Wiosna 2023 roku. Pasaż Wiecha, czyli deptak za Domami Centrum w samym sercu Warszawy. Kolejka ciągnie się na ponad pół kilometra. Stoją w niej właściwie tylko dziewczyny – nastolatki i dzieci. Młodszym z nich towarzyszą rodzice. Wygląda to na zlot youtuberów albo tiktokerów, ewentualnie spotkanie z jakąś piosenkarką, której ksywę starsi musieliby googlować. Tym razem chodzi jednak o literaturę. A konkretnie o literaturę young adult, czyli z definicji taką głównie dla osób w wieku 12-18 lat.
Nastoletni tłum do centrum stolicy przyciągnęło zorganizowane w ramach Targów Książki Empiku spotkanie z Weroniką Marczak. To autorka słynnej serii „Rodzina Monet”. Kilka miesięcy wcześniej została nagrodzona Bestsellerem Empiku 2022 dla Pisarki Roku. W Pasażu Wiecha stanął pop-up zaaranżowany na pokój głównej bohaterki książek Marczak. Sesja trwała 13 godzin. Empik poinformował, że było to prawdopodobnie najdłuższe takie spotkanie w 75-letniej historii firmy. Autorka rozdała w tym czasie ponad 1700 autografów.
Organizatorzy i bywalcy targów książki w ostatnich dwóch-trzech latach przyzwyczaili się do takich widoków. W maju 2023 i 2024 roku Targi Książki i Mediów VIVELO odbywały się na warszawskim Stadionie Narodowym. Średnia wieku w okolicach obiektu była wówczas znacznie niższa niż przed koncertami Harry’ego Stylesa czy Taylor Swift. Nie było chyba w ostatnich latach muzyka, który przyciągnąłby tyle nastoletnich Polek co niewiele od nich starsze autorki książek. Szanse na podobną frekwencję w tej grupie wiekowej pojawiłyby się może, gdyby na Narodowym zaśpiewała influencerka Julia Żugaj. Swoją drogą, ona też napisała powieść young adult. I przyjechała na warszawskie targi jako autorka. Kolejki mógł jej pozazdrościć nawet Remigiusz Mróz.
Autorki YA, jak skrótowo określa się kategorię young adult, urosły do rangi literackich celebrytek. Numer jeden to Marczak. W pewnym momencie tylko nieznacznie ustępowała jej Katarzyna Barlińska, znana jako „Pizgacz” lub „P.S. Herytiera”. O niej głośno zrobiło się za sprawą serii „Hell”. Zanim wydała swoją pierwszą książkę, publikowała na Wattpadzie. To platforma, na której każdy może zamieścić swoją twórczość. Tam przygodę z pisaniem zaczynało większość gwiazd YA, obok wymienionych także Marta Łabęcka, Aleksandra Negrońska, Weronika Ancerowicz czy Natalia Fromuth. Wszystkie są przed trzydziestką. Na Wattpadzie debiutowały jako nastolatki (oprócz Marczak).
O kontrowersjach wokół young adult powiedziano i napisano już wystarczająco. Zwolennicy innych nurtów literackich zarzucają tej kategorii szmirowatość. Obrońcy YA odpowiadają: dzięki niej dzieciaki przynajmniej cokolwiek czytają. Zaniepokojeni rodzice zwracają uwagę na fragmenty niekoniecznie odpowiednie dla najmłodszych odbiorców. Pojawiają się zarzuty wobec wydawców – o infantylizację rynku dla łatwych zysków.
A w tle pobrzmiewa pytanie: ile potrwa jeszcze to szaleństwo?
Wygląda na to, że właśnie się kończy. Może nawet już się skończyło.
Mróz znów przed „Rodziną Monet”
Literatura young adult całkowicie zdominowała polski rynek wydawniczy w 2023 roku.
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.