SKANER

POLSKA I ŚWIAT

100, 200... 1000 lat temu

JAKUB MIELNIK

POLSKA: 1916

Cesarze Niemiec i Austro-Węgier zapowiadają utworzenie niepodległego państwa polskiego. Na wieść o tej deklaracji podobną obietnicę składa także car Mikołaj II.

ŚWIAT:

W Monachium powstaje firma BMW, Brytyjczycy i Francuzi ustalają obowiązujące do dziś granice państw na Bliskim Wschodzie, a rosyjskie socjalistki ogłaszają 8 marca Dniem Kobiet.

1816

POLSKA:

Stanisław Staszic zakłada pierwszą wyższą uczelnię techniczną w Kielcach, ar Aleksander powołuje do życia Uniwersytet Warszawski.

ŚWIAT:

W Rzymie premiera „Cyrulika ewilskiego” Rossiniego, rgentyna staje się niepodległym państwem, flota brytyjska atakuje Algier, niszcząc pirackie statki i zabijając 6 tys. ludzi.

1416

POLSKA: Polska dyplomacja na soborze w Konstancji znajduje zrozumienie dla toczonej od dziesięcioleci wojny z zakonem krzyżackim. Sprzyjający Krzyżakom krakowski dominikanin Jan Falkenberg staje przed inkwizycją za traktat szkalujący Polskę i króla Jagiełłę. Kierujący polską delegacją arcybiskup Mikołaj Trąba jest jednym z kandydatów na papieża.

ŚWIAT: Koczowniczy Kipczacy napadają i niszczą Kijów, mordując jego mieszkańców.

Bitwa pod Grunwaldem

1516

Obraz H. Boscha

POLSKA: Koniec cywilizacji Jagiellonów, rok wcześniej Zygmunt Stary i Władysław II Jagiellończyk zgadzają się oddać Habsburgom władzę w Czechach i na Węgrzech w razie bezpotomnej śmierci Władysława.

ŚWIAT: Umiera Hieronim Bosch, papież Leon X ustanawia odpusty, które staną się bezpośrednią przyczyną buntu Marcina Lutra i powstania

1616

POLSKA: Dzieło „O obrotach sfer niebieskich” Mikołaja Kopernika trafia do „Indeksu ksiąg zakazanych”, skreślone zostanie dopiero ponad 200 lat później.

ŚWIAT: Umierają Szekspir i Cervantes, w Holandii powstaje Duńska Kompania Wschodnioindyjska – pierwsza ponadnarodowa korporacja na świecie.

1216

Dominik Guzman

POLSKA: Biskup krakowski Wincenty Kadłubek próbuje zainicjować w Polsce dyskusję na temat celibatu księży i uniezależnienia się od władzy świeckiej.

ŚWIAT: Dominik Guzman zostaje pierwszym generałem nowo powołanego zakonu, nazwanego od jego imienia dominikanami.

1316

POLSKA:

Próbując odzyskać kontrolę nad Pomorzem, Władysław Łokietek wdaje się w sojusz z Danią, Szwecją i Norwegią, co kończy się najazdem Brandenburczyków na Wielkopolskę.

ŚWIAT: Władcą Litwy zostaje Giedymin, dziadek Władysława Jagiełły i twórca średniowiecznej potęgi Wielkiego Księstwa Litewskiego.

1116

POLSKA: Bolesław Krzywousty przywraca panowanie Polski nad Pomorzem Gdańskim.

ŚWIAT: Bizantyjczycy i krzyżowcy gromią siły Turków seldżuckich na Bliskim Wschodzie.

Wyprawa krzyżowa

1016

Kazimierz Odnowiciel

POLSKA: Rodzi się Kazimierz Odnowiciel, który przywróci władzę centralną i chrześcijaństwo zmiecione pogańskim powstaniem w Polsce.

ŚWIAT: Jarosław Mądry po pokonaniu brata Świętopełka staje się jedynym władcą Rusi Kijowskiej, która pod jego rządami osiągnie szczyt swojej potęgi.

