywał w tej historii lud. Teraz mamy falę książek dziennikarskich drążących temat, a wśród nich głośne ostatnio „Chłopki. Opowieść o naszych babkach” Joanny Kuciel-Frydryszak.

Tadeusz Boy-Żeleński to, jak wiadomo, nie tylko współpracownik kabaretu „Zielony balonik” i tłumacz kanonu literatury francuskiej na polski, ale także lekarz i – jak się wtedy mawiało – społecznik. Sporo pisał o sytuacji kobiet w dwudziestoleciu międzywojennym, zwłaszcza o dostępie do aborcji i opieki okołoporodowej. Wtedy użył sformułowania „piekło kobiet” i nawet zatytułował tak jedną ze swoich książek. Ta fraza – niestety – świetnie pasuje do książki Joanny Kuciel-Frydryszak.

Tym piekłem było życie kobiet na wsi, które Kuciel-Frydryszak opisuje nie szczędząc drastyczności, jakie były nie do uniknięcia, jeśli chciała – a chciała, bo w tym zawiera się sens jej książki – pokazać prawdę, oczywiście w takim zakresie, jaki dzisiaj jest możliwy. Historia mieszkańców wsi, a zwłaszcza kobiet nie była spisywana, niewiele się zachowało świadectw pisanych, więc ważnym źródłem zdobywania wiedzy jest pamięć dziedziczona – to, co tytułowe babki opowiedziały swoim córkom i wnuczkom. Pozostały też tu i ówdzie jakieś pamiętniki, drobne zapiski, relacje społeczników, którzy trafiali na wsie, reportaże z epoki i – co ważne – materiały pozostawione przez badaczy wsi, którzy przeprowadzali ankiety i tzw. badania terenowe, ale to już głównie w czasach powojennych.

Autorka snuje więc swoją „opowieść o naszych babkach” splatając ją z pozyskanych i wyszukanych relacji oraz stwarzających dla nich kontekst historyczny i społeczny danych np. demograficznych. Powstała z tego narracja wartka i poruszająca, która układa się w zbiorowy portret mieszkanek wsi sprzed około stu lat. Opowieść o skrajnie trudnym życiu w wyniszczających warunkach.

Cały artykuł dostępny jest w 37/2023 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.