Z jednej strony walka o ojczyznę podczas wojen, w czasach okupacji, w obliczu opresyjnej cenzury. Z drugiej – spełnianie snów o potędze i rozwój przeświadczenia o własnej wielkości i wyjątkowości. Z jednej strony Polska, z drugiej USA. Zewsząd patriotyzm, który przez lata obrastał w kolejne warstwy twardych przekonań, stając się coraz bardziej ciężkostrawnym we współczesnym świecie. Sprawą młodych ludzi jest czy i jak chcą dbać o swoją dietę.
Ewa Chomicz, data urodzenia: 03.04.1988
Zarówno w Polsce jak i Ameryce patriotyzm zmienia swoje oblicze, zwłaszcza ten młodych obywateli, którzy nawet jeśli posiadają wiedzę dotyczącą walk niepodległościowych, empirycznie znają świat przede wszystkim jako dynamicznie rozwijającą się globalną wioskę. Młodzi Polacy i Amerykanie mierzą się z różnymi rzeczywistościami patriotycznymi, które jednak posiadają kilka wspólnych mianowników.
Między Kapitanem Klossem a Panią Barbarą
Przez wieki nękana przez najeźdźców, Polska szczyci się niekwestionowaną, pełną suwerennością od niespełna 25 lat i dopiero teraz zaczyna uczyć się patriotyzmu w czasach wewnętrznego pokoju – to przywilej, którym USA cieszą się już od kilku wieków, w czasie których rozwijały swe poczucie wspólnotowej dumy i społeczeństwo obywatelskie. Historyczne ujęcie patriotyzmu budowane na idei walki o niepodległość, mimo że obecne w pamięci Polaków poniżej trzydziestki, w sensie praktycznym przestaje przystawał do aktualnej rzeczywistości. Jednocześnie patriotyzm obywatelski nie jest jeszcze zaadaptowany przez młodych – pozostaje raczej w dyskusjach na łamach prasy, ma wymiar teoretyczny. Według sondażu CBOS z 2008 roku tylko 24% Polaków wiązało pojęcie patriotyzmu z solidną pracą i aktywnością społeczną na rzecz innych. Tymczasem, paradoksalnie, 73% badanej młodzieży wskazywało na sumienną i rzetelną pracę jako główną składową patriotyzmu w sondażu OBOP z 1971 roku.
W tym samym badaniu sprzed 40 lat OBOP pytał młodych o ulubionych bohaterów telewizyjnych i najbardziej cenionych w nich cech. Ankietowani obywatele w wieku 16-24 lat na pierwszym miejscu wśród bohaterów stawiali Kapitana Klossa, natomiast wśród cech triumfował patriotyzm, miłość ojczyzny i poświęcenie dla kraju. Jednak dziś młodej masowej wyobraźni nie kształtuje w największej mierze telewizja, lecz Internet. A jednym z jej bohaterów nie jest pan Hans z wywiadu lecz pani Barbara z YouTube’a, ceniona raczej za bezpośredniość wypowiedzi niż gorące uczucia względem ojczyzny. Niemniej nie można powiedzieć, że dla młodych ludzi patriotyzm nie ma znaczenia. Jedynie jego jaskrawa niepodległościowa odmiana straciła na aktualności, a ta na miarę współczesnych czasów ma dużo bardziej stonowane barwy i nie gra roli pierwszoplanowej w codziennym życiu.
