„Semper Fidelis”, czyli za co Lwów odznaczono Orderem Virtuti Militari

"Tu codziennie walczyć trzeba było o nadzieję, codziennie walczyć o siłę wytrwania. I kiedym ja, jako sędzia wojskowy dający nagrody, odznaczający ludzi, myślał nad kampanią pod Lwowem, to wielkie zasługi waszego miasta oceniłem tak, jak gdybym miał jednego zbiorowego żołnierza i ozdobił Lwów Krzyżem Orderu "Virtuti Militari", tak że wy jesteście jedynym miastem w Polsce, które z mojej ręki, jako Naczelnego Wodza, za pracę wojenną, za wytrzymałość otrzymało order". To słowa marszałka Józefa Piłsudskiego, który 22 listopada 1920 roku dokonał uroczystego odznaczenia Lwowa i odebrał defiladę wojskową na rynku galicyjskiej stolicy. Wtedy odznaczono również indywidualnie 162 lwowiaków. Najmłodszym kawalerem Orderu Virtuti Militari został 13-letni Antoś Petrykiewicz.

Lwów jako pierwsze i jedyne miasto w II RP został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari. Dewizą bohaterskiego miasta do dzisiaj pozostaje "Semper Fidelis". Analizując wydarzenia, które miały miejsce zaraz po odzyskaniu przez Polskę niepodległości można stwierdzić, że były moralne, militarne i polityczne podstawy do tego, aby uhonorować Lwów Orderem Virtuti Militari. To miasto okazało się wierne. Udowodniło, że czuje się związane z Polską. Walki toczone w obronie Lwowa były także przejawem ratowania polskości. Alternatywą było, że miasto przejmą Ukraińcy, a potem po chwili odbiją je bolszewicy.

Mówiąc o bohaterskiej obronie Lwowa trzeba cofnąć się do 1918 roku. W powojennej Europie Ukraińcy dążyli do niepodległości. Utworzono tajny Ukraiński Komitet Wojskowy, który wydał rozkaz zdobycia przez wojsko władzy we Lwowie. Z kolei 3 listopada w ukraińskiej części miasta powołano Polski Komitet Narodowy. Polacy postawili skuteczny opór. Do 22 listopada 1918 r. w walkach w służbach pomocniczych uczestniczyło ponad 6 tysięcy osób. Była to głównie młodzież, którą nazywamy Orlętami Lwowskimi. 25 listopada w mieście powstał polski Tymczasowy Komitet Rządzący. Jego zadaniem było sprawowanie tymczasowej władzy w Galicji Wschodniej. W skład Komitetu weszli m.in. Edward Dubanowicz, Artur Hausner i Ernest Adam.

 Polskie Termopile

Do połowy 1919 roku trwało oblężenie Lwowa przez oddziały ukraińskie. Zakończyło się ono po przybyciu regularnych wojsk polskich z odsieczą. Nie był to jednak koniec walk o polskość miasta. W czasie wojny polsko-bolszewickiej na Lwów nacierała 1 Armia Konna pod dowództwem Siemiona Budionnego. Potrzebny był kolejny zryw ludności, aby odeprzeć wroga. 17 sierpnia 1920 roku miała miejsce bitwa pod Zadwórzem, nazywana „polskimi Termopilami”. Było to kluczowe starcie, bowiem heroiczna postawa obrońców pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego skutecznie opóźniła przybycie bolszewików do miasta. Wydarzenia, które miały miejsce pod Zadwórzem przyczyniły się również do późniejszego triumfu Wojska Polskiego w Bitwie Warszawskiej.

Obrońcy Lwowa spoczywają m.in. na cmentarzu Łyczakowskim – najstarszej zabytkowej nekropolii w tym mieście oraz na cmentarzu Janowskim.

Najwyższe odznaczenie wojskowe

Order Virtuti Militari to najstarsze nadawane obecnie odznaczenie wojskowe na świecie. 22 czerwca 1792 r. ustanowił je król Stanisław August Poniatowski, aby uczcić zwycięską bitwę pod Zieleńcami. Wtedy odznaczeni zostali m.in. Tadeusz Kościuszko i książę Józef Poniatowski. Dewiza orderu brzmi: Honor i Ojczyzna. W 1807 r. odznaczeniu nadano nazwę Order Wojskowy Księstwa Warszawskiego. Wtedy ustalono też podział klas orderu, który obowiązuje do dziś. Wyróżniamy Krzyż Wielki orderu Virtuti Militari, Krzyż Komandorski orderu Virtuti Militari, Krzyż Kawalerski orderu Virtuti Militari, Krzyż Złoty orderu Virtuti Militari oraz Krzyż Srebrny orderu Virtuti Militari.

Na mocy ustawy sejmowej o orderach i odznaczeniach z 16 października 1992, Virtuti Militari znalazł się w systemie odznaczeń RP z powołaną Kapitułą. Kapitułę Orderu Wojennego Virtuti Militari tworzą Kanclerz Orderu oraz pięciu członków Kapituły, powoływanych przez prezydenta RP spośród Kawalerów tego Orderu, na pięć lat.