Z założenia rejestr ma pozwolić na pobieranie, uzyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i wykorzystywanie w celu wykrywania sprawców wykroczeń i przestępstw informacji, w tym danych osobowych, o sprawcach wykroczeń przeciwko mieniu określonych w art. 119 § 1, art. 120 § 1, art. 122 § 1 i 2 oraz art. 124 § 1 Kodeksu wykroczeń tj. kradzieży lub przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej, której wartość nie przekracza 500 zł, wyrębu drzewa w lesie albo kradzieży lub przywłaszczenia drzewa z lasu wyrąbanego lub powalonego, którego wartość nie przekracza 500 zł, paserstwa jeżeli wartość mienia nie przekracza 500 zł, niszczenia lub uszkadzania cudzej rzeczy, gdy wartość szkody nie przekracza 500 zł.
W praktyce rozporządzenie przewiduje, że czynnością będącą podstawą wprowadzenia informacji, w tym danych osobowych, dotyczących sprawy o wykroczenie, osób i podmiotów pokrzywdzonych, osób podejrzanych o popełnienie wykroczenia lub ich sprawców do rejestru są między innymi pisemne zawiadomienie pochodzące od pokrzywdzonego lub innej osoby, protokół lub notatka urzędowa policjanta w przypadku przyjęcia ustnego zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia.
Rejestr będzie gromadził informacje o wykroczeniach, osobach i podmiotach pokrzywdzonych, osobach podejrzanych o ich popełnienie i ich sprawcach poza naocznym stwierdzeniu popełnienia wykroczenia czy schwytaniu sprawcy na gorącym uczynku także w przypadku wyłącznie zawiadomienia od pokrzywdzonego, a nawet w przypadku odmowy wszczęcia, umorzeniu postępowania. Do rejestru wprowadza się informacje w zakresie czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia bez względu na sposób ich zakończenia.
Z założenia rejestr ma służyć przeciwdziałaniu tzw. zawodowym złodziejom popełniającym drobne kradzieże poprzez sumowanie wykroczeń i skazywanie za przestępstwo. W praktyce może zdarzyć się, że osoba podejrzana, w tym fałszywie oskarżona o „drobną kradzież” znajdzie się w rejestrze niezależnie od wyników postępowania wyjaśniającego, a nawet w sytuacji, gdy nie będzie przeciwko niej kierowany wniosek o ukaranie. Należy jednak pamiętać, że w art. 42 Konstytucji zagwarantowane jest każdemu prawo do obrony i zasada domniemania niewinności, która odnosi się do każdego, kto dopuścił się czynu zabronionego.
Przechowywanie informacji w rejestrze przez 3 lata od momentu ich wprowadzenia lub pojawienia się kolejnego wpisu może prowadzić do sytuacji, w której osoba pomawiana regularnie o popełnianie wskazanych wyżej wykroczeń przeciwko mieniu będzie znajdowała się w rejestrze znacznie dłużej, co może wywoływać także negatywne dla niej konsekwencje procesowe.
Prowadzony rejestr wykroczeń powinien zawierać informacje o sprawcach wyłącznie w sytuacji, gdy po przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniających istnieją przynajmniej podstawy do skierowania wniosku o ukaranie. W przeciwnym razie rejestr będzie zawierał również informacje niepotwierdzone i nieprawdziwe.
Autor: Tomasz Wiliński adwokat Kancelaria Adwokacka Tomasz Wiliński