SZTUKA
Kosmos przeszłości
To nie jest typowa wystawa, jaką prezentuje się w galerii sztuki. „Kosmos wzywa” jest raczej zaproszeniem do muzeum techniki i nauki. Potężne – z dzisiejszej perspektywy – komputery MERA 9150 z 1972 r. czy AKAT-1 z 1959 r., teleskopy, instalacje elektryczne, a w tle rozmawiający z sobą kosmici. Według wizji z tamtych lat w przyszłości, czyli dziś, mieliśmy mieszkać w ciągnących się przez całą planetę „miastach liniowych” albo podwieszanych, modułowych megalopolis. Ludzi mieliśmy tworzyć – dzięki transplantologii widzianej okiem Frankenstei na – jednego z kilku, jak w filmie „Przekładaniec” Andrzeja Wajdy, na podstawie scenariusza Stanisława Lema. Twórczość tego pisarza wyznacza linię narracyjną wystawy. Głównie do niej nawiązują pokazane tu ilustracje, plakaty i kilka filmów science fiction. W tym fragment „Milczącej gwiazdy”, propagandowej realizacji z 1959 r., z której, dzięki prezentacji w polskiej i międzynarodowej wersji, wyłania się kontekst zimnowojennego świata. Fantazje o lotach w kosmos, fascynacja cybernetyką i ideą stworzenia „ludzkich maszyn” były też ucieczką od przyziemnej rzeczywistości PRL. Inspirowały nie tylko samych naukowców, ale i artystów. Dlatego Wojciecha Fangora poznajemytu nie jako malarza, lecz człowieka konstruującego teleskopy i obserwatoria astronomiczne. Przez chwilę można ulec wrażeniu, że znaleźliśmy się w przestrzeni pełnej archaicznych przedmiotów. Jednak wizja – jak z ilustracji do „Księgi robotów” Lema autorstwa Daniela Mroza – zespolenia człowieka z maszyną staje się nam coraz bliższa. Robot oczywiście wygląda inaczej. Dziś choćby smartfon jest przedłużeniem naszej ręki, a często i umysłu. Pytanie tylko, czy poza fascynacją zostało w nas chociaż trochę lęku przed tym, kto kim tak naprawdę kieruje. Anna Maziuk
„KOSMOS WZYWA! SZTUKA I NAUKA W DŁUGICH LATACH SZEŚĆDZIESIĄTYCH”, ZACHĘTA, WARSZAWA, DO 28 WRZEŚNIA
KSIĄŻKA
Góry sprzed lat
Być może albumów zakopiańskich i tatrzańskich jest zbyt wiele. Pomysł stworzenia książkowego katalogu »Tatrzańska Atlantyda« wynika z przesytu tym, co spodziewane” – pisze we wstępie do albumu autor, Piotr Mazik. W imponującym wydawnictwie zebrał obrazy mniej oczywiste. Odtworzył góry sprzed lat. Pierwsze czarno-białe fotografie pochodzą z początku wieku XX. Mazik pokazuje powolny proces okiełznywania gór. Kryją się tu szacunek dla natury – imponującej, ale i nieprzewidywalnej – a przede wszystkim dawny etos mieszkańców Podhala, ich stroje (te prawdziwe, nie z występów folkowych kapel), kultura, hart ducha. „Tatrzańska Atlantyda” to hołd dla tej części Polski i jej mieszkańców. Warto po nią sięgnąć. Zarówno próbując zrozumieć fenomen młodopolskiej fascynacji góralszczyzną, jak i – tym bardziej – przed wizytą w dzisiejszym Zakopanem.
