Przewrót umysłowy

Depresję może wywołać pozornie niegroźny uraz głowy, ujawniający się po 10, 30, a nawet 50 latach! Czterdziestoletni mężczyzna zaczął odczuwać wahania nastroju po wstrząśnieniu mózgu, jakiego doznał 20 lat wcześniej - prawdopodobnie od uderzenia krążka podczas gry w hokeja na lodzie. Do zaburzeń psychicznych po wielu latach może również dojść u osób, które na skutek uderzenia w głowę straciły przytomność i co najmniej przez jeden dzień miały kłopoty z pamięcią - wykazały badania dr. Traceya Holsingera z Duke University.
W psychiatrii szykuje się rewolucja. Dotychczas wydawało się, że podłożem depresji jest niewłaściwe wydzielanie serotoniny i dopaminy - neuroprzekaźników, od których w znacznym stopniu zależy samopoczucie człowieka. Teraz okazuje się, że powoduje ją także kurczenie się hipokampu, ośrodka mózgu odpowiedzialnego za pamięć i emocje. Stosowane od wielu lat leki przeciwdepresyjne zarówno modyfikują wydzielanie neuroprzekaźników, jak i przyspieszają regenerację hipokampu. Wyjaśnia to, dlaczego te środki skutkują dopiero po upływie kilku tygodni. Gdyby przywracały jedynie równowagę biochemiczną mózgu, poprawa powinna następować znacznie szybciej - już po kilku dniach.
Uszkodzenia mózgu mogą być przyczyną także innych chorób psychicznych, takich jak schizofrenia i nerwica natręctw. Prof. Paul Thompson z University of California w Los Angeles ustalił przy użyciu rezonansu magnetycznego (NMR), że schizofrenię zapoczątkowuje niewielki ubytek w płacie ciemieniowym położonym w tylnej części mózgu. Wyzwala on lawinę zdarzeń - postępujące spustoszenie mózgu. Chorzy w ciągu roku tracili ponad 1 proc. szarych komórek w tym obszarze mózgu, po czym proces destrukcyjny rozszerzał się na sąsiedni płat skroniowy. Po sześciu latach ubytki w płacie ciemieniowym sięgały nawet 10 proc., równocześnie nasilały się objawy choroby. Chorzy wykazywali najpierw zaburzenia myślenia i odczuwania emocji, potem mieli omamy słuchowe, zaburzenia ruchu, zdarzały się im wybuchy agresji.
Inne uszkodzenia mózgu, na przykład zanik tzw. zakrętów w okolicy czołowej i skroniowej kory mózgowej, powodują nagłe zmiany osobowości. Jest to jeden z objawów tzw. choroby Picka. Cierpiąca na nią pięćdziesięcioletnia ekstrawagancka kobieta przestała odwiedzać sklepy z markową odzieżą i zaczęła się ubierać w pawilonach z używanymi ubraniami. Pizza i hamburgery zaczęły bardziej jej smakować niż wykwintne potrawy kuchni francuskiej. Inna sześćdziesięciotrzyletnia pacjentka przez całe życie była prawicową aktywistą. Gdy zapadła na chorobę Picka, całkowicie zmieniła poglądy polityczne: nagle uznała, że wszystkich republikanów należałoby usunąć z tego świata.
Uczonym nie udało się jedynie wykryć, jakie zaburzenia są odpowiedzialne za agresywne zachowania. Wprawdzie prof. Adrian Raine, psychopatolog z Uniwersytetu Southern California, zauważył u kryminalistów cierpiących na antyspołeczne zaburzenia osobowości pomniejszoną korę przedczołową, ale wykryto ją także u ludzi, którzy nigdy nie weszli w konflikt z prawem. Nie zauważono też specyficznych zakłóceń w mózgu, występujących wyłącznie u psychopatów. Nie ma jednak wątpliwości, że badania aktywności poszczególnych jego struktur już wkrótce umożliwią wykrywanie skłonności do chorób psychicznych przed pojawieniem się pierwszych niepokojących objawów, takich jak złe samopoczucie, urojenia i omamy, a także obsesyjne mycie rąk i sprzątanie mieszkania.