„Nie chciej, Polsko, mojej krwi”
Mocnym głosem w debacie społecznej na temat współczesnego polskiego patriotyzmu jest ten Marii Peszek, która mówi o „patriotyzmie prostych spraw”, stojącym w opozycji do „kultu śmierci”. Młodzi Polacy, choć kultywują patriotyzm obywatelski to nie łączą go bezpośrednio z własnymi uczynkami. Pomagają w swoich społecznościach, angażują się w wolontariat, biorą udział w wyborach, ale nie traktują tych czynności jako zobowiązań wynikających ze zdeklarowanego patriotyzmu. Kierują się w nich raczej własnym systemem wartości i potrzebami. Ich rozumienie patriotyzmu jest poza tym w większości wolne od postrzegania Polski w kategoriach „Chrystusa narodów”, przy czym tradycyjne pojmowanie patriotyzmu nie wygasa we wszystkich dziedzinach. Jeśli rozumieć przez patriotyzm poważanie historii i narodowych symboli, dumę z polskich osiągnięć w dziedzinie nauki, kultury czy sportu, to młodzi ludzie są w nim zgodni, przy czym dystansują się w większości od krajowych ekstremizmów ideologicznych i polityki.
Najbardziej świadomy patriotyzm młodych Polaków przejawia się dziś w kontaktach zagranicznych w przyznawaniu się do swej narodowości, wyzbyciu się uprzedzeń, dzieleniu się polską kulturą i tradycją poprzez czynności tak prozaiczne jak przyrządzanie pierogów, uczeniu obcokrajowców polskich słów, zachęcaniu do wizyt w kraju. Patriotyzm to dla młodych także okazja do wyrażenia szacunku dla dokonań przodków oraz uczuciowego przywiązania do kraju. To raczej kształtowanie obrazu Polski jako ojczyzny i jej tradycji za granicą w bezpośrednich kontaktach międzyludzkich niż wypełnianie wobec niej wewnętrznych obowiązków kojarzonych raczej ze zwykłą moralnością, jak płacenie podatków.
Pierwsze zmarszczki American Beauty
W USA sytuacja przedstawia się nieco inaczej. Tutaj patriotyzm opiera się w dużej mierze na ideach jakie przyświecały powstaniu kraju i które znalazły swój wyraz w Konstytucji, do której zasad tak często odwołują się obywatele USA; wystarczy wspomnień kontrowersje jakie towarzyszyły w Ameryce decyzji Baracka Obamy z 16 stycznia 2013 roku, o ogłoszeniu planu z propozycjami zwiększenia kontroli dostępu do broni palnej – dla niektórych obywateli stała ona w sprzeczności z II poprawką konstytucji, gwarantującą prawo do posiadania i noszenia broni. Poza tym, od XX wieku to na Amerykę skierowane były oczy całego świata, to ona była potęgą polityczną, ekonomiczną, kulturową, naukową – co od lat budowało tożsamość Amerykanów jako narodu wyjątkowego, światowego przewodnika. Pojawiło się pojecie „amerykańskiego snu”, ukazujące Amerykę jako ziemię obiecaną.
Wolność, ciężka praca, wspólnota, swoboda wypowiedzi, równość, społeczeństwo obywatelskie – dla młodych Amerykanów patriotyzm to wiara i wdrażanie w życie takich idei. Równocześnie, nowy patriotyzm amerykański traci na swoim utopijnym wymiarze – jak pokazał sondaż amerykańskiego Pew Research Center tylko 32% Amerykanów wieku 18-30 lat wierzyło w 2011 roku, że USA to najwspanialsze państwo świata – dla porównania to samo przekonanie wyrażało 73% 78-83-latków – przekonanie o wyjątkowości kraju rosło proporcjonalnie z wiekiem ankietowanych. Szukanie źródeł wyników tego sondażu wyłącznie w większym sceptycyzmie lub oczekiwaniach młodych ludzi byłoby uproszczeniem. Amerykański obraz wyjątkowej ojczyzny zakłóca dzisiaj bowiem choćby świadomość istnienia ogromnego długu publicznego, który Departament Skarbu USA oszacował w kwietniu br. na ponad 16,8 mld USD, a majowa prognoza OECD zapowiedziała na poziomie 109,1% PKB w 2013 roku. Na postrzeganie kraju wpływają też przedłużające się wojny oraz pojawienie się na horyzoncie potęgi gospodarczej pozostających na bakier z demokracją Chin. Czar amerykańskiego snu nie jest już tak obezwładniający jak kiedyś, choćby w obliczu entuzjazmu jaki wywołuje w Państwie Środka „chiński sen” przewodniczącego Xi Jinpinga. Patriotyzm „made in China” nie musi bowiem stanowił podróbki, lecz materiał na patent.