„TATRZAŃSKA ATLANTYDA” zdjęcia dawnego Zakopanego
Krzysztof Kwiatkowski
„TATRZAŃSKA ATLANTYDA”, PIOTR MAZIK, WYDAWNICTWO TATRZAŃSKI PARK NARODOWY, MUZEUM TATRZAŃSKIE
DVD
Artyści i szaleństwo
Trwa festiwal T-Mobile Nowe Horyzonty. Ci, którzy nie wybierają się do Wrocławia, mogą odkryć „nowohoryzontowe” kino dzięki boksowi z najciekawszymi filmami zeszłej edycji. Aż cztery z siedmiu propozycji są opowieściami o artystach. Fascynująca jest tu „Camille Claudel 1915” Brunona Dumonta — historia rzeźbiarki, partnerki Rodina. Peter Greenaway w „Goltzius and the Pelikan Company” zadaje pytanie o wolność sztuki. Gustav Deutsch przez pryzmat losów aktorki w inspirowanym obrazami Edwarda Hoppera filmie „Shirley – wizje rzeczywistości” pokazuje kilkadziesiąt lat historii Ameryki. Ciekawie na tle tych dzieł wypadają propozycje bardziej szalone – narkotyczny trans dokumentalisty w Ameryce Południowej z „Chore ptaki umierają łatwo” Nicholasa Facklera czy nawiązujące do ludowych podań „Niebiańskie żony Łąkowych Maryjczyków” Aleksieja Fedorczenki (zwycięzca TNH). A finałem tej podróży po współczesnym kinie artystycznym jest gejowski thriller psychologiczny „Nieznajomy nad jeziorem” Alaina Guiraudie. Intrygująca przeprawa. Krzysztof Kwiatkowski
BOX T-MOBILE NOWE HORYZONTY, 7 FILMÓW, SNH
TVP
Godzina „W”
W 70. ROCZNICĘ POWSTANIA warszawskiego telewizyjna Dwójka wyemituje pilot serialu „Czas honoru – Powstanie”. Twórcy cofają się do wydarzeń sierpnia 1944 r. W pierwszym odcinku bohaterowie serialu szykują się do walki. W rolach głównych ponownie wystąpią m.in. Jan Wieczorkowski, Maciej Zakościelny, Antoni Pawlicki i Agnieszka Więdłocha.
„CZAS HONORU - POWSTANIE” 1 sierpnia w TVP2
FILM
W sieci strachu
Gry wywiadów, walka z terroryzmem, inwigilowanie środowisk islamskich fundamentalistów. Anton Corbijn, ekranizując głośną książkę Johna Le Carrégo, pokazuje, że tylko pozornie ten świat buzuje od adrenaliny. W „Bardzo poszukiwanym człowieku” podpatruje codzienność komórki odpowiedzialnej za rozpracowywanie zachodnich kontaktów Al-Kaidy. Pełną biurowej pracy, użerania się z politykami i służbami innych państw. Kiedy do Hamburga trafia Czeczen Issa Karpow, agencja zaczyna go śledzić. Funkcjonariusze mają nadzieję, że jego tropem dotrą do kluczowych postaci ruchów terrorystycznych. W rzeczywistości jednak zarówno przeszłość, jak i plany Karpowa pozostają zagadką. A we wszystko wplątana jest prawniczka – idealistka pragnąca stanąć w obronie starającego się o azyl imigranta. Corbijn tworzy gęstą, duszną atmosferę. Pokazuje świat, w którym nikt nikomu nie może zaufać. Grę, w której życie jednostki uwikłane jest w sieć polityki, gdzie łatwo można poświęcić człowieka dla sprawy albo dla triumfalnego spektaklu medialnego. Bo tłem dramatu jest Zachód. Pełen strachu, sparaliżowany zamachami na World Trade Center, szukający zemsty. Autor głośnego „Control” znów sprawną ręką prowadzi aktorów – Robin Wright, Ninę Hoss, Rachel McAdams, Willema Dafoe. Przede wszystkim jednak w „Bardzo poszukiwanym człowieku” ostatnią kreację stworzył Philip Seymour Hoffman. Jak zwykle głęboką i nieoczywistą. W facecie, który mógłby dołączyć do galerii zapijaczonych detektywów z thrillerów, odnajduje niuanse, odkrywa kolejne warstwy jego psychiki, nurkuje coraz głębiej w jego emocjach. „Może właśnie to było jego przekleństwem. Grając, spalał się, wręcz rozpadał się w imię tego, co robił” – komentuje reżyser filmu. „Bardzo poszukiwany człowiek” to szorstki, chłodny, ale trzymający w napięciu thriller. W klasycznym stylu, ale mocno zakorzeniony we współczesnych realiach.
