Zdrowie ludzi zależy także od tego ,czy w kraju panuje klimat wzrastającej frustracji, czy też klimat nadziei
Tytuł tego szkicu sugeruje, że istnieje związek między zdrowiem a przemianami ekonomicznymi. Chciałbym wskazać na mechanizmy, które przez bodźce ekonomiczne prowadzą do zmian w stanie zdrowia społeczeństwa. Ekonomia zdrowia jest ważną częścią ekonomii. Dlatego ekonomiści mają sporo do powiedzenia w tej materii.
Co się kryje za zmianami wskaźników zdrowotności? Najważniejsze są tzw. czynniki ryzyka, takie jak spożycie tytoniu i alkoholu, dieta oraz tryb życia. Wszystkie te elementy dotyczą zbiorowych zachowań milionów ludzi, które z kolei są przedmiotem analizy ekonomistów. Co kryje się za zmianami zachowań ludzkich z punktu widzenia zdrowia?
Pierwszy czynnik ekonomiczny to zmiany relacji cen oraz dostępności towarów, na przykład obniżka cen tłuszczów roślinnych w porównaniu z cenami tłuszczów zwierzęcych. To bardzo potężne narzędzie, oddziałujące każdego dnia na zachowania milionów ludzi. Zmiany względnych cen mogą być skutkiem ogólnej polityki gospodarczej. Tak stało się w Polsce w pierwszym okresie reformy dzięki liberalizacji cen i handlu zagranicznego. Niektóre z tych zmian są także wynikiem celowej polityki w sferze ochrony zdrowia, na przykład wzrost opodatkowania wyrobów tytoniowych.
Drugi czynnik ekonomiczny to efekty dochodowe. Struktura konsumpcji zależy w dużej mierze od poziomu dochodów. Wraz ze wzrostem dochodu zachodzą zmiany w tej strukturze. Ludzie o wyższych dochodach prowadzą - przeciętnie rzecz biorąc - zdrowszy tryb życia niż biedniejsi. A zatem wzrost gospodarczy jest istotny dla poprawy stanu zdrowia społeczeństwa.
Trzecim czynnikiem ekonomicznym są warunki i zachowania w miejscu pracy. Plagą państwowych molochów było na przykład tolerowanie picia alkoholu w miejscu pracy. Pijani pracownicy są narażeni na zwiększone ryzyko wypadków. Spożycie alkoholu w Polsce zmalało m.in. dlatego, że prywatni właściciele i kierownicy bardziej dbają o wydajność pracy, co pośrednio pociąga za sobą pozytywne efekty zdrowotne, czyli mniej wypadków przy pracy.
Czwarty czynnik ekonomiczny wiąże się ze stanem środowiska naturalnego. Typowa socjalistyczna struktura produkcji była szkodliwa zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska. Postsocjalistyczne zmiany strukturalne na rzecz czystszej produkcji mają więc znaczenie dla zdrowia. Naukowcy, dziennikarze i mass media odgrywają dużą rolę w informowaniu społeczeństwa, co jest dobre dla zdrowia. Trzeba jednak pamiętać, że pro- zdrowotna informacja i perswazja nie przyniesie pożądanych efektów, jeżeli nie będzie odpowiednich warunków ekonomicznych. Na nic zda się zachęcanie do jedzenia świeżych owoców, jeśli są one niedostępne na rynku. Tylko wówczas, gdy te dwa czynniki działają jednocześnie, mogą przynosić korzyści dla zdrowia. Pozostaje jeszcze jedna siła - psychologia transformacji. Myślę, że zdrowie ludzi zależy również od tego, czy w kraju panuje klimat wzrastającej frustracji, czy też klimat nadziei. Dochodzę do takich wniosków zwłaszcza wtedy, kiedy porównuję sytuację w Rosji i w Polsce. Od kilku lat poprawiają się niektóre ważne wskaźniki zdrowotności społeczeństwa, a w tym samym czasie jest mnóstwo skarg na służbę zdrowia. Jeśli zatem coś trzeba leczyć, to przede wszystkim właśnie ten dział. Jak więc można wyjaśnić poprawę stanu zdrowotności w Polsce?
Po pierwsze - zdrowsze produkty, na przykład cytrusy, stały się bardziej dostępne dla milionów ludzi.
Po drugie - spadek PKB był w Polsce najmniejszy spośród krajów przechodzących transformację. Nasz kraj też pierwszy rozpoczął wychodzenie z dołka. Osiągnięto również najszybsze wśród większych państw bloku wschodniego tempo wzrostu gospodarczego.
Po trzecie - nastąpiły zmiany w miejscu pracy. Należy przypuszczać, że mniejsza tolerancja dla picia alkoholu jest związana z prywatyzacją i wzrostem konkurencji na rynku pracy.
Po czwarte - nastąpiły radykalne zmiany w strukturze produkcji w związku z reformami gospodarczymi. Zmniejszyła się liczba sektorów, które są najbardziej szkodliwe dla środowiska, co spowodowało poprawę stanu środowiska naturalnego w tych częściach Polski, które były najbardziej zanieczyszczone, szczególnie na Górnym Śląsku. Wszystkie te zmiany czynników ekonomicznych - zmiany relacji cen, wzrost dochodu, zmiany struktury produkcji i przemiany w miejscu pracy - są ściśle związane z reformami gospodarki. Można więc powiedzieć, że te reformy są generalnie dobre zarówno dla konsumentów, jak i dla zdrowia obywateli.