Niemniej wciąż w Ameryce aż 70% młodych ludzi określa się jako bardzo patriotycznych, choć w 2008 roku liczba ta wynosiła jeszcze 80%. Mimo, że patriotyzm nie jest już tak przepełniony patosem, pozostaje bardzo ważny, podobnie jak jego symbole – flaga oraz hymn. Jednoczy w chwilach zagrożenia terroryzmem, służy potwierdzeniu, że Ameryka to kolebka wolności i poświęcenia w pracy. Młodzi Amerykanie walczą dla kraju w dalekich zakątkach świata, a ci, którzy pozostają w ojczyźnie aktywnie uczestniczą w budowaniu pomyślności państwa poprzez społeczeństwo obywatelskie: prowadzą nieodpłatnie lekcje w szkołach, opiekują się chorymi w szpitalach gdzie brakuje personelu, udzielają się w społecznościach lokalnych. „Patriotyzm to nie tylko obrona kraju przed zagrożeniem zewnętrznym, ale także nieustanna praca na rzecz lepszej Ameryki dla przyszłych pokoleń” – mówi Barack Obama pięć lat temu w przemówieniu zatytułowanym obrazowo „Ameryka, którą kochamy”, a zgromadzony tłum wiwatuje.
Sos słodko-kwaśny
Aplauzu nie słychać jednak gdy wizja patriotyzmu rozumianego konserwatywnie, jako budowanie siły ojczyzny, jej autonomii i szacunku na arenie międzynarodowej ściera się z obrazem patriotyzmu postrzeganego bardziej liberalnie, jako chęć integracji międzynarodowej, tworzenia obrazu kraju nowoczesnego i zyskującego dzięki współpracy z zagranicznymi podmiotami. Zarówno w przypadku Polski jak i USA występuje zjawisko roszczenia sobie prawa do zdefiniowania „prawdziwego patriotyzmu” również przez młodych przedstawicieli skrajnych ideologii. Taka polaryzacja poglądów niesie natomiast ze sobą ryzyko braku jasno nakreślonej, atrakcyjnej wizji patriotyzmu dla ludzi młodych o umiarkowanych poglądach.
Tym, co może osłabić poczucie patriotyzmu wśród obywateli są także problemy wewnętrzne kraju. W przeciwieństwie do mobilizacji jaka generują zagrożenia zewnętrzne, zawirowania wewnętrzne mogą czynić kultywowanie patriotyzmu w kraju trudniejszym, zwłaszcza wśród osób młodych, które mają świadomość otwarcia granic państw i potencjalnie lepszego standardu życia w innych częściach świata. Niezadowolenie społeczne wynikające z kłótni politycznych, bezrobocia (które według danych Eurostatu wyniosło w kwietniu br. wśród osób poniżej 26 lat 16,1% w USA i 27,6% w Polsce), czy niepopularnych reform zniechęca do dzisiejszej ojczyzny. A skoro patriotyzm miałby być rozumiany jako przynależność narodowa, obyczaje i historia, a nie bezpośrednio jako uczynki obywatelskie, to dlaczego nie można go z równym przekonaniem wyznawać w kraju jak i za granicą? Coraz więcej młodych osób nie ma w takich okolicznościach skrupułów by opuścić ojczyznę na krótszy lub dłuższy czas bez poczucia patriotycznej winy. W sytuacji pokoju i nieukształtowanej patriotycznej idei obywatelskości, większą wagę dla młodych oraz uznanie wśród ich rówieśników ma troska o ich własne szczęście, które później może stad się opoką dla zachowało patriotycznych, niż niezachwiane trwanie u boku Polski. By zaczęli utożsamiać patriotyzm ze społeczeństwem obywatelskim młodym obywatelom w Polsce jest potrzebna idea patriotyczna, która w Ameryce funkcjonuje ponad podziałami politycznymi – poczucie dumy i wspólnoty obywatelskiej, także w wymiarze lokalnym, z zastrzeżeniem wersji sauté.