BARDZO POSZUKI- WANY CZŁOWIEK thriller epoki terroryzmu
Krzysztof Kwiatkowski
„BARDZO POSZUKIWANY CZŁOWIEK”, REŻ. ANTON CORBIJN, FORUM FILM POLAND
DVD
Nowy start
W „DRUGIM ŻYCIU KRÓLA” COLIN FIRTH wciela się w najnudniejszego faceta Ameryki, szefa oddziału firmy kurierskiej, rozwodnika z przedmieść. Nagle coś w nim pęka. Rzuca wszystko, wyrabia fikcyjny dowód, przypadkiem spotyka pokiereszowaną przez los Emily Blunt. Ale film nie jest tylko obrazem kryzysu wieku średniego. Staje się opowieścią o życiowych niespełnieniach i zaniedbaniach. Nieco sentymentalną, ale ładną. Krzysztof Kwiatkowski
„DRUGIE ŻYCIE KRÓLA”, REŻ. DANTE ARIOLA, KINO ŚWIAT
FILM
Gwiezdne wojny
WAKACJE, JAK ZAWSZE, NALEŻĄ DO HOLLY- WOODZKICH SUPERPRODUKCJI o ratowaniu świata. „Strażnicy galaktyki” to jeden z takich obrazów. Tym razem ludzkość znajduje się w zagrożeniu przez tajemniczy artefakt o niezwykłej mocy. Są tu pojedynki, dziwne postacie (drzewokształtny humanoid) i dużo efektów specjalnych. Są też gwiazdy, m.in. Vin Diesel. KK
„STRAŻNICY GALAKTYKI”, REŻ. JAMES GUNN, DISNEY
MUZYKA
Co dalej, Jack
SOLOWE PROJEKTY MUZYKÓW GRAJĄCYCH NA CO DZIEŃ W ZE- SPOŁACH to zawsze w połowie próba zdyskontowania osiągniętej popularności na własną rękę i związana z nią okazja podzielenia się ze światem własnymi, autorskimi pomysłami. Jack Antonoff ma jeszcze trzecią misję – pokazanie, że jego muzyczny świat nie kończy się bynajmniej na pop-rockowej, nagrodzonej Grammy grupie Fun. Widać tu miłość do lat 80., nie tylko w warstwie elektronicznej, nostalgię ą la Arcade Fire i do wybrednych bardzo, jeśli chodzi o gościnne występy, gości typu... Yoko Ono. Nagrana ewidentnie bez żadnego ciśnienia płyta jest tak udana, że teraz Jack stoi przed nie lada dylematem z kręgu quo vadis. Piotr Metz
THE BLEACHERS STRANGE DESIRE SONY
MUZYKA
Klasyka znów w cenie
NALEŻY PRZYJĄĆ, ŻE MUZYCZ- NY ZEGAR BYCIA TRENDY i cool pełny obrót robi co mniej więcej 20-25 lat. Świetnym tego przykładem jest odkrycie na nowo kultowego kiedyś w naszym kraju zespołu Cocteau Twins. Nie jestem zwolennikiem mądrzenia się po upływie ćwierć wieku, ale faktem jest, że wydana właśnie na nowo para klasycznych płyt grupy: „Blue Bell Knoll” i przede wszystkim „Hea ven or Las Vegas” broni się wciąż znakomicie i dopiero teraz widać wpływ, jaki wywarła na całe pokolenie muzyków. O słuchaczach nie wspominając. Znacie, to posłuchajcie. Warto. Piotr Metz
COCTEAU TWINS BLUE BELL KNOLL/ HEAVEN OR LAS VEGAS SONIC
KSIĄŻKA
Nie tylko porto
PORTUGALIA LEDWIE WYSTAJE ZZA HISZPA- NII – nie tylko geograficznie. Wiemy o niej mało, kojarzy się potocznie z porto, fado, kryzysem gospodarczym i Cristianem Ronaldo. „Szkice portugalskie” Renaty Gorczyńskiej, zbiór esejów podróżnych, pozwalają trochę rozwiać tę ignorancję. Bo Portugalia – niegdyś kolonialne imperium, dziś melancholijna atlantycka prowincja – zasługuje na uwagę choćby tym, jak bardzo różni się od Śródziemnomorza, z którym bywa nagminnie identyfikowana. Gorczyńska zjechała ten kraj wszerz i wzdłuż, z każdą wędrówką coraz lepiej go pojmując, wyłapując kulturowe konteksty, zagłębiając się w długie trwanie tej odległej ziemi. Piotr Kofta
