Życie z jodem

 

Naukowcy z Akademii Rolniczej w Krakowie opracowali metodę wzbogacania pasz jodem. Pierwiastka tego nie brakuje w pożywieniu Polaków, gdyż od 1997 r. cała sól sprzedawana w kraju jest jodowana. Gdyby jednak na rynek trafiły jaja, mleko i mięso z jodem, mogłoby dojść do przedawkowania tego pierwiastka u osób, które jedzą tych produktów dużo.
Światowa Organizacja Zdrowia uznała jod za jeden z pierwiastków, którego przyjmowanie w odpowiedniej ilości jest niezbędne do prawidłowego rozwoju i utrzymania dobrego stanu zdrowia. W Polsce dodawanie jodu do soli rozpoczęto w 1935 r. w województwie krakowskim i już po kilku latach odnotowano spadek liczby zachorowań na tarczycę. Jodowanie soli wznowiono dwa lata po wojnie w województwie krakowskim, później na Śląsku i w środkowej części kraju. Gdy zrezygnowano z niego w 1980 r., częstość występowania wola wzrosła. Jak wynika z badań przeprowadzonych jeszcze w połowie lat 90., ok. 80 proc. polskich uczniów i tyle samo kobiet ciężarnych otrzymywało w pożywieniu zbyt mało jodu. W niektórych szkołach na południu Polski powiększenie tarczycy wykryto wtedy u przeszło połowy uczniów.
- Od trzech lat zgodnie z zarządzeniem ministra zdrowia Polska jest jednym z nielicznych krajów na świecie, który joduje całą sól spożywczą dostarczaną do sklepów. Wcześniej podobny sposób profilaktyki wprowadziły też Austria, Czechy i Słowacja - informuje prof. Zbigniew Szybiński, kierownik Kliniki Endokrynologii Collegium Medicum w Krakowie. Natomiast prof. Fran˜ois Delange, dyrektor generalny Międzynarodowej Komisji ds. Kontroli Zaburzeń Spowodowanych Niedoborem Jodu, polski model likwidacji tego problemu uważa za optymalny, ponieważ każdy mieszkaniec naszego kraju otrzymuje codziennie wraz z pokarmem podobną ilość tego pierwiastka. Pozwoli to w ciągu 5-10 lat zlikwidować choroby wywołane jego niedoborem.
W Polsce widoczne są już pierwsze efekty profilaktyki jodowej. Z badań ultrasonograficznych tarczycy przeprowadzonych w odstępie pięciu lat przez Klinikę Endokrynologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie wśród uczniów szkół z południa kraju wynika, że u połowy dzieci, u których wcześniej stwierdzono powiększenie tarczycy, wole cofnęło się całkowicie, a u reszty zaobserwowano jego zmniejszenie się o 60-90 proc.
Ustalone proporcje zaspokajają dzienne zapotrzebowanie tego pierwiastka u dorosłych (150 mikrogramów). Większej ilości jodu (200-250 mikrogramów dziennie) potrzebują kobiety w ciąży i matki karmiące. Powinny one uzupełniać jego niedobór odpowiednią dietą bogatszą w ryby morskie, nabiał, jaja, warzywa i owoce.
Niektórzy sądzą, że sól jodowana powoduje reakcje uczuleniowe i chętniej kupują sól przyprawową bez jodu. - Te obawy są całkowicie nieuzasadnione. Stosowana dawka (20-40 miligramów na kilogram soli) nie ma żadnych właściwości uczulających, pierwsze takie objawy odnotowywane są dopiero przy stężeniu tysiąc razy większym. Nadczynność tarczycy może się ujawnić u osób z guzkami tego narządu lub w utajonej chorobie Gravesa-Basedowa, w wyniku przyjmowania dużej ilości jodu pochodzącego z innych źródeł, między innymi środków kontrastowych stosowanych w radiologii, preparatów witaminowych i wód mineralnych - wyjaśnia prof Andrzej Lewiński, specjalista krajowy w dziedzinie endokrynologii, koordynator Narodowego Programu Eliminacji Niedoboru Jodu.
Ponad 10 mln Polaków ma powiększoną tarczycę w wyniku niedoboru jodu. Profilaktyka jodowa najlepsze efekty daje u dzieci, ponieważ likwiduje wole w ciągu kilku lat. U osób dorosłych schorzenie to wymaga już leczenia farmakologicznego. Badania epidemiologiczne prowadzone w ramach Narodowego Programu Eliminacji Niedoboru Jodu miały odpowiedzieć na pytanie, czy zmiany chorobowe wywołane niedoborem jodu cofają się zgodnie z przewidywaniami i jak dostarczane codziennie dawki jodu oddziałują na dzieci, dorosłych i kobiety w ciąży. Niestety, istnieje obawa, że Ministerstwo Zdrowia nie da pieniędzy na dalsze finansowanie programu.