Program bezpieczeństwa

W czasie sejmowej debaty na temat bezpieczeństwa państwa dla niektórych posłów najważniejsza była sprawa moich cotygodniowych felietonów. Skoro są one źródłem informacji o działaniach podejmowanych w ministerstwie, to chciałbym dzisiaj przybliżyć Państwu program zwalczania przestępczości, który zostanie przez rząd przedłożony Sejmowi wraz z projektem budżetu na rok 2000. Jego założenia przedstawiłem podczas wspomnianej debaty w Sejmie. W ostatnim dziesięcioleciu, mimo ciągłego wzrostu zagrożeń w wielu kategoriach przestępstw, nie powstał żaden kompleksowy program poprawy stanu bezpieczeństwa państwa. Nikt też nie koordynował działań poszczególnych służb i organów, choć liczba podmiotów uprawnionych do czuwania nad stanem bezpieczeństwa stale się powiększała. Zróżnicowanie zagadnień, z jakimi spotykają się w swoich działaniach służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo, wymagają natomiast precyzyjnego systemu koordynacji. Konieczne jest zatem stworzenie kompleksowego programu poprawy stanu bezpieczeństwa, obejmującego zmiany organizacyjne i legislacyjne, zarówno w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, jak i w innych resortach. Zakładając, że tempo wzrostu wydatków budżetowych na bezpieczeństwo państwa zostanie utrzymane, działania mojego resortu będą zmierzały przede wszystkim do zwiększenia wykrywalności przestępstw. Zahamowaniu muszą ulec zagrożenia ze strony przestępczości zorganizowanej, liczba przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu oraz fala kradzieży. Muszą zostać utrzymane pozytywne tendencje w zakresie bezpieczeństwa na drogach, poprawy zdolności interwencyjnych i ratowniczych, skrócenia czasu postępowań oraz poprawy sytuacji w zakresie ścigania i skuteczności wymiaru sprawiedliwości w Warszawie i innych aglomeracjach miejskich. Wśród zmian legislacyjnych, które będą sukcesywnie przygotowywane w MSWiA, należy wymienić konieczność nowelizacji ustawy o Straży Granicznej. Należy nadać jej uprawnienia policyjne, w tym możliwość stosowania technik operacyjnych. Część z nich, na przykład możliwość kontrolowania stanu technicznego pojazdów, Straż Graniczna uzyskała już kilka dni temu. Ważnymi inicjatywami z punktu widzenia kontroli ruchów migracyjnych będą także przygotowywane projekty ustaw o ewidencji ludności i urzędzie migracyjnym. Konieczna jest także regulacja prawna poszerzająca możliwości stosowania przez policję technik operacyjnych. Zmiany te pozwoliłyby na stworzenie tzw. wywiadu finansowego, a tym samym pozbawienie zorganizowanych grup przestępczych możliwości legalizacji pieniędzy pochodzących z działalności przestępczej. Uprawnienia takie mogłyby być realizowane przez wyspecjalizowaną agendę Ministerstwa Finansów. To tylko niektóre przykłady projektów zmian, które mogą wpłynąć na poprawę stanu bezpieczeństwa i usprawnić pracę policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Obrony Cywilnej. Wiele zaproponowanych inicjatyw legislacyjnych należy jednak do kompetencji innych ministerstw, szczególnie resortu sprawiedliwości i finansów. Istotne są na przykład odpowiednie zmiany w kodeksie postępowania karnego, pozwalające zracjonalizować wysiłki policji w ściganiu sprawców drobnych przestępstw i skoncentrować jej uwagę na sprawach szczególnie ważnych. Konieczne jest również wprowadzenie w sprawach drobnych, gdzie orzekanie nie stanowi zwykle wielkiego problemu, instytucji sądów grodzkich, co przyczyni się do skrócenia czasu postępowań. Aby stworzyć skuteczny program poprawy bezpieczeństwa, można wybrać powrót do państwa kontrolującego wszelkie aspekty życia obywateli albo budowanie państwa obywatelskiego. Wprowadzając reformę policji i administracji, wybraliśmy model demokratyczny, w którym społeczeństwo obywatelskie jest głównym sprzymierzeńcem policji. Model ten wywodzi się przecież z programu "Solidarności". Wybór ten - chociaż trudny, bo nie przynoszący natychmiastowych efektów - został przez społeczeństwo zaakceptowany. Świadczą o tym najlepiej badania opinii publicznej, niezmiennie obdarzającej organy bezpieczeństwa dużym zaufaniem. Wiem, że zadanie, którego się podjąłem, jest niezwykle trudne, ale w perspektywie dwóch, trzech lat możliwe do zrealizowania. Dobrym przykładem jest Nowy Jork, gdzie sławny już dzisiaj program poprawy bezpieczeństwa wprowadzano przez sześć lat. Skuteczne wdrożenie takiego programu w Polsce będzie wymagać wielu przedsięwzięć, zwłaszcza legislacyjnych. Konieczna jest do ich przeprowadzenia rzetelna współpraca wszystkich ugrupowań parlamentarnych, a także przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej. Realizacja programu zwalczania przestępczości powinna stać się również wyzwaniem dla mediów, które prowadząc akcję na rzecz upowszechnienia postaw odpowiedzialności obywatelskiej, reagowania na akty przemocy, współpracy obywateli z organami ścigania, mogą wydatnie się przyczynić do poprawy stanu bezpieczeństwa. Mam nadzieję, że z uwagi na znaczenie problemu gotowość udziału w jego rozwiązywaniu będzie zjawiskiem trwałym, także wśród czytelników moich felietonów.