Konkurs WPROST dla Młodych Dziennikarzy był organizowany od 1998 r. przez tygodnik WPROST we współpracy z ambasadą Stanów Zjednoczonych. Ideą konkursu jest promowanie młodych ludzi, którzy uważnie obserwują otaczającą ich rzeczywistość, potrafią ją analizować i umieją o niej pisać mądrze i z pasją. Przy ocenie prac liczy się kreatywność i umiejętność logicznego wywodu oraz wielopłaszczyznowe spojrzenie na problem. Główną nagrodą jest ufundowane przez ambasadę amerykańską trzytygodniowe stypendium w Missouri School of Journalism. Edycja z roku 2013 była ostatnią, jeżeli uda nam się wypracować nową formułę – być może powróci.
Do oceny prac, oprócz przedstawicieli redakcji WPROST oraz ambasady amerykańskiej, zapraszani są dziennikarze, którzy doskonale znają kuchnię amerykańskich mediów oraz eksperci zajmujący się merytorycznie tematyką związaną z tematem konkursu. W ostatniej edycji konkursu pytaliśmy: Jak młodzi Polacy patrzą na patriotyzm? Jakie znaczenie ma dla nich flaga, historia i hymn Polski? Jakie wypadamy w porównaniu z młodymi Amerykanami? Tematem był - „Patriotyzm młodych”. Eseje oceniało jury, w skład którego weszli: Magda Papuzińska – wydawca tygodnika WPROST, Grzegorz Gortat – pisarz i tłumacz literatury anglojęzycznej, Jarosław Kuźniar – dziennikarz TVN24, Marzena Rogalska – dziennikarka TVP2 oraz Zuzanna Lewandowska – wiceprezes The Kings Foundation, organizacji, która wspiera polskich licealistów w aplikowaniu na najlepsze światowe uczelnie. Zwyciężyła Iwona Ślęzak . Drugie i trzecie miejsce zajęli odpowiednio: Wiktor Cyrny i Wojciech Engelking.
Zarówno w Polsce jak i Ameryce patriotyzm zmienia swoje oblicze, zwłaszcza ten młodych obywateli, którzy nawet jeśli posiadają wiedzę dotyczącą walk niepodległościowych, empirycznie znają świat przede wszystkim jako dynamicznie rozwijającą się globalną wioskę. Młodzi Polacy i Amerykanie mierzą się z różnymi rzeczywistościami patriotycznymi, które jednak posiadają kilka wspólnych mianowników.
Między Kapitanem Klossem a Panią Barbarą
Przez wieki nękana przez najeźdźców, Polska szczyci się niekwestionowaną, pełną suwerennością od niespełna 25 lat i dopiero teraz zaczyna uczyć się patriotyzmu w czasach wewnętrznego pokoju – to przywilej, którym USA cieszą się już od kilku wieków, w czasie których rozwijały swe poczucie wspólnotowej dumy i społeczeństwo obywatelskie. Historyczne ujęcie patriotyzmu budowane na idei walki o niepodległość, mimo że obecne w pamięci Polaków poniżej trzydziestki, w sensie praktycznym przestaje przystawał do aktualnej rzeczywistości. Jednocześnie patriotyzm obywatelski nie jest jeszcze zaadaptowany przez młodych – pozostaje raczej w dyskusjach na łamach prasy, ma wymiar teoretyczny. Według sondażu CBOS z 2008 roku tylko 24% Polaków wiązało pojęcie patriotyzmu z solidną pracą i aktywnością społeczną na rzecz innych. Tymczasem, paradoksalnie, 73% badanej młodzieży wskazywało na sumienną i rzetelną pracę jako główną składową patriotyzmu w sondażu OBOP z 1971 roku.