Co się kryje za zmianami wskaźników zdrowotności? Najważniejsze są tzw. czynniki ryzyka, takie jak spożycie tytoniu i alkoholu, dieta oraz tryb życia. Wszystkie te elementy dotyczą zbiorowych zachowań milionów ludzi, które z kolei są przedmiotem analizy ekonomistów. Co kryje się za zmianami zachowań ludzkich z punktu widzenia zdrowia?
Pierwszy czynnik ekonomiczny to zmiany relacji cen oraz dostępności towarów, na przykład obniżka cen tłuszczów roślinnych w porównaniu z cenami tłuszczów zwierzęcych. To bardzo potężne narzędzie, oddziałujące każdego dnia na zachowania milionów ludzi. Zmiany względnych cen mogą być skutkiem ogólnej polityki gospodarczej. Tak stało się w Polsce w pierwszym okresie reformy dzięki liberalizacji cen i handlu zagranicznego. Niektóre z tych zmian są także wynikiem celowej polityki w sferze ochrony zdrowia, na przykład wzrost opodatkowania wyrobów tytoniowych.
Drugi czynnik ekonomiczny to efekty dochodowe. Struktura konsumpcji zależy w dużej mierze od poziomu dochodów. Wraz ze wzrostem dochodu zachodzą zmiany w tej strukturze. Ludzie o wyższych dochodach prowadzą - przeciętnie rzecz biorąc - zdrowszy tryb życia niż biedniejsi. A zatem wzrost gospodarczy jest istotny dla poprawy stanu zdrowia społeczeństwa.
Trzecim czynnikiem ekonomicznym są warunki i zachowania w miejscu pracy. Plagą państwowych molochów było na przykład tolerowanie picia alkoholu w miejscu pracy. Pijani pracownicy są narażeni na zwiększone ryzyko wypadków. Spożycie alkoholu w Polsce zmalało m.in. dlatego, że prywatni właściciele i kierownicy bardziej dbają o wydajność pracy, co pośrednio pociąga za sobą pozytywne efekty zdrowotne, czyli mniej wypadków przy pracy.
Czwarty czynnik ekonomiczny wiąże się ze stanem środowiska naturalnego. Typowa socjalistyczna struktura produkcji była szkodliwa zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska. Postsocjalistyczne zmiany strukturalne na rzecz czystszej produkcji mają więc znaczenie dla zdrowia. Naukowcy, dziennikarze i mass media odgrywają dużą rolę w informowaniu społeczeństwa, co jest dobre dla zdrowia. Trzeba jednak pamiętać, że pro- zdrowotna informacja i perswazja nie przyniesie pożądanych efektów, jeżeli nie będzie odpowiednich warunków ekonomicznych. Na nic zda się zachęcanie do jedzenia świeżych owoców, jeśli są one niedostępne na rynku. Tylko wówczas, gdy te dwa czynniki działają jednocześnie, mogą przynosić korzyści dla zdrowia. Pozostaje jeszcze jedna siła - psychologia transformacji. Myślę, że zdrowie ludzi zależy również od tego, czy w kraju panuje klimat wzrastającej frustracji, czy też klimat nadziei. Dochodzę do takich wniosków zwłaszcza wtedy, kiedy porównuję sytuację w Rosji i w Polsce. Od kilku lat poprawiają się niektóre ważne wskaźniki zdrowotności społeczeństwa, a w tym samym czasie jest mnóstwo skarg na służbę zdrowia. Jeśli zatem coś trzeba leczyć, to przede wszystkim właśnie ten dział. Jak więc można wyjaśnić poprawę stanu zdrowotności w Polsce?
Po pierwsze - zdrowsze produkty, na przykład cytrusy, stały się bardziej dostępne dla milionów ludzi.
Po drugie - spadek PKB był w Polsce najmniejszy spośród krajów przechodzących transformację. Nasz kraj też pierwszy rozpoczął wychodzenie z dołka. Osiągnięto również najszybsze wśród większych państw bloku wschodniego tempo wzrostu gospodarczego.
Po trzecie - nastąpiły zmiany w miejscu pracy. Należy przypuszczać, że mniejsza tolerancja dla picia alkoholu jest związana z prywatyzacją i wzrostem konkurencji na rynku pracy.
Po czwarte - nastąpiły radykalne zmiany w strukturze produkcji w związku z reformami gospodarczymi. Zmniejszyła się liczba sektorów, które są najbardziej szkodliwe dla środowiska, co spowodowało poprawę stanu środowiska naturalnego w tych częściach Polski, które były najbardziej zanieczyszczone, szczególnie na Górnym Śląsku. Wszystkie te zmiany czynników ekonomicznych - zmiany relacji cen, wzrost dochodu, zmiany struktury produkcji i przemiany w miejscu pracy - są ściśle związane z reformami gospodarki. Można więc powiedzieć, że te reformy są generalnie dobre zarówno dla konsumentów, jak i dla zdrowia obywateli.
Więcej możesz przeczytać w 51/1998 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.