RENATA GORCZYŃSKA, SZKICE PORTUGALSKIE, ZESZYTY LITERACKIE 2014
KSIĄŻKA
Sekrety Bretanii
CHOĆ TRUDNO W TO UWIERZYĆ PO LEK- TURZE, Jean-Luc Bannalec, autor tej nastrojowej powieści detektywistycznej rozgrywającej się w południowej Bretanii, naprawdę nazywa się Jörg Bong i jest Niemcem, literaturoznawcą i redaktorem. „Śmierć w Pont-Aven” miała być pewnie odskocznią od profesjonalnych zajęć Herr Bonga, lecz stała się w Niemczech bestsellerem. Słusznie, to porządnie napisana książka, klasyczny kryminał bardziej w duchu Agathy Christie niż współczesnych krwawych thrillerów. Jeśli szukacie miłej wakacyjnej lektury, zaryzykujcie znajomość z komisarzem Geor ges’em Dupin. Piotr Kofta
JEAN-LUC BANNALEC, ŚMIERĆ W PONT-AVEN, PRZEŁ. ELŻBIETA KALINOWSKA, CZARNE 2014
TOP 10 KINO
1. „Samoloty 2”
reż. Roberts Gannaway
DISNEY
2. „Jak wytresować smoka 2”
reż. Dean DeBlois
IMPERIAL CINEPIX
3. „Step Up: All in 3D”
reż. Trish Sie
MONOLITH FILMS
4. „Transformers: Wiek zagłady”
reż. Michael Bay
UIP
5. „Ewolucja planety małp”
reż. Matt Reeves
IMPERIAL CINEPIX
6. „Gang wiewióra”
reż. Peter Lepeniotis
MONOLITH FILMS
7. „Noc oczyszczenia: Anarchia”
reż. James DeMonaco
UIP
8. „Przychodzi facet do lekarza”
reż. Danny Boon
MONOLITH FILMS
9. „Zbaw nas ode złego”
reż. Scott Derrickson
UIP
10. „Pożądanie”
reż. Lisa Azuelos
KINO ŚWIAT
DANE WEDŁUG STATYSTYK MULTIKINA DOTYCZĄ OKRESU 18-20.07.2014
TOP 10 MUZYKA
1. „The Very Best Of”
Diana Krall
VERVE/UNIVERSAL MUSIC PL
2. „Mini World”
Indila
UNIVERSAL MUSIC PL
3. „Składam się z samych powtórzeń
Artur Rojek
KAYAH/AGORA
4. „Ultraviolence”
Lana del Ray
POLYDOR UK/UNIVERSAL MUSIC PL
5. „Dadadam”
Perfect
POLSKIE RADIO/WARNER MUSIC PL
6. „RMF FM Muzyka najlepsza pod słońcem”
Różni wykonawcy
POMATON/WARNER MUSIC PL
7. „Ghost Stories”
Coldplay
WARNER MUSIC/WARNER MUSIC PL
8. „Redeemer of Souls”
Judas Priest
SONY MUSIC PL
9. „X”
Ed Sheeran
WARNER MUSIC/WARNER MUSIC PL
10. „Komponując siebie”
Sylwia Grzeszczak
GORGO/WARNER MUSIC PL
TOP 10 KSIĄŻKI
1. „Wyspa na prerii”
Wojciech Cejrowski
ZYSK I S-KA
2. „Dary anioła. Tom 6. Miasto niebiańskiego ognia”
Cassandra Clare
MAG
3. „Woziłam arabskie księżniczki”
Jayne Amelia Larson
SPOŁECZNY INSTYTUT WYDAWNICZY „ZNAK”
4. „Ten jedyny”
Emily Giffin
OTWARTE
5. „Zdrada”
Paulo Coelho
DRZEWO BABEL
6. „101 najlep szych restauracji i ho teli w Polsce”
Magda Gessler
RINGIER AXEL SPRINGER POLSKA
7. „Gwiazd naszych wina”
John Green
BUKOWY LAS
8. „Uczta dla wron. Cienie śmierci”
George R.R. Martin
ZYSK I S-KA
9. „Czesałam ciepłe króliki”
Dariusz Zaborek
CZARNE
10. „Dla Ciebie wszystko”
Katarzyna Michalak
LITERACKIE
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.