Władimir Putin w przemówieniu wygłoszonym po uznaniu niepodległości tzw. republik ludowych, powołanych przez separatystów w Donbasie, co stało się pretekstem do rozpoczętej kilka dni później inwazji na Ukrainę, bardzo często odwoływał się do historii. Rosyjski prezydent już w zeszłym roku przedstawił długi artykuł, rzekomo jego autorstwa, w którym przekonywał, że Ukraina nie jest osobnym narodem, ale częścią Rosji. O tym jak Putin postrzega historię i jak używa jej w swojej agresywnej polityce rozmawialiśmy z historykami, którzy zajmują się Rosją i jej myślą historyczną.
Historycy: Putin się myli, to jest poza wszelką dyskusją
– Przede wszystkim musimy zdać sobie sprawę, że celem Władimira Putina nie jest przekazanie obiektywnej wiedzy o przeszłości i standardy akademickie go nie obowiązującą. On odwołuje się do historii jako pewnego języka, poprzez który formuje swoje dzisiejsze intencje polityczne. Oczywiście ważne jest podkreślanie tego, kiedy się myli. W przypadku Ukrainy to oczywiste, że się myli – mówi nam dr Bartłomiej Gajos z Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia.
Historyk przyznaje, że to prawda, że „granice, w których Ukraina powstała jako niepodległe państwo po 1991 roku zostały najpierw naszkicowane przez Lenina w 1922 roku, a potem rozszerzone po II wojnie światowej”.
– Ale to nie jest tak, że te granice były czystym wymysłem komunistów. Pokrywały się mniej więcej z tym, co przedstawiały delegacje ukraińskie na konferencji paryskiej w roku 1919, czy w ogóle z koncepcjami ukraińskiego ruchu narodowego – podkreśla dr Gajos. – Putin mówiąc, że Ukraina została „całkowicie stworzona przez bolszewicką Rosję praktycznie zaraz po rewolucji” chce powiedzieć dwie rzeczy. Po pierwsze, że to jest sztuczne państwo, które nigdy w historii tak naprawdę nie istniało i przez ten argument historyczny chce odebrać jakąkolwiek uzasadnienie dla istnienia Ukrainy dzisiaj. Po drugie chce „zdekomunizować Ukrainę”, co jest otwartą groźbą zdemontowania państwowości ukraińskiej. Jemu się w głowie nie mieści, że ukraiński naród jest czymś absolutnie odrębnym od narodu rosyjskiego. A tych różnic możemy szukać już w dalekiej przeszłości, nie tylko w XX wieku – dodaje.
Podobnego zdania jest dr hab. Katarzyna Błachowska z Uniwersytetu Warszawskiego.
– Twierdzenie Putina, że Ukraina została „całkowicie stworzona przez Rosję, a dokładniej przez bolszewicką, komunistyczną Rosję” to stwierdzenie z gruntu nieprawdziwe, to poza dyskusją. Oczywiste jest, że obszary zajmowane przez współczesną Ukrainę mają własną historię, chociaż ten obszar nieco się różnił na przestrzeni wieków – podkreśla. – Jest ewidentnie nieprawdą twierdzenie, że dopiero rosyjscy bolszewicy stworzyli Ukrainę, choć utworzyli, wspólnie z bolszewikami ukraińskimi Ukraińską Ludową Republikę Sowiecką ze stolicą w Charkowie w 1917 roku. Trzeba jednak pamiętać, że była to w istocie odpowiedź na silne dążenie Ukraińców do stworzenia własnej państwowości – dodaje.
Dr hab. Błachowska przypomina, że odpowiedzią na utworzenie Ukraińskiej Ludowej Republiki Sowieckiej było powołanie w Kijowie Ukraińskiej Republiki Ludowej, a już wcześniej we wschodniej części Galicji utworzona została Zachodnioukraińska Republika Ludowa, która w styczniu 1919 r. połączyła się z Ukraińską Republiką Ludową. – Państwo to później zmieniało nazwy, a ostatecznie przestało istnieć. Przetrwała Ukraińska Ludowa Republika Sowiecka, która wraz z utworzeniem w 1922 r. Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich przekształcona została w Ukraińską Socjalistyczną Republikę Sowiecką, ale nawet w ramach ZSRS posiadała specjalny status – podkreśla historyk.
Czym dla Putina jest Ukraina?
O to czym dla Putina jest Ukraina i kim są Ukraińcy zapytaliśmy dr. Gajosa.