W tym samym badaniu sprzed 40 lat OBOP pytał młodych o ulubionych bohaterów telewizyjnych i najbardziej cenionych w nich cech. Ankietowani obywatele w wieku 16-24 lat na pierwszym miejscu wśród bohaterów stawiali Kapitana Klossa, natomiast wśród cech triumfował patriotyzm, miłość ojczyzny i poświęcenie dla kraju. Jednak dziś młodej masowej wyobraźni nie kształtuje w największej mierze telewizja, lecz Internet. A jednym z jej bohaterów nie jest pan Hans z wywiadu lecz pani Barbara z YouTube’a, ceniona raczej za bezpośredniość wypowiedzi niż gorące uczucia względem ojczyzny. Niemniej nie można powiedzieć, że dla młodych ludzi patriotyzm nie ma znaczenia. Jedynie jego jaskrawa niepodległościowa odmiana straciła na aktualności, a ta na miarę współczesnych czasów ma dużo bardziej stonowane barwy i nie gra roli pierwszoplanowej w codziennym życiu.
„Nie chciej, Polsko, mojej krwi”
Mocnym głosem w debacie społecznej na temat współczesnego polskiego patriotyzmu jest ten Marii Peszek, która mówi o „patriotyzmie prostych spraw”, stojącym w opozycji do „kultu śmierci”. Młodzi Polacy, choć kultywują patriotyzm obywatelski to nie łączą go bezpośrednio z własnymi uczynkami. Pomagają w swoich społecznościach, angażują się w wolontariat, biorą udział w wyborach, ale nie traktują tych czynności jako zobowiązań wynikających ze zdeklarowanego patriotyzmu. Kierują się w nich raczej własnym systemem wartości i potrzebami. Ich rozumienie patriotyzmu jest poza tym w większości wolne od postrzegania Polski w kategoriach „Chrystusa narodów”, przy czym tradycyjne pojmowanie patriotyzmu nie wygasa we wszystkich dziedzinach. Jeśli rozumieć przez patriotyzm poważanie historii i narodowych symboli, dumę z polskich osiągnięć w dziedzinie nauki, kultury czy sportu, to młodzi ludzie są w nim zgodni, przy czym dystansują się w większości od krajowych ekstremizmów ideologicznych i polityki.
Najbardziej świadomy patriotyzm młodych Polaków przejawia się dziś w kontaktach zagranicznych w przyznawaniu się do swej narodowości, wyzbyciu się uprzedzeń, dzieleniu się polską kulturą i tradycją poprzez czynności tak prozaiczne jak przyrządzanie pierogów, uczeniu obcokrajowców polskich słów, zachęcaniu do wizyt w kraju. Patriotyzm to dla młodych także okazja do wyrażenia szacunku dla dokonań przodków oraz uczuciowego przywiązania do kraju. To raczej kształtowanie obrazu Polski jako ojczyzny i jej tradycji za granicą w bezpośrednich kontaktach międzyludzkich niż wypełnianie wobec niej wewnętrznych obowiązków kojarzonych raczej ze zwykłą moralnością, jak płacenie podatków.
Pierwsze zmarszczki American Beauty
W USA sytuacja przedstawia się nieco inaczej. Tutaj patriotyzm opiera się w dużej mierze na ideach jakie przyświecały powstaniu kraju i które znalazły swój wyraz w Konstytucji, do której zasad tak często odwołują się obywatele USA; wystarczy wspomnień kontrowersje jakie towarzyszyły w Ameryce decyzji Baracka Obamy z 16 stycznia 2013 roku, o ogłoszeniu planu z propozycjami zwiększenia kontroli dostępu do broni palnej – dla niektórych obywateli stała ona w sprzeczności z II poprawką konstytucji, gwarantującą prawo do posiadania i noszenia broni. Poza tym, od XX wieku to na Amerykę skierowane były oczy całego świata, to ona była potęgą polityczną, ekonomiczną, kulturową, naukową – co od lat budowało tożsamość Amerykanów jako narodu wyjątkowego, światowego przewodnika. Pojawiło się pojecie „amerykańskiego snu”, ukazujące Amerykę jako ziemię obiecaną.
