Latem 2022 roku magazyn „Science” ujawnił, że kluczowa praca naukowa z 2006 roku, opublikowana w prestiżowym „Nature”, mogła opierać się na zmanipulowanych danych. Badanie to przypisywało główną rolę w rozwoju choroby Alzheimera podtypowi białka mózgowego – beta-amyloidowi.
Rok wcześniej, w 2021 roku, Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła aducanumab – przeciwciało skierowane przeciw beta-amyloidowi – jako lek na Alzheimera, mimo że dane potwierdzające jego skuteczność były niepełne i budziły kontrowersje w branży naukowej.
Część ekspertów uważa, że lek nigdy nie powinien zostać dopuszczony do obrotu, podczas gdy inni argumentują, że warto dać mu szansę. Miliony ludzi na całym świecie wciąż czekają na skuteczną terapię.
Nowe spojrzenie naukowców. Wyjście poza teorię beta-amyloidu
Przez dekady badacze koncentrowali się na hamowaniu powstawania złogów beta-amyloidu w mózgu. Jednak pomimo intensywnych wysiłków, ta strategia nie doprowadziła do opracowania skutecznego leku.
Obecnie pojawia się coraz więcej alternatywnych teorii dotyczących genezy choroby Alzheimera. Donald Weaver, profesor chemii i dyrektor Krembil Brain Institute na University Health Network w Toronto, wraz ze swoim zespołem dowodzi, że choroba Alzheimera to nie tyle zaburzenie mózgu, ile problem związany z układem odpornościowym tego organu.
Układ odpornościowy działa w całym organizmie – naprawia uszkodzenia i zwalcza infekcje. W mózgu pełni podobną funkcję, w odpowiedzi na uraz czy obecność bakterii aktywuje mechanizmy obronne. Jednak czasem może dojść do błędnej reakcji, co skutkuje nieodwracalnym uszkodzeniem komórek nerwowych.
Alzheimer jako choroba autoimmunologiczna?
Według profesora Weavera beta-amyloid nie jest wadliwie produkowanym białkiem, ale naturalnym elementem układu odpornościowego mózgu. W normalnych warunkach bierze on udział w odpowiedzi immunologicznej, jednak w pewnych sytuacjach może zacząć atakować zdrowe komórki mózgowe.
Beta-amyloid nie zawsze potrafi odróżnić bakterie od własnych komórek, co prowadzi do ich wyniszczania. W efekcie rozwija się przewlekła degeneracja neuronów, prowadząca do demencji.
Jeśli uznamy, że choroba Alzheimera to efekt nieprawidłowej reakcji autoimmunologicznej, wpisuje się ona w grupę schorzeń takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. Niestety, konwencjonalne terapie immunosupresyjne, stosowane w innych chorobach autoimmunologicznych, nie sprawdzą się w przypadku Alzheimera ze względu na specyfikę mózgu.
– Beta-amyloid w naszym modelu odgrywa kluczową rolę w ochronie mózgu, ale jednocześnie jest przyczyną autoagresji prowadzącej do choroby – podkreśla profesor Weaver. – Jesteśmy przekonani, że nowe metody regulowania odpowiedzi immunologicznej mózgu mogą otworzyć drogę do skutecznego leczenia – dodaje.
Inne teorie i możliwe kierunki badań
Poza hipotezą autoimmunologiczną pojawiają się także inne koncepcje wyjaśniające przyczyny Alzheimera. Niektórzy badacze wskazują na rolę mitochondriów – struktur wytwarzających energię w komórkach mózgowych. Inni sugerują, że choroba może mieć podłoże infekcyjne, zwracając uwagę na bakterie z jamy ustnej jako potencjalny czynnik wywołujący.
Jeszcze inni naukowcy badają wpływ metali takich jak cynk, miedź czy żelazo na rozwój choroby.
Fakt, że pojawiają się nowe teorie i podejścia do badań, daje nadzieję milionom ludzi na całym świecie. Obecnie demencja dotyka ponad 50 milionów osób, a co trzy sekundy ktoś otrzymuje diagnozę.
Czytaj też:
Jesteś senny w ciągu dnia? Naukowcy mają złe wieści, za rogiem czyha problemCzytaj też:
Przebadali krew po tygodniu jedzenia kiwi. Naukowcy mają dobre wieści