Ile Paryż zapłaci za zamachy

Francuska branża turystyczna szacuje straty, na które naraziły ją listopadowe zamachy terrorystyczne. Według firmy analitycznej ForwardKeys potencjalni turyści odwołali 21 proc. biletów lotniczych do Paryża, a liczba nowych rezerwacji hotelowych spadła o 27 proc. W efekcie walcząc o klienta, hotele obniżają ceny – niektóre nawet o 30 proc. O średnio 5 proc. spadły ceny biletów do Paryża z USA. Uderzenie w turystykę (z pewnością zamierzone przez terrorystów) może spowodować straty rzędu 1,5 mld euro (dotąd same tylko linie lotnicze Air France straciły 55 mln euro). Szczególnie dotkliwe jest to dla Paryża, który w ostatnich latach był jednym z najczęściej odwiedzanych miast na świecie. Turystyka we Francji (z dużym udziałem stolicy) ma aż 9-proc. udział w PKB; w tej branży pracuje do dziesiąty Francuz. Jak długo może trwać efekt strachu wywołany terroryzmem? Według World Travel and Tourism Council średni okres trwania „turystycznej traumy” to 13 miesięcy. Jednak w przypadku Londynu i Madrytu odstraszający efekt zamachów utrzymywał się krócej, dlatego we Francji powrót do stanu zbliżonego do normalnego powinien nastąpić już latem. Niestety, ofiarą terroryzmu pada turystyka nie tylko we Francji. Wielu turystów z Ameryki, Australii i Azji rezygnuje w ogóle z wyjazdów do Europy. Dlatego jak obliczają analitycy z firm City Index i Allianz Global Investors, branża turystyczna w pozostałych krajach europejskich z powodu zagrożenia terroryzmem może stracić nawet 800 mln euro. JG

UNIA EUROPEJSKA

Gasnąca gwiazda Tuska

DONALD TUSK JEST ZBYT MAŁO AKTYWNY JAKO PRZEWODNICZĄCY RADY EUROPEJSKIEJ – uważa zdecydowana większość Polaków pytanych przez CBOS. Niskim notowaniom byłego lidera PO nie towarzyszy natomiast spadek poparcia dla UE. MAD

KSIĄŻKI

Szymborska bohaterką komiksu

WIERSZE WISŁAWY SZYMBORSKIEJ spodobały się nie tylko polskim czytelnikom i jurorom Nagrody Nobla. Alice Milani, młoda Włoszka, córka bibliotekarki, narysowała liczący ponad 140 plansz komiks o życiu noblistki zatytułowany „Si dą il caso che io sia qui”, czyli „Zdarzyło się, że jestem”. Rysunkowa opowieść o małżeństwie poetki, życiu w słynnym Domu Literatów w Krakowie, codzienności w Polsce na przełomie lat 40. i 50. ukazała się we Włoszech jesienią 2015 r. Na 27 stycznia zapowiadana jest polska edycja nakładem wydawnictwa Znak Emotikon. Tytuł: „Wisława Szymborska. Życie w obrazkach”.

ROZRYWKA

Szampańska zabawa na sylwestrze Polsatu

Po raz dziewiąty „Sylwestrowa Moc Przebojów” zabrzmi setką przebojów. Po raz pierwszy odbędzie się w sercu Katowic – na placu Honorowym przed Spodkiem. Na gigantycznej multimedialnej scenie wystąpią m.in. Enej, Urszula, Blue Café, Wilki, Golec uOrkiestra, Mesajah, Michał Wiśniewski i Stefano Terrazzino. Zabrzmią takie hity, jak „My Słowianie” Donatana i Cleo, „Bałkanica” Adama Asanowa z zespołem, „Płynie w nas gorąca krew” Bajmu czy „Prawy do lewego” Kajah. Ola Gintrowska zaśpiewa swój debiutancki przebój „Missing”. Swoją 40. rocznicę będzie świętował zespół, który roztańczył świat, królowie disco – Boney M. Mogli obchodzić jubileusz w Moskwie albo Nowym Jorku, ale wybrali Katowice.

„SYLWESTROWA MOC PRZEBOJÓW” Z KATOWIC Z NAJWIĘKSZYM KARAOKE ŚWIATA – 31 GRUDNIA, GODZ. 20.00, TYLKO W TELEWIZJI POLSAT

KRAJE

Powrót Miss Iraku

W BAGDADZIE PO RAZ PIERWSZY OD 40 LAT ODBYŁY SIĘ WYBORY MISS IRAKU. Koronę królowej piękności założyła 20-letnia zielonooka studentka ekonomii z Kirkuku Shaima Qassim. Najpiękniejszą Irakijkę po raz ostatni wybierano w 1972 r. Później zastrzeżenia wobec „naruszającego moralność publiczną pokazu” zgłaszały albo władze za czasów reżimu Saddama Husajna, albo radykałowie religijni. Mniejsze konkursy organizowano lokalnie albo w ramach promocji firm, ale ich zwyciężczynie nie mogły brać udziału w wyborach Miss Świata. Zastrzeżenia zawsze budził pokaz w strojach bikini, co dla arabskich konserwatystów jest właściwie nagością. Ostatecznie organizatorzy konkursu z niego zrezygnowali (podobnie jak z poczęstunku dla gości z alkoholem), ale i tak nie obyło się bez kłopotów po tym, jak w październiku otrzymali pogróżki ze strony islamistów zapowiadających podłożenie bomby w hotelu, gdzie będą się odbywały wybory. Kilkanaście uczestniczek wolało wycofać się przed finałem. Shaima Qassim stwierdziła jednak, że „nie da się zastraszyć, bo jej kraj potrzebuje normalności i radości”. Zdradziła też, że w walce z ISIS zginęli jej dwaj bracia służący w policji. JG