Wolność, ciężka praca, wspólnota, swoboda wypowiedzi, równość, społeczeństwo obywatelskie – dla młodych Amerykanów patriotyzm to wiara i wdrażanie w życie takich idei. Równocześnie, nowy patriotyzm amerykański traci na swoim utopijnym wymiarze – jak pokazał sondaż amerykańskiego Pew Research Center tylko 32% Amerykanów wieku 18-30 lat wierzyło w 2011 roku, że USA to najwspanialsze państwo świata – dla porównania to samo przekonanie wyrażało 73% 78-83-latków – przekonanie o wyjątkowości kraju rosło proporcjonalnie z wiekiem ankietowanych. Szukanie źródeł wyników tego sondażu wyłącznie w większym sceptycyzmie lub oczekiwaniach młodych ludzi byłoby uproszczeniem. Amerykański obraz wyjątkowej ojczyzny zakłóca dzisiaj bowiem choćby świadomość istnienia ogromnego długu publicznego, który Departament Skarbu USA oszacował w kwietniu br. na ponad 16,8 mld USD, a majowa prognoza OECD zapowiedziała na poziomie 109,1% PKB w 2013 roku. Na postrzeganie kraju wpływają też przedłużające się wojny oraz pojawienie się na horyzoncie potęgi gospodarczej pozostających na bakier z demokracją Chin. Czar amerykańskiego snu nie jest już tak obezwładniający jak kiedyś, choćby w obliczu entuzjazmu jaki wywołuje w Państwie Środka „chiński sen” przewodniczącego Xi Jinpinga. Patriotyzm „made in China” nie musi bowiem stanowił podróbki, lecz materiał na patent.
Niemniej wciąż w Ameryce aż 70% młodych ludzi określa się jako bardzo patriotycznych, choć w 2008 roku liczba ta wynosiła jeszcze 80%. Mimo, że patriotyzm nie jest już tak przepełniony patosem, pozostaje bardzo ważny, podobnie jak jego symbole – flaga oraz hymn. Jednoczy w chwilach zagrożenia terroryzmem, służy potwierdzeniu, że Ameryka to kolebka wolności i poświęcenia w pracy. Młodzi Amerykanie walczą dla kraju w dalekich zakątkach świata, a ci, którzy pozostają w ojczyźnie aktywnie uczestniczą w budowaniu pomyślności państwa poprzez społeczeństwo obywatelskie: prowadzą nieodpłatnie lekcje w szkołach, opiekują się chorymi w szpitalach gdzie brakuje personelu, udzielają się w społecznościach lokalnych. „Patriotyzm to nie tylko obrona kraju przed zagrożeniem zewnętrznym, ale także nieustanna praca na rzecz lepszej Ameryki dla przyszłych pokoleń” – mówi Barack Obama pięć lat temu w przemówieniu zatytułowanym obrazowo „Ameryka, którą kochamy”, a zgromadzony tłum wiwatuje.
Sos słodko-kwaśny
Aplauzu nie słychać jednak gdy wizja patriotyzmu rozumianego konserwatywnie, jako budowanie siły ojczyzny, jej autonomii i szacunku na arenie międzynarodowej ściera się z obrazem patriotyzmu postrzeganego bardziej liberalnie, jako chęć integracji międzynarodowej, tworzenia obrazu kraju nowoczesnego i zyskującego dzięki współpracy z zagranicznymi podmiotami. Zarówno w przypadku Polski jak i USA występuje zjawisko roszczenia sobie prawa do zdefiniowania „prawdziwego patriotyzmu” również przez młodych przedstawicieli skrajnych ideologii. Taka polaryzacja poglądów niesie natomiast ze sobą ryzyko braku jasno nakreślonej, atrakcyjnej wizji patriotyzmu dla ludzi młodych o umiarkowanych poglądach.
Tym, co może osłabić poczucie patriotyzmu wśród obywateli są także problemy wewnętrzne kraju. W przeciwieństwie do mobilizacji jaka generują zagrożenia zewnętrzne, zawirowania wewnętrzne mogą czynić kultywowanie patriotyzmu w kraju trudniejszym, zwłaszcza wśród osób młodych, które mają świadomość otwarcia granic państw i potencjalnie lepszego standardu życia w innych częściach świata. Niezadowolenie społeczne wynikające z kłótni politycznych, bezrobocia (które według danych Eurostatu wyniosło w kwietniu br. wśród osób poniżej 26 lat 16,1% w USA i 27,6% w Polsce), czy niepopularnych reform zniechęca do dzisiejszej ojczyzny. A skoro patriotyzm miałby być rozumiany jako przynależność narodowa, obyczaje i historia, a nie bezpośrednio jako uczynki obywatelskie, to dlaczego nie można go z równym przekonaniem wyznawać w kraju jak i za granicą? Coraz więcej młodych osób nie ma w takich okolicznościach skrupułów by opuścić ojczyznę na krótszy lub dłuższy czas bez poczucia patriotycznej winy. W sytuacji pokoju i nieukształtowanej patriotycznej idei obywatelskości, większą wagę dla młodych oraz uznanie wśród ich rówieśników ma troska o ich własne szczęście, które później może stad się opoką dla zachowało patriotycznych, niż niezachwiane trwanie u boku Polski. By zaczęli utożsamiać patriotyzm ze społeczeństwem obywatelskim młodym obywatelom w Polsce jest potrzebna idea patriotyczna, która w Ameryce funkcjonuje ponad podziałami politycznymi – poczucie dumy i wspólnoty obywatelskiej, także w wymiarze lokalnym, z zastrzeżeniem wersji sauté.
Konkurs WPROST dla Młodych Dziennikarzy był organizowany od 1998 r. przez tygodnik WPROST we współpracy z ambasadą Stanów Zjednoczonych. Ideą konkursu jest promowanie młodych ludzi, którzy uważnie obserwują otaczającą ich rzeczywistość, potrafią ją analizować i umieją o niej pisać mądrze i z pasją. Przy ocenie prac liczy się kreatywność i umiejętność logicznego wywodu oraz wielopłaszczyznowe spojrzenie na problem. Główną nagrodą jest ufundowane przez ambasadę amerykańską trzytygodniowe stypendium w Missouri School of Journalism. Edycja z roku 2013 była ostatnią, jeżeli uda nam się wypracować nową formułę – być może powróci.
Do oceny prac, oprócz przedstawicieli redakcji WPROST oraz ambasady amerykańskiej, zapraszani są dziennikarze, którzy doskonale znają kuchnię amerykańskich mediów oraz eksperci zajmujący się merytorycznie tematyką związaną z tematem konkursu. W ostatniej edycji konkursu pytaliśmy: Jak młodzi Polacy patrzą na patriotyzm? Jakie znaczenie ma dla nich flaga, historia i hymn Polski? Jakie wypadamy w porównaniu z młodymi Amerykanami? Tematem był - „Patriotyzm młodych”. Eseje oceniało jury, w skład którego weszli: Magda Papuzińska – wydawca tygodnika WPROST, Grzegorz Gortat – pisarz i tłumacz literatury anglojęzycznej, Jarosław Kuźniar – dziennikarz TVN24, Marzena Rogalska – dziennikarka TVP2 oraz Zuzanna Lewandowska – wiceprezes The Kings Foundation, organizacji, która wspiera polskich licealistów w aplikowaniu na najlepsze światowe uczelnie. Zwyciężyła Iwona Ślęzak . Drugie i trzecie miejsce zajęli odpowiednio: Wiktor Cyrny i Wojciech Engelking.