Współcześnie wiele tez Freuda – austriackiego neurologa i pioniera psychoterapii, który zmarł niedługo po wybuchu drugiej wojny światowej – zostało odrzuconych, bo nie udało się ich udowodnić naukowo. Mimo to dał on impuls do rozwoju dziedzinom takim jak psychologia, kulturoznawstwo czy religioznawstwo, a jego wpływ na współczesne czasy pozostaje nieoceniony.
Freud twierdził, że ludzki umysł wypiera traumatyczne doświadczenia, by chronić świadomość i umożliwić organizmowi ludzkiemu dalsze funkcjonowanie. Okropne wspomnienia mogłyby bowiem znacząco obniżyć możliwość egzystencji, przez swój destrukcyjny wpływ na psychikę. Czy jednak Freud miał rację?
Brak pamięci niekoniecznie oznacza wystąpienie mechanizmu obronnego, znanego jako wyparcie
Jak opisuje australijski portal Science Alert, wiele badań nad pamięcią pokazuje, że traumatyczne wydarzenia są raczej nadmierne pamiętane niż zapominane (spychane do nieświadomości). Przykład to osoby, które przetrwały Holokaust (Zagładę Żydów – ludobójstwo około sześciu milionów przedstawicieli narodu semickiego, której dokonali Niemcy w czasie wojny, za rządów III Rzeszy, na zlecenie dyktatora Adolfa Hitlera) czy weterani wojenni. Większość z nich zmaga się ze wspomnieniami, które nawiedzają ich i nie dają się odeprzeć, co jest objawem zaburzenia stresu pourazowego (znanego jako PTSD).
Co więc powoduje, że część osób nie pamięta niezwykle przykrych zdarzeń ze swojego życia, którym towarzyszył niewyobrażalny strach? W rzeczywistości poszkodowani mogą naturalnie, z biegiem czasu, zapominać o tych doświadczeniach lub celowo unikać myśleniach o nich. Inne wytłumaczenie to urazy mózgu czy wpływ substancji psychoaktywnych. Sama w sobie trauma również mogła sprawić, że towarzyszące jej silne emocje uniemożliwiły poprawne i szczegółowe zakodowanie wspomnień.
Zdaniem psycholog Elizabeth Loftus sugestywnie pytania mogą skłonić niektóre osoby do przypominania sobie wydarzeń, które nigdy nie miały miejsca. W jednym z badań jedna trzecia uczestników „przypomniała sobie” o rzekomym ataku zwierzęcia w dzieciństwie, czego tak naprawdę nie doświadczyli.
Czytaj też:
Prof. Paweł Łęgosz: To będzie motywator dla młodych ludzi, z którymi pracujęCzytaj też:
„Każdy o niej słyszał, wielu doświadczyło, prawie nikt o niej